‹‹Մեզանից կատարյալ կառույց դեռ չի ստեղծվել: Մենք պետք է իմանանք՝ ինչ ձևով կազմակերպենք մեր ենթագիտակցության աշխատանքը, որ ավտոմատ ռեժիմով աշխատելով մեզ հասցնի ցանկալի արդյունքի: Կան փոշեկուլներ, որոնք ծրագրավորված են այնպես, որ եթե անգամ դնես սեղանին, իր աշխատանքը կատարելիս չի ընկնի, կամ եթե մարտկոցը նստի՝ կգնա և ավտոմատ կմիանա հոսանքին: Մեր ներքին կյանքը՝ գիտակցությունն ու անգիտակցությունը, հոգին և հոգեկանը միասին կարելի է նմանացնել մեքենայի, քանի որ կարող ենք նույն ձևով ծրագրավորել այնպես, որ հետո նստենք քեֆ անենք ու ինքն իրեն ավտոպիլոտով մեր ցանկությունները սկսկեն իրականանալ, մեզ մնում է թեթևակի հետևել այդ ընթացքին: Ծրագրավորել այն աստիճանի, որ նույնիսկ հոգնելու դեպքում՝ լրացուցիչ էներգիա տալու համար չհոգնենք ››, ասում է հոգեբան Հրաչյա Ամիրյանը:

Տարօրինա՞կ է թվում, պետք չէ զարմանալ, որովհետև Հրաչյա Ամիրյանը դասախոսությունների ընթացքում հաճախ է համեմատություններ անում, որպեսզի ասածն ավելի հասկանալի լինի: Հոգեբանը հաճախ է զրուցում երջանկության, դրան հասնելու միջոցների մասին: Երջանկությունը սերտորեն կապված է նպատակների, երազանքերի և դրանց իրագործման հետ:

Ամիրյանն ունի այդ բանալին, թե ինչպես երազանքը վերածել նպատակի և հասնել դրան:

‹‹Ինչո՞ւ մեր ցանկությունները հաճախ չեն իրականանում: Սկսենք նրանից, թե ինչն է մեզ խանգարում, որ ցանկությունները իրականանան: Բանն այն է, որ ցանկություններն իրականանալու համար պետք է վերածվեն նպատակի, որովհետև ցանկությունը շատ ընդհանրական է, ոչ կոնկրետ, լղոզված. ‹‹ Ուզում եմ երջանիկ լինել››, բայց ինչ պետք է արվի դրա համար, կամ ե՞րբ պետք է երջանիկ լինես: Ենթագիտակցությունն ամեն ինչ բառացի է հասկանում: Մեր ենթագիտակցությունը հասկանում է պրիմիտիվ, պատկերների լեզուն, իսկ մեր նպատակներն անորոշ են, ընդհանրացած››,- նշում է պրն. Ամիրյանը:

Ի՞նչ պետք է անել: Հրաչյա Ամիրյանը տալիս է իր խորհուրդները: Առաջին գործնական խորհուրդը. ցանկությունը պետք է լինի գրավոր, որպեսզի ցանկությունների հեղեղում չմոռանաս: Գրելիս մենք ավելի լուրջ ենք դառնում, պատասխանատու և ավելի շատ ենք սկսում մտածել այդ մասին, և կարող ենք մեզ մոտ պահել, ինչը լավ է, քանի որ ենթագիտակցությանը պետք է անընդհատ հիշեցնել: Հայտնի է այսպիսի վարկած՝ գրելիս մենք երեք անգամ ավելի քիչ վատ բառեր ենք օգտագերծում, ինչը ահռելի նշանակություն ունի:

Մեր այն հարցին, թե որն է վատ բառեր չգրելու այդքան մեծ նշանակությունը և արդյո՞ք դա կարող է մեր երազանքների իրականացման հետ կապ ունենալ, հոգեբանը պատասխանեց. ‹‹Երազանքը պետք է միշտ դրական հույզեր առաջացնի: Սա ֆունդամենտալ օրենք է, որը բացահայտել է դեռևս Զիգմունդ Ֆրեյդը: Այն բոլոր մարդիկ, իրավիճակները, զբաղմունքները, վայրերը, որոնք դրական զգացմունքներ են առաջացնում, մնեք անգիտակցորեն մղվում ենք դեպի դրանք, և հակառակը՝ անգիտակցորեն փորձում ենք հեռու մնալ այն բաներից, որոնք տհաճ զգացողություններ են առաջացնում ››:

