Էլի մեկ զոհ սահմանին: Այս տարի՝ արդեն տասներորդը: Արման Ռաշիդի Ուդումյան, պայմանագրային զինծառայող, 34 տարեկան, զոհված ադրբեջանական գնդակից: Սերժանտ Ուդումյանը Տավուշի մարզի Չորաթան գյուղից էր, Բերդից ոչ հեռու: Նա ուներ երեք երեխա՝ երկու աղջիկ և մեկ տղա: Երկուսը դպրոցական են՝ 3-րդ և 6-րդ դասարանցիներ, մեկը 5 տարեկան է: «Սահմանամերձ գյուղ ենք, բոլորն էլ հասկանում են, որ պատերազմի մեջ ենք, ամեն վայրկյան էլ կարող ենք զոհ տալ»,- ասում է Չորաթանի գյուղապետ Վարուժան Բաղմանյանը: Ո՞վ է վերցնելու իր վրա երեխաների խնամքը:

Գյուղապետը դժվարանում է պատասխանել: «Դեռ նոր է եղել դեպքը, դեռ չենք մտածել: Պետությունը կպահի, էլի»,- անվստահ ձայնով ասում է նա: Երեկ ողջ գյուղը հավաքվել էր զոհվածի տանը: Այստեղ էին Բերդի քաղաքապետը, զինկոմը, ՊՆ-ից մարդիկ, Տավուշի պատգամավորներ Գագիկ Մելիքյանն ու Հակոբ Հակոբյանը (Կիլիկիայի Հակոբը): «Դուք կօգնե՞ք այդ ընտանիքին, որն առանց հայր է մնացել»,- հարցրինք Հակոբ Հակոբյանին, ով տեսել էր ընտանիքի վիշտը և մեզ հետ խոսելու պահին Չորաթանից վերադարձի ճանապարհին էր: Նա տարօրինակ պատասխան տվեց. «Եթե դիմեն՝ կօգնեմ»: Հետո ուղղեց ինքն իրեն. «Եթե գյուղապետը դիմի՝ կօգնեմ»: Նա խնդրեց չհրապարակել իր պատասխանը: «Մեր խոսակցությունը չի եղել»,- հրահանգեց նա:

Օրվա երկրորդ կեսին զոհվածի տանը հավաքված մարդիկ իմացան, որ նախագահը հայրենիքի սահմանները պաշտպանելիս ցուցաբերած արիության և անձնազոհության համար Արման Ուդումյանին հետմահու Մարտական ծառայության մեդալով է պարգևատրել: Հերթական մեդալով, բայց մեդալները, անօգուտ ցավակցության նման, չեն ամոքում կորստյան վիշտը կամ կարճաժամկետ էֆեկտ ունեն: Հոգեհանգստի կամ թաղման օրը միայն հարազատների հոգուն սա մի փոքր հանգստություն է բերում:

10 զոհ տարեսկզբից մինչև այսօր: Ըստ սահմանից ստացվող որոշ լուրերի, զոհերն ավելի շատ են: Այսպես, հունվարի 19-ի լույս 20-ի գիշերը, երբ կորցրինք ՊԲ զինծառայող Սուրեն Փիլոսյանին, ԼՂՀ պաշտպանական գերատեսչությունը հաղորդեց, որ այդ օրը շփման գծում ադրբեջանական զինուժը 8 «հետախուզադիվերսիոն գործողություններ» է ձեռնարկել: Շատ հնարավոր է, որ զոհերն ավելի շատ եղած լինեն: Հիշենք, որ վերջերս ԼՂՀ պաշտպանական բանակը ՀՀ և ԼՂՀ բնակչության հետ առնչվելիս լռության տակտիկա է որդեգրել և նույնիսկ զոհվածների անունները չի հրապարակում: Օրինակ, հունվարի 6-ին ոչ պաշտոնական աղբյուրը տարածեց, որ ԼՂՀ-ում երկու պայմանագրային զինծառայող են զոհվել: ՊԲ-ն չհերքեց այս տեղեկությունը, բայց հրաժարվեց հրապարակել զոհվածների անունները:

