Ամանորի նախաշեմին ՀՀ նախագահը ներում շնորհեց ՔԿՀ նախկին պետ Սամվել Հովհաննիսյանին, որին Արաբկիր-Զեյթուն վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանը 12 տարվա ազատազրկման էր դատապարտել երկու հոդվածով՝ առանձնապես խոշոր չափերի խարդախության և դատապարտյալի սպանության նախապատրաստություն կազմակերպելու համար: Երկու տարի տևեցին նախաքննությունն ու դատաքննությունը, որոնք բազմաթիվ մութ դրվագներ ունեն:

Օրինակ, որ վկան, որի ցուցմունքով կալանավորել էին Հովհաննիսյանին, մոտ 400-ից ավելի հեռախոսազրույց է ունեցել ՔԿՎ պետի տեղակալ Ռաֆիկ Հովհաննիսյանի հետ, կամ, որ սպանության նախապատրաստության համար իբր տրված գումարն իրականում չի եղել: Դատարանն այս ամենը կարծես չէր նկատում և, ինչպես հաճախ է լինում, կարդաց դատավարության ընթացքի հետ որևէ աղերս չունեցող դատավճիռ: Մութ կետերից էր նաև այն, որ, ունենալով բոլոր հիմքերը վերաքննիչ դիմելու համար, Սամվել Հովհաննիսյանը վերաքննիչ բողոք ներկայացրեց, ապա հետ վերցրեց բողոքը: Սրանից էլ սկսեցինք բացառիկ հարցազրույցը ՔԿՎ նախկին պետի հետ, ով, անշուշտ, այս երկրի «ամենատեղեկացված» մարդկանցից է:

 — Դուք երկու տարի պայքարեցիք և մինչև վերջ չընդունեցիք Ձեր մեղքը: Ինչո՞ւ հրաժարվեցիք վերաքննիչ բողոքից:

— Երկու տարուց ավելի տևեցին նախաքննությունը, դատաքննությունը և կարող է շատ ավելի երկար տևեին, եթե ես իմ փաստաբանի ներկայացրած վերաքննիչ բողոքից չհրաժարվեի: Ես դա արեցի, որովհետև արդեն հոգնել էի քննություններից, տեսնում էի, որ դրանց վերջը չի երևում:

— Ձեզ, գուցե, խոստացել են, որ եթե հրաժարվեք բողոքից, ներո՞ւմ կստանաք:

— Ոչ, նման խնդիր կամ պայմանավորվածություն չի եղել: Ես շնորհակալ եմ հանրապետության նախագահից, որ հարգեց դիմումս և ինձ ներում շնորհեց: Ես շատ հակիրճ ներկայացրել էի գործը, գրել էի, որ ես այդ հանցագործությունը չեմ կատարել, այնուամենայնիվ, խնդրում եմ ինձ ներում շնորհել: Եվ համապատասխան հանձնաժողովն ուսումնասիրեց, ու ներում շնորհեցին:

— Այսօր քրեակատարողական հիմնարկները բարեփոխման եզրին են, հասարակությունն սպասում է այդ բարեփոխմանը: Ի՞նչ եք կարծում, ի՞նչ պետք է անել, որ այդ համակարգը վերջապես սկսի համապատասխանել մեր ժամանակի ոգուն:

— ՔԿ համակարգում աշխատել եմ 1994 թվականից: Մինչև 2001 թվականը եղել եմ վարչության պետի առաջին տեղակալ, օպերատիվ աշխատանքներն եմ սպասարկել և 2001-2006-ը եղել եմ այդ ծառայության ղեկավարը: Բարեփոխումներ, իհարկե, եղել են: Նախկինի հետ համեմատության եզրեր չկան, բայց այս մակարդակը դեռ գոհացուցիչ չէ:

 — Ինչպիսի՞ վիճակ էր կալանավայրում, երբ Դուք այնտեղ էիք:

— Նորմալ: Որևէ խնդիր չի եղել:

 — Ի՞նչ պետք է արվի, Ձեր կարծիքով, որ գոհացուցիչ մակարդակի լինեն կալանավայրերը:

— Պայմանները բարելավելու համար առաջնահերթ պետք է, որ այդ համակարգը լուրջ ֆինանսավորվի: Տեսեք, հասարակ բան. «Արմավիր» ՔԿՀ-ն 400 ազատազրկվածի համար է նախատեսված: Այն իմ օրոք էր դեռ սկսել կառուցվել՝ 2006 թվականին, և միայն այս տարի է ավարտվել շինարարությունը: Արդեն այնտեղ տանում են առաջին դատապարտյալներին: 9 տարի տևեց 400 տեղանոց կալանավայրի շինարարությունը, և սա զուտ ֆինանսական միջոցների սղության հետևանք է: Սա գալիս է երկրի ֆինանսական վիճակից: Մենք բոլորս հասկանում ենք, որ երկրի ֆինանսական վիճակը ծանր է, և ավելի կարևոր նպատակներ կան գումարներն ուղղելու համար, սոցիալական ոլորտներ: Բայց մի բանում վստահ եմ, որ Օսիկյանի նշանակվելուց հետո դրական փոփոխություն կլինի: Ես նրան ճանաչում եմ: Նա շատ գրագետ, բանիմաց՝ ոչ թե ՔԿ ծառայության, այլ կյանքի առումով բանիմաց պաշտոնյա է և կփորձի ավելի դրական տեղաշարժ ապահովել:

— Նախկին ոստիկանները շարունակում են ղեկավարել քրեակատարողական ծառայությունը: Օսիկյանը գրագետ, ինտելեկտուալ մարդու իմիջ ունի, բայց ճի՞շտ է, արդյոք, որ համակարգը կրկին ոստիկանի դեմք ունի:

— Ես Օսիկյանին, կներեք, ոստիկան չեմ համարում: Նա կարճ է աշխատել ոստիկանական համակարգում, բայց մի բան էլ ասեմ. այդ համակարգում ևս կան պարկեշտ, գրագետ մարդիկ:

— Մոտեցումը չպե՞տք է փոխել, մի քիչ ավելի սոցիալական դարձնել կալանավայրերը, ոչ թե միայն օպերատիվ ծառայությանը զարկ տալ:

— Մոտեցումը նորմալ է: Սա արդեն 10 տարի առաջվա համակարգը չէ: Աշխատակիցների մոտ հարգանքի աստիճանը, վերաբերմունքը դատապարտյալների նկատմամբ փոխվել է: Կալանավորներն այսօր իրենց ավելի ազատ են երբեմն զգում, քան աշխատողները:

— Անդրադառնանք Ձեր քրեական գործին: Ձեզ նաև խարդախության հոդվածով դատեցին, և այն վերաբերում էր այժմ արդեն սնանկ ճանաչված «Սամոշ» ՍՊԸ—ի կառուցած էլիտար շենքի բնակարանների վաճառքին: Ի՞նչ եղավ շենքի հետ:

— Սնանկացումից հետո, հատկապես այն շրջանում, երբ ինձ ձերբակալել էին, «Սամոշ» ՍՊԸ-ի հետ կապված չարաշահումներ տեղի ունեցան: Այս կապակցությամբ մենք դիմել ենք իրավապահ մարմիններին, հայտնել ենք, որ սնանկության գործով կառավարիչը չարաշահումներ է թույլ տվել: Քանաքեռ-Զեյթունի քննչական բաժնում քրեական գործ է հարուցվել կառավարչի գործողությունների հետ կապված, և այսօր էլ նախաքննությունն ընթանում է: Փորձաքննություն է նշանակվել: Հուսով եմ, որ մոտ ապագայում եզրակացությունը կլինի, և նախաքննական մարմինն իր ձեռքի տակ խոսուն թվեր կունենա:

— Բնակիչները, որոնք բնակարաններ էին գնել, ստացա՞ն իրենց բնակարանները կամ փողերը:

— Սնանկության գործընթացը դեռ ընթանում է: Գրեթե բոլոր այդ անձինք, ովքեր որ պայմանագիր էին կնքել ՍՊԸ-ի հետ, 99 տոկոսով իրենց բնակարաններն ստացել են: Մի քանի հոգի են մնում, որոնց կապակցությամբ ինձ նաև խարդախության հոդվածով դատեցին, ինչն անհիմն էր: Կրկնում եմ, որ ես՝ Սամվել Հովհաննիսյանս, այդ ժամանակահատվածում որևէ իրավական առնչություն չեմ ունեցել «Սամոշ» ՍՊԸ-ի հետ: Ես «Սամոշ» ՍՊԸ-ի տնօրեն եմ դարձել այն ժամանակ, երբ ՍՊԸ-ն սնանկ էր, և ես առքուվաճառքի, գումարների, նյութականի հետ կապված ոչ մի գործարք չեմ կատարել: Պայմանագրերը կնքվել են տնօրենի հետ, ես չեմ ստորագրել պայմանագրերը, չնայած դատավճռում գրված է, որ իբր ես եմ կնքել: Բայց պայմանագրերը կան, փաստ են:

— Դատարանում ես հիշում եմ, որ այդ անձինք՝ բնակարանատերերը, գալիս ցուցմունք էին տալիս, որ Ձեզ չեն ճանաչում և Ձեզ հետ առնչություն չեն ունեցել: Այնուամենայնիվ, վերջում այդ հոդվածով դատարանը պատիժ նշանակեց: Ի՞նչն էր պատճառը, որ դատարանն այդպես էր վարվում:

— Չեմ կարող ասել: Չգիտեմ: Կարող եմ ենթադրություններ անել, բայց չեմ ցանկանում:

— Դուք դատաքննության ընթացքում շատ ակտիվ էիք, կարելի է ասել, ինքներդ էիք Ձեզ պաշտպանում, թեև բազում պաշտպաններ ունեցաք: Հատկապես ի՞նչն է հիշվել այդ դատաքննությունից:

— Ինձ մեղադրում էին նաև սպանության նախապատրաստության համար: Օրենսգիրքը տալիս է, որ հանցագործության նախապատրաստություն է համարվում ինչ-որ միջոցներ կամ գործիքներ ձեռք բերելը, պայմաններ ստեղծելը և այլն: Այսինքն, պետք է ապացուցվեր, որ ես ինչ-որ գործողություն եմ կատարել, ինչ-որ բանով նպաստում եմ սպանության նախապատրաստմանը: Քրեական գործում կար ընդամենը ցուցմունք, որ իբր ես մեկի միջոցով 400 դոլար գումար էի ուղարկել, որպեսզի նրանք նախապատրաստեին սպանություն: Դա աբսուրդ էր: 400 դոլարով այսօր մեկը մյուսին բարև էլ չի տա: Իհարկե, վերջում այդ մարդը, ում որ տվել էին այդ 400 դոլարը, եկավ դատարան և ասաց, որ իրեն որևէ մեկը նման գումար չի տվել:

Գիտե՞ք ամենամեծ զավեշտը որն էր: Ես, ի վերջո, 21 տարեկանից աշխատել եմ իրավապահ մարմիններում, ունեցել եմ պարգևներ, խրախուսանքներ, իհարկե, տույժ էլ եմ ունեցել: Ընդամենը երկու տույժ՝ 27 տարվա ընթացքում: Սպանության նախապատրաստության համար ամենաբարձր պատժաչափը 10 տարի է, և ինձ դատարանն իր դատավճռով այդ ամենախիստ պատժաչափը տվեց: Ինչո՞ւ: Նախկինում դատված չեմ եղել, արատավորված չեմ եղել, և այս ամենը նշված է դատավճռում, իմ վերաբերյալ հիվանդություններ կային նշված իմ բժշկական քարտերում, բայց վերջում, չգիտես ինչու, այս ամենը հաշվի չառնվեց և ամենաբարձր պատժաչափը տրվեց:

 — Անընդհատ տպավորություն կար, որ ինչ—որ մարդիկ կանգնած էին դատավարության հետևում, ովքե՞ր էին: Ինչո՞վ և ո՞ւմ համար էիք Դուք վտանգավոր՝ նախկին պաշտոնյա, որը վաղուց պետական համակարգում չէ:

— Ես չեմ կարող ասել դա. քանի որ չեմ ապացուցել, չեմ կարող ասել: Ես էլ իրենց չնմանվեմ, որ առանց ապացույցի ինչ-որ բաներ ասեմ: Ժամանակը կգտնի դրանց:

— Գաղտնալսումների և վերծանումների մասով հետաքրքիր բան կատարվեց: Դատարանը բավարարեց հեռախոսային վերծանումները հրապարակելու Ձեր միջնորդությունը, և պարզվեց, որ այն անձը, որի միջոցով, իբր պատվիրվել էր մյուսի սպանությունը, հարյուրավոր անգամներ խոսել է ՔԿՎ պետի տեղակալի հետ: Ինչպե՞ս սա գնահատեց դատարանը:

— Այո, այս հատվածում մի խայտառակ պատմություն պարզվեց: Ձեր նշած անձի և ԿՔՎ ղեկավարության կապը վերծանումներով երևում էր, բայց դատարանն ուղղակի չանդրադարձավ դրան:

 — Ինչո՞վ եք մտադիր զբաղվել: Որոշե՞լ եք:

— Ես իրավաբան եմ, ունեմ մասնագիտություն: Դա օպերատիվ աշխատանքն է: Ես կրթությամբ նաև տնտեսագետ եմ: Մեծ փորձ ունեմ: Կզբաղվեմ, կաշխատեմ: Պետական համակարգում, բնականաբար, չեմ կարող աշխատել, բայց, հավանաբար, կաշխատեմ մասնավոր կառույցներում, իմ փորձը կներդնեմ:

Սյուզան Սիմոնյան