Ցավով եմ ասում. մեր հոգևորականները վախկոտ են

Եկեղեցու խնդիրները պարբերաբար լուսաբանելը, հուսով ենք կօգնի ինչ-որ բան շտկել, և հայ մարդը, որն այսօր հույսը միայն Աստծո վրա կարող է դնել, եկեղեցում էլ փնտրի — գտնի իր հարցերի պատասխանը:

Մեր զրույցը կարգալույծ արված հոգևորականի ՝Ռուսաստանի և Նախիջևանի թեմի նախկին առաջնորդ Տիրան Կյուրեղյանի հետ, փորձում է գտնել մի շարք հարցերի պատասխաններ:

— Ինչպե՞ս են ապրում ձեր շրջապատի մոսկվաբնակ հայերը:

— Դե տարբեր են նրանք, լավ ապրողներ էլ կան, բայց մի բան պարզ է. պետք է պայքարել, ապրել, ավելի շատ իմանալ, որպեսզի հայրենիքը հզորանա: Ուրիշ ճանապարհ չկա: Ամեն ինչ կփոխվի, սևն ու չարը երկար չի մնա, ես հավատացած եմ: Առայժմ անհույս է, դժբախտաբար: Այստեղ ապրում են, աշխատում են Հայաստանում մնացած հարազատներին օգնում են, բայց ահավոր վիճակ է. 80 տոկոսը վարձով է մնում: Իրենց աշխատածի զգալի մասը տան վարձ են տալիս, ապրում են, մի փոքր էլ կարողանում են հայրենիք ուղարկել: Այդ մի փոքր ուղարկվածից այդ օլիգարխ կոչվածը կողոպտում է: Ուզած պահի բարձրացնում կամ իջեցնում են դրամի փոխհարաբերությունը.

— Եկեղեցու իշխանություններից դժգոհողների պակաս չկա, սակայն հոգևորականները չեն բարձրաձայնում իրենց ասելիքը՝ վախենալով վերինների ոխակալությունից, հիմնականում անզոր լինելով փոխելու իրենց կյանքը՝ տղամարդավարի հեռանալու գաղջից ու ճահճից: Քիչ թե շատ խոսում են կարգալույծ արված հոգևորականները, եթե հեռացվելուց հետո, դեռ հետաքրքրված են մնում եկեղեցու կյանքով:

— Շատ լավ հոգևորականներ էլ կան Հայաստանում, բայց կարևորը ղեկավարությունն է և իրենց օրենքները: Ցավալի է, և ցավալին այն է, որ մի խումբ եկեղեցականներ միացած են, նույն կողոպտիչ աշխատանքն են կատարում: Կան լավ հոգևորականներ, որոնք իրոք եկեղեցուն ծառայություն են մատուցում, բայց ոչ առաջնորդները:

Օրինակ՝ Վանաձորի սրբազանը՝ Սեպուհ Չուլջյանը, լավ հոգևորականի աշխատանք է կատարում: Երբ ես սարկավագ էի, Վազգեն կաթողիկոսի ժամանակ, վեհարանում էի ծառայում՝ նրա հայրը ընտանյոք հանդերձ ծնկաչոք եկավ (այն ժամանակ Ղարսի գիծը բաց էր) կաթողիկոսի առաջ, թե՝ ինձ թողեք Հայաստան, հետ չգնամ Թուրքիա: Այսպես իր ընտանիքը եկավ: Լավ հոգևորական է Աբրահամ սրբազանը՝ Սյունիքի առաջնորդը: Լավ հոգևորական է Միքայել Աջապահյանը՝ Շիրակի թեմի առաջնորդը, չնայած վերջերս Գարեգինն իրեն էլ ճնշեց, ուզում էր հանել, հիմա մի քիչ փոխվել է: Մինչև վերջերս էլ իրավիճակը լարված էր: Նրան էլ երևի իշխանության կողմից ճնշում եղավ, հիմա փոխվել է՝ գովում է Գարեգինին: Չնայած Մոսկվայում եմ ապրում, բայց տեղյակ եմ բոլոր հարցերից: Կոտայքի թեմի  առաջնորդ Առաքել սրբազանն էլ վատը չէ: Վարդապետների մեջ շատ լավ տղաներ կան, բայց ինքը (Գարեգին Բ-ն-խմբ.) ճնշում է նրանց:

