Մեկ տարուց ավելի է խոսակցություններ են պտտվում Հաշմանդամների հիմնախնդիրների վերաբերյալ նոր մոտեցումների մասին: «Հայկական Վարկած»-ը զրուցեց Աշխատանքի խորհրդատվության և տեղեկատվության բաժնի պետ Ցողիկ Բեժանյանի հետ:

-Տիկին Բեժանյան, տեղեկություն ունենք, որ հաշմանդամների հետ աշխատանքային պայմանագրերում տեղի են ունեցել որոշ փոփոխություններ: Ի՞նչ փոփոխությունների մասին է խոսքը, ի՞նչ նոր աշխատանքային ծրագրեր են նախատեսվում այս խմբի մարդկանց համար:

-2013 թ-ին ընդունվել է զբաղվածության մասին նոր օրենք, որով ունