Տաքսու վարորդը՝ «էս ազգի վերջի», «էս երկրի վիճակի» մասին հռետորական հարցեր տալուց եւ ավանդական բողոքները ներկայացնելուց հետո սկսեց հիմնավորել, թե ինչու է նա ուզում տեղափոխվել Միացյալ Նահանգներ: Հիմնավորումներից մեկը հետևյալն էր՝ «ախր, ինչո՞ւ ես պետք է ձեզ խաբեմ և 3 հազար դրամի փոխարեն 4 հազար դրամ ուզեմ»: Դա ինձ հիշեցրեց «Սովորական հրաշք» ֆիլմի այն դրվագը, երբ Եվգենի Լեոնովի մարմնավորած թագավորը բողոքում է, որ նա դաժան է եւ նենգ, բայց պատճառը ոչ թե ինքն է, այլ իր դաժան և նենգ նախնիների «գեները»: Հոգեբանական մեխանիզմը նույնն է. իրականում հոգու ամենախորքում ես լավն եմ, բայց հանգամանքները («երկրի վիճակը» կամ վատ ժառանգականությունը) ստիպում են, որ ես վատը լինեմ: Եթե «սրանք» («վերևում նստածները») խաբում են, ենթադրենք, մեկ միլիոն դոլարով, ապա ես, ինձ ընձեռած հնարավորությունների սահմաններում, խաբում եմ հազար դրամով՝ օգտագործելով «շոֆերական կրուտիտները» (զրուցակցիս արտահայտությունն է): Խնդիրը, հետևաբար, ընտրությունից խուսափելն է, իսկ ավելի ճիշտ՝ ընտրությունը սքողելը: Իբր այն վարքագիծը, որը ես որդեգրել եմ, իմ ընտրությունը չէ, այդպես է ստացվել հանգամանքների բերումով՝ ասենք, ծնողներս հոգատար չեն եղել, ժամանակին գիշերանոթին ինձ չեն նստեցրել, շեֆս ինձ չի առաջ քաշում, երկրիս աշխարհագրական դիրքը հարմար չի, կառավարությունը վատն է և այլն: Իրականում մարդու որդեգրած վարքագիծը հենց նրա՛ ընտրությունն է, էլ ոչ մեկինը: Եթե մարդն ընտրություն է կատարում եւ գիտակցում է դա (նույնիսկ խաբեբա լինելու ընտրությունը), նա, իմ կարծիքով, շատ ավելի մեծ հարգանքի է արժանի, քան նա, ով ամբողջ մեղքը գցում է «հանգամանքների» վրա: «Ընտրություն կատարելը բարձրացնում է մարդու հոգին,- գրում է դանիացի փիլիսոփա Սյորեն Կյերկեգորը,- հաղորդում է նրան զուսպ բավարարվածություն, սեփական արժանապատվության գիտակցություն, որն այլեւս երբեք նրան չի լքի ամբողջությամբ… Խնդիրը ոչ թե աշխարհում այս կամ այն բանի տիրանալն է, այլ սեփական դեմքը պահպանելը: Իսկ դա կախված է մարդու կամքից»: Երբ չափահաս մարդիկ ինձնից խորհուրդ են հարցնում, ես սովորաբար ասում եմ՝ դու ազատ ես քո ընտրության մեջ: Ինչու եմ ես վարանում խորհուրդ տալ: Որովհետեւ եթե դուք ի՛մ խորհուրդն եք հարցրել, ոչ թե Պողոսի կամ Պետրոսի, ուրեմն դուք արդեն կատարել եք ձեր ընտրությունը, որովհետեւ գոնե մոտավորապես գիտեք իմ կարծիքը: Օրինակ, ես՝ որպես քաղաքացի, դեմ եմ քվեարկելու սահմանադրական փոփոխություններին: «Առավոտում», հավանաբար, կան մարդիկ, որոնք կողմ են քվեարկելու, բայց դա մեզ բացարձակապես չի թշնամացնում: Կարեւորն այն է, որ «Առավոտը», որպես լրատվամիջոց, չի քարոզում ոչ «այո»-ի, ոչ էլ «ոչ»-ի օգտին՝ «այո»-ն ու «ոչ»-ը ներկայացնելով հնարավորինս համաչափորեն: Դա մեր ընտրությունն է: Բայց եթե կան լրատվամիջոցներ, որոնք ուզում են «այո» կամ «ոչ» քարոզել, դա էլ նրանց ազատ ընտրությունն է:

ԱՐԱՄ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ  (խմբագրական)