-Ի՞նչ ասել է լավ հոգևորական. նրանք իրենց ապրած կյանքով պետք է ապացուցեն դա, իսկ շատերը… 

-Լավ հոգևորական ասելով հասկանում եմ, որ եկեղեցին է սիրում, գիտի եկեղեցու կարգուկանոնը, նյութապաշտ չէ և ծառայում է ժողովուրդին: Ցավով եմ ասում, որ մեր հոգևորականները վախկոտ են:

— Եկեղեցին թե ձեր ժամանակ, թե այսօր, յուրահատուկ «մաֆիոզ» կառույց է, վերևներում հսկայական գումարներ են պտտվում մինչդեռ ներքևում ընտանիք պահող քահանաները մի կերպ են ապրում:

— Այո, այսօր արտասահմանից բազմաթիվ պոլսահայեր, Թուրքիայի հարուստ հայեր ուզում են իրեն օգտակար լինել ու գումարներ են տալիս այսինչ- այնինչ եկեղեցուն, հիվանդանոցին, ծերանոցին օգնելու համար: Գարեգինն ասում է, թե ինձ պետք է տաս: Մոտս մի անձ էր եկել, Սիբիրից,  մի հարուստ մարդ, որ հողամաս էր գնել իր գումարներով, որ պիտի կազմեր 2 միլիոն դոլարի նախահաշիվ՝ եկեղեցի կառուցելու համար: Հայաստանի առաքելական եկեղեցու առաջնորդը պիտի հաստատի: Առաջնորդը Գարեգինի եղբայրն է: Երկու-երեք ժամ բանակցել  են: Պատմում էր, որ Եզրասն ասել է ՝ «Դու չպետք է կառուցես, քո 2 միլիոնը մեզ տուր, մենք կկառուցենք», նա էլ ասում է՝ «Եղբա′յր, քո գործը չէ, պրոեկտը երկու միլիոնի է, ես եմ ծախս անելու», ասում է՝ չէ, ու այդպես էլ չհաստատեց, մարդն էլ թուղթը ճղեց գնաց: Ահա այսպես կամաց-կամաց հեռացնում են եկեղեցուց:

Չի կարելի որևէ հայի Էջմիածնից կտրել. Էջմիածինը համայն հայության խորհուրդն է: Էջմիածնի հետ խաղ մի արեք. Էջմիածինը հզոր նեցուկ է, լծակ փրկության, հզորացրեք Էջմիածինը: Էջմիածինը քարաշեն կառույց չէ, այն խորհուրդ է համայն հայության: Գարեգին Առաջինին գերեզման մտցնողն այդ քարերը եղան, որովհետև փաստը ցույց է տալիս, որ նա պայքարեց սուրբ Էջմիածնի դեմ և աշխարհով մեկ բաժանեց հայությանը և այդ քարերը նրան պատժեցին:

Ցավում եմ,որ մեր հոգևորականները վախենում են, մենք լավ ժողովուրդ ունենք, լավ երիտասարդություն կա,և հույս ունեմ որ այս ծանր վիճակը կհաղթահարենք: 20թ, մոխրացած էր Հայաստանը: 89-ից մինչև 91-ը մենք Երևան ստեղծեցինք՝ իր համալսարանով, իր ակադեմիայով, իր բուհերով, գործարաններով: Մեզ չեն կարող շատ ճնշել: Եկեղեցու վրա, եթե ժողովուրդը հույս դնի, ամեն ինչ կփոխվի, սակայն այժմ հույս դնելու չի:

Շարունակելի…

Ռուզան Ավոյան