Հոգեկիր հռետորն ու աստվածաշնորհ բանասացը
20-րդ դարասկզբին յայտնուելով ռուսական կոմունիստների եւ մատերիալիստների անաստուածութեան տիրապետութեան ներքոյ՝ Հայաստանն ու հայաստանցին ապրեցին դաժան, անողօք եւ յանցապարտութեան մի իրականութիւն, երբ պայթեցնում էին եկեղեցիները, երբ քաղաքական ոստիկանութեան նկուղների մէջ նուաստացումների եւ չարչարանքի ենթարկուելուց յետոյ գնդակահարւում էին հոգեւորականները, երբ հետապնդումի եւ աքսորի ու մահուան էին դատապարտւում քրիստոնեայ հաւատացեալները…
Մեր առաջնեկ գրական լեզուն, որ Սուրբ Գրքի Լեզուն է, որ Մաշտոցի, Խորենացու, Ներսէս Շնորհալու, Գրիգոր Նարեկացու Լեզուն է, յայտարարուեց “եկեղեցական լեզու”, որպիսին անընդունելի էր նոյնքանով, որքանով թշնամի էին յայտարարուել Եկեղեցին եւ հոգեւորականները, որոնց ոչնչացնում էին անխնայ եւ վերջնականապէս։ Այն օրերին, երբ Նիկիտա Խրուշչեւը խոստանում էր, թէ “սովետական ժողովուրդը 1980 թուականին ապրելու է յաղթանակած կոմունիզմի օրոք”, միաժամանակ նաեւ իրազեկ էր պահում, որ “Եկեղեցին մեզ հետ կոմունիզմ չենք տանի։ Եւ 80 թուականին հեռատեսիլով ես ձեզ ցոյց կը տամ սովետական վերջին տէրտէրին”։
Սահակ-Մեսրոպեան գրական լեզուի դէմ յայտարարուեց դասակարգային պայքար՝ շահարկութեան ենթարկելով Խաչատուր Աբովեանի, Ստեփանոս Նազարեանի, Միքայէլ Նալբանդեանի անվերապահ հեղինակութիւնները, որոնք իրենց ժամանակին խաւարամիտ ազգը լուսաւորելու եւ կրթելու գործին նուիրուած՝ ո՛չ թէ “պատմութեան աղբաման” են նետել հայեցի գրով առաջին լեզուն՝ գրաբարը, այլ ազգը լուսաւորելու խնդիրը պայմանաւորել են
աշխարհիկ, ասել կ՛ուզի մի լեզուով, որ հեռանալով գրաւորից տարբեր շրջանների ու գաւառների մէջ դարձել էր տեղական կամ բարբառային լեզու։ Խաչատուր Աբովեանը փայփայում էր այն յույսը, թէ Քանաքեռի բարբառով իր “խակ լեզուն մանկան պէս կմկմալով սովորելուց յետոյ” ազգը կը իւրացնի նաեւ գրաբարը, որ առայժմ “խրթին” է թւում։
Բայց վերադարձ մեր առաջին գրական լեզուին այլեւս անհնար էր իրականացնել աշխարհով մէկ, որտեղ ցրուած էր հայութիւնը։ Այս ճակատագրական խնդիրը լուծելուն նուիրուեցին Ստեփանոս Նազարեանը եւ Միքայէլ Նալբանդեան Մոսկուա) եւ Յարութիւն Սվաճեանն ու նրա բազկակիցները Պոլիս)։ Սա՝ ի միջի այլոց։
Դասակարգային պայքարը տարածուեց նաեւ Սահակ-Մեսրոպեան այբուբենի եւ ուղղագրութեան դէմ։
Հայերէնի դէմ դասակարգային այս պայքարը ունէր շատ որոշակի մէկ նպատակ՝ վերացնել ու ոչնչացնել ազգային յիշողութիւնը, մէկ ընդ միշտ խզել կապը հայ մշակոյթի եւ հայ մշակոյթի ու դպրութեան վիթխարի ժառանգութեան հետ։ Բայց քանի որ 20-30-ականների գրագէտ հայը կարող էր հաղորդակցուել ազգային դպրութեանն ու գրականութեանը, ուստի պարզապէս արգելուեցին մեր մատենագրութիւնն ու 19-րդ դարի գրողներից ու բանաստեղծներից շատերը։
Խզումը կատարեալ դարձնելու նպատակով էր նաեւ, որ մէկ գիշերուայ մէջ մաշտոցեան ուղղագրութիւնը ենթարկուելով Վ. Լենինի Ուղղագրութեան մասին Դեկրետի պարտադրանքին փոխարինուեց մի այնպիսի կանխամտածուած խեղագրութեամբ, որպէսզի Ս. Մեսրոպի այբուբենը եւս աղաւաղելով ու եղծելով իրականութիւն դառնայ «համաշխարհային պրոլետարիատի յաղթանակը…