Իսկ մյուս հարցին՝ արդյո՞ք մարդ կարող է իմանալ, թե իրեն ինչ է հարկավոր երջանիկ լինելու համար, օրինակ՝ Էքզյուպերին ասում էր. ‹‹Աստված իմ, տուր ինձ ոչ թե այն, ինչ ես խնդրում եմ, այլ այն, ինչ իրոք ինձ անհրաժեշտ է››, հոգեբանը պատասխանեց, որ դրա համար կա պարզ, բայց շատ արդյունավետ միջոց. կոչվում է երևակայության զտիչ. Ինչպես ընտերել՝ սա իսկապե՞ս քո նպատակն է, իսկապե՞ս սա քեզ ուրախացնելու է, քո հոգուց ու մտքից է մղվում, թե նպատակ է, որ դրսից են ներշնչել քեզ, իսկ դրսից մղված նպատակները միշտ չէ, որ մարդուն ուրախացնում են, որովհետև կարող ես լավ բաների հասնել, բայց չուրախանալ ներքուստ, որովհետև դա ներսից չէ: Հարց տվեք՝ արդյո՞ք տարիներ հետո դա արժեք ունենալու է:

Մեր հաջողությունների 80 տոկոսը պայմանավորված է մեր գործողությունների 20 տոկոսից: Գտնել այդ գործողությունը և շեշտը դնել դրա վրա, սա է կարևորը: Մյուս խորհուրդն է. ‹‹Մենք պետք է հավատանք, որ դա իրականանալի բան է: Դրա համար չպետք է անիրատեսական նպատակներ պահել: Պետք է բացասական հոսանքին չտրվել, որովհետև ներքին քննադատը միշտ ասում է՝ չես կարող: Իրականում, իհարկե պետք է ջանք թափել. ծիրանը քաղելու համար պետք է նախ ծառ բարձրանալ: Մարդը չպետք է թերագնահատի իր ուժերը: Պետք է ազատվել ցանկացած ստերիոտիպից, որպեսզի հասնել ցանկացածին››:

Մեր մյուս հարցին, թե՝ ինչպե՞ս հաղթահարել այդ ստերեոտիպերը, հոգեբանը պատասխանեց. ‹‹ Դժվար է, բայց այնքան դժվար չէ, որքան մարդիկ պատկերացնում են: Դրա համար բավական է հասկանալ, որ դա ստերեոտիպ է: Մի վարժության օրինակ բերեմ. Նստեք և գրեք թե ինչերի եք հասել ձեր կյանքում, կարևոր չէ դա՝ մեծ է, թե՝ փոքր, կարևոր է, թե դուք ինչի եք կարողացել հասնել ձեր աշխատանքով: Դա ինքնագնահատականը բավականին բարձրացնում է: Կազմեք առնվազն 7 կետից կազմված ձեր դրական հատկանիշների, ուժեղ կողմերի ցուցակ: Դա նույնպես կօգնի համարձակ լինել››:

Պետք է չափանիշ դնել նպատակի համար՝ արժեքավո՞ր է սա, թե՝ ոչ, արժի՞ անել, թե՝ ոչ: Նպատակը պետք է լինի առավելագույնս շոշափելի և կոնկրետ: Եթե մենք հստակորեն չենք պատկերացնում, թե ինչ ենք ուզում ստանալ, ապա չենք ստանա կամ էլ կստանանք այն, ինչ չէինք ուզի ստանալ: Օրինակ՝ ես ուզում եմ անգլերեն իմանալ. Ինչի՞ համար, դեռ կոնկրետ չի. ուզում եմ իմանալ բանավոր խոսելո՞ւ համար,  թե՝ թարգմանություններ անելու: Մյուս քայլը՝ ցանկությունները պետք է ձևակերպել ներկա ժամանակով: Եթե դու գրես՝ ես կգնամ հանգստանալու, ենթագիտակցությունը կասի՝ ե՞րբ: Եթե պատասխանես՝ հետո, ինքն էլ անընդհատ կասի՝ հետո, իսկ եթե ասես՝ ես գնում եմ հանգստանալու, դա արդեն ուրիշ է: Օշոն ասում էր. ‹‹Հետոն երբեք չի գալիս, հետոյից հետո գալիս է մահը››:

Հոգեբանի մյուս, շատ կարևոր խորհուրդն այն է, որ պետք է նպատակի համար ժամկետ սահմանել: Եվ կարևոր է, որ այդ ժամկետը շատ ուշ կամ շատ շուտ չլինի, որպեսզի ոչ լարվես կարճությունից, ոչ էլ այնքան ուշ լինի, որ մոռանաս: Հարկավոր է սկզբում նախատեսել դժվարություններն ու լուծումները, մտածել այդ դժվարությունները վերացնելու մասին, միջոցներ մշակել: Եթե խնդիրը ծավալուն է, բաժանում ենք մասերի և վերլուծում ու ժամանակ սահմանում յուրաքանյուր քայլի համար: Մյուս կարևոր գործոններն են. ‹‹Ցանկությունը ժխտողական չպետք է լինի. ‹‹Ես չեմ ուզում հիվանդ լինել››: Ուղեղը գործնականում ժխտողական մասնիկ չի հասկանում: Պետք է ունենալ նպատակին հասնելու հստակ չափանիշ. օրինակ՝ բանկային հաշիվը վկայում է, որ ֆինասնական հաջողությունների հասել եմ: Նպատակի իրականացումը պետք է միայն ձեզանից կախված լինի: Չպետք է հույս դնել ուրիշների վրա: Եթե ուզում եք ուրիշներին դուր գալ, դա սխալ նպատակ է, որովհետև ձեզանից չի կախված, ձեզնից դուրս եղածը՝ անվերահսկելի է ձեր կողմից: Դրա փոխարեն դուք պետք է այնպես անեք, որ դուր գաք ինքներդ ձեզ՝ անկախ ուրիշների կարծիքից››:

Հոգեբանը կարծում է, որ ամենակաևոր պայմաններից մեկը՝ արտաքին էկոլոգիականությունն է: Այսինքն՝ նպատակը ձևակեպրպելիս պետք է հաշվի առնել՝ էլ ովքեր կարող են ազդել դրա իրականացման վրա: Մեր նպատակներին հասնելու համար ուրիշներին չպետք է վնասենք: Ներքին միջավայրը ձևակերպելը նույնպես կարևոր է. ‹‹ Իմ ներսում ինչը կարող է խանագրել նպատակիս իրականացմանը›: Դրա համար հարկավոր է մշակել, թե ինչ եմ ուզում իմ կյանքից: Դա կարելի է ներկայացնել բուրգի տեսքով, որտեղ վերևում լինեն հեռահար նպատակները, միջին մասերում միջնաժամկետ նպատակները, ներքևում ՝ առօրյա գործերն ու հոգսերը: Պետք է չսահմանափակվել նվազագույնով, գոնե ասեք .‹‹ուզում եմ առնվազն …››,- բացատրում է հոգեբանը և ավելացնում, որ նաև շատ կարևոր է մոտիվացիոն բազա հավաքել. ‹‹Էներգիա, եռանդ, որն անհրաժեշտ է ինձ՝ ուզածիս հասնելու համար: Դրա համար հարկավոր է ինչքան հնարավոր է դրական հետևանքներ պատկերացնել՝ ինչպե՞ս դա կազդի ձեր ու ձեր սիրելի մարդկանց կյանքի վրա, ինչի՞ կհասնեք դրանով: Որքան շատ դրանք լինեն, այնքան մոտիվացիա կհավաքեք: Եվ պետք է գայթակղիչ դարձնել այդ նպատակները, որպեսզի չասեք ՝ լա՜վ է, պետք ա: Զգայականորեն պատկերացրեք դա, մանրամասնեք. պայծառ պատկերացրեք դա››:

Հոգեբանը խորհուրդ է տալիս նաև նպատակին նյութական խորհրդանիշ ընտրել և ձեզ մոտ պահել: Դա մշտապես կհիշեցնի նպատակի մասին: Ենթագիտակցությանը պետք է պարբերաբար հիշեցնել նպատակի մասին:

‹‹Մի կառչեք ձեր երազանքից ու մտածեք, որ դրանից այն կողմ ուրիշ ոչինչ չկա, որովհետև մեծ հիասթափություն կարող է ունենաք: Նպատակի գերին պետք չէ լինել: Շատ մեծ ցանկությունը փչացնում է ամեն ինչ: Դրանից լարվածություն է առաջանում, որը թույլ չի տալիս, որ էֆեկտիվ գործունեություն ծավալես››:

Հոգեբանը կարևորում է, որ նպատակի մասին մտածելիս պատասխան լինի ի՞նչ, ինչի՞ համար, որտե՞ղ, ե՞րբ և ինչպե՞ս հարցերին:

Խոսքը կապենք նաև Աստվածաշնչի հետ. Հիսուս ասաց. ‹‹Հավատա և կունենաս››. Ի՞նչ կասեք այս մասին.

‹‹Գլխավորը հենց դա է, որ պետք է հավատաս, որ սկսես գործել: Եթե այդ մանանեխի չափ հավատն ունենաս, ամեն ինչի կհասնես: Եթե ես հավատում եմ, որ այսքանը կունենամ, ուրեմն կունենամ››:

Հռիփսիմե Գալստյան