Անցել է երկու շաբաթ, բայց ՊԲ-ն դեռ մուկն ու կատու է խաղում, թաքցնելով զինծառայողների ինքնությունը: Անանուն այս հերոսների մասին, որոնք ԼՂՀ ՊԲ-ի կողմից չարժանացան նույնիսկ հետմահու պարգևների, հայտնի է միայն, որ երկուսն էլ ԼՂՀ բնակիչներ էին: Երեկ ԼՂՀ պաշտպանության նախարար Մոսի Հակոբյանը հրաժարվեց պատասխանել մեր հարցին, խորհուրդ տալով հասնել Ստեփանակերտ՝ «մոտենալ հայրենիքի սահմաններին»: Հայրենիքի սահմաններից հեռու մնալու համար լրագրողներին մեղադրելը խորամանկ տրյուկ է միշտ պարտաճանաչ կերպով մամուլի հետ շփվող Մոսի Հակոբյանի համար:

Ի դեպ, այս բացախոսությունն ու պարզությունը շահեկանորեն տարբերակում է դնում ԼՂՀ և ՀՀ պաշտոնական վերնախավի միջև: Բայց արի ու տես, որ Մոսին էլ խիստ ուրբաթախոս դարձավ և սկսեց երկյուղել լրագրողներից: Ի դեպ, մեր տեղեկություններով, և ԼՂՀ ՊԲ-ին, և ՀՀ ՊՆ պաշտոնյաներին, ինչպես նաև սահմանամերձ գյուղերի գյուղապետերին ուղղակի հրահանգված է թաքցնել տեղեկատվությունը հանրությունից, զինուժի վերաբերյալ ոչ մի հարցի չպատասխանել, թաքնվել ոչինչ չասող պաշտոնական հաղորդագրությունների բառակույտի տակ: «Կարո՞ղ եք բնութագրել Ձեր համագյուղացուն, հունվարի 17-ին Ոսկևանի սահմանագոտում զոհված Արման Հարությունյանին»,- անմեղ այս հարցն ուղղեցինք Ոսկևանի գյուղապետ Սերյոժա Ալեքսանյանին: Բայց նա հրաժարվեց խոսել զոհվածի մասին, կարծես ստալինյան ժամանակների «ժողովրդի թշնամու» մասին էինք հարցնում: «Մեր մարզպետարանն ունի լրատվության բաժին, անվտանգության նկատառումից ելնելով, մենք չենք հրապարակում այդպիսի տվյալներ»,- ասաց գյուղապետը:

Իսկ պաշտպանության փոխնախարար Դավիթ Տոնոյանին հարցրինք, թե ինչու են նա և մյուս պաշտոնյաները ժողովրդի համար դժվար պահերին, ծանր իրավիճակներում հրաժարվում խոսել մարդկանց հետ, ինչու են թաքնվում լրատվականների լղոզված տեքստերի հետևում, չէ՞ որ դա ավելի է լարում իրավիճակը: «Չեմ կարծում, որ պաշտպանության նախարարը և մամուլի խոսնակը լղոզված տեքստեր են փոխանցում լրագրողներին: Չեմ խոսում, որովհետև եթե ամենքն ասում են իրենց կարծիքը, սա ազդում է մարդկանց տրամադրությունների վրա»,- ասաց փոխնախարարը: ՊՆ-ում, փաստորեն, կարծում են, որ մարդկանց տրամադրությունը պետք է բարձր պահել: Հավանաբար, այս ազնիվ մղումով երեկ Տոնոյանի վերադասը՝ նախարար Սեյրան Օհանյանը, կառավարության նիստից հետո նախարարներին հրավիրել է Օպերա՝ համերգի: «Դե, մենք Նոր տարի չենք նշում, այլ նշում ենք բանակի կազմավորման տարեդարձը, և վերջում, այո, համերգ է լինում»,- պարզաբանեց ՊՆ խոսնակը: Իսկ «բանակի կազմավորման 23-րդ տարեդարձին նվիրված միջոցառումներն» սկսվելու են հունվարի 28-ին Եռաբլուր այցելությամբ և վերջանալու են Ալ. Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոնում: «Համերգ» բառից խուսափում են՝ երևի հասկանում են, որ ամոթ է. 10 զինծառայողների ընտանիքներում սուգ է:

Սյուզան Սիմոնյան