…”Նարեկ”ի գրչագիր եւ տպագիր օրինակները Հայը աչքի լոյսի պէս եւ կեանքի գնով էր պահում-պահպանում։ Աչքի լոյսի պէս՝ քանի որ “Նարեկ”ը աղօթագիրք էր ու ցաւի ամօքիչ։ Կեանքի գնով՝ քանի որ Սուրբ Գրքեր ունենալը յանցապարտութիւնը ծանրացնող յանգամանք էր անաստուածների իրաւակարգի մէջ, որն աւելի շուտ անիրաւութեան իրականութիւն էր։ Իսկ յանցապարտութեան ենթակայ էին բոլորը։
Մինչեւ 1960 թուականը Սուրբ Գրիգոր Նարեկացու Աղօթագրքից փոքրիկ մի դրուագ եւ մի քանի տաղ բնագրով լոյս է տեսել “Ընտիր էջեր հայ գրականութեան” (1946 թ.) վիթխարածաւալ հատորի մէջ։ Այս փաստը այնքան էլ զարմանալի չէ, որքանով նոյն հատորի մէջ զետեղուած է նոյնիսկ Եղիշէ Չարենցը։
Զարմանալի կարող է թուալ Սուրբ Գրիգոր վարդապետ Նարեկացու “Մատեան Ողբերգութեան” խորագրով հատորի հրատարակութիւնը 1960-ին։
Ոչ թէ զարմանալի է, այլ զարմանալի կարող է թուալ։
Կարեն Ա. Սիմոնյան
Շարունակելի…
- 13:10Հայտնի է ջերմաստիճանը, որի ժամանակ ակտիվանում է կորոնավիրուսը. MedRxiv
- 13:10Հայաստանը քո ձեռքում դարձել է ժողովրդավարության պոչամբար՝ սրանից բխող բոլոր տոքսիկ հետեւանքներով. Աշոտյանը՝ Փաշինյանին
- 14:10Վլադիմիր Պուտինն ու Դմիտրի Մեդվեդևը շնորհավորական ուղերձներ ու ծաղկեփնջեր են ուղարկել Աննա Հակոբյանին
- 14:10Ինչ ընդհանրություն կա պատգամավորների թվի և Գարեգին Բ կաթողիկոսի միջև
- 17:28ՍՈՒՐԲ ԳԻՐՔՆ ԱՄԵՆ ՕՐ (31 մարտ 2018թ.)
- 16:48Նիկոլ Փաշինյանի հեղինակած երգը (տեսանյութ)
- 16:02Ֆիլիպ Կիրկորովը իր երեխաների համար տնային դիսնեյլենդ է կառուցել
- 14:25Սուրբ Զատիկի տոնին բազմաթիվ միջոցառումներ կկազմակերպվեն. Ժամանակացույց
- 17:30ՍՈՒՐԲ ԳԻՐՔՆ ԱՄԵՆ ՕՐ (30 մարտ 2018թ.)
- 15:27Այդ դեպքում, ինձ պետք է վաղուց բանտ նստեցրած լինեին իմ խենթ սանրվածնքների համար. Ջուս
29.09.2024 | 20:03
09.09.2024 | 12:51
26.06.2024 | 10:01
31.05.2024 | 12:54
31.05.2024 | 12:10
31.05.2024 | 11:10
29.05.2024 | 15:42
29.05.2024 | 12:10
29.05.2024 | 11:17
28.05.2024 | 13:20
28.05.2024 | 13:02
28.05.2024 | 11:17
28.05.2024 | 11:11
28.05.2024 | 10:37
24.05.2024 | 15:10
24.05.2024 | 13:10
24.05.2024 | 12:17
24.05.2024 | 11:29
23.05.2024 | 15:10
23.05.2024 | 14:10
23.05.2024 | 13:10
23.05.2024 | 11:10
22.05.2024 | 15:10
22.05.2024 | 14:10
22.05.2024 | 13:10
22.05.2024 | 12:10
22.05.2024 | 11:10
21.05.2024 | 15:10
21.05.2024 | 14:10
21.05.2024 | 13:10
21.05.2024 | 12:10
21.05.2024 | 11:10
20.05.2024 | 15:10
20.05.2024 | 14:10
20.05.2024 | 13:10
20.05.2024 | 12:10
-
Հասցե` Հայաստան, 0023, Երևան, Արշակունյաց 2
Հեռ: +374 (10) 06 06 23 (413, 414), +374 (99) 53 58 26
Էլ. փոստ` armv12@mail.ru -
2010-2011 © Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են:
Մեջբերումներ անելիս հղումը armversion.com-ին
պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ
ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն
առանց armversion.com-ին հղման արգելվում է: -
Կայքում արտահայտված կարծիքների համընկնումը
խմբագրության տեսակետի հետ պարտադիր չէ:
Գովազդների բովանդակության համար
կայքը պատասխանատվություն չի կրում:
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Copyright “Armversion.com” 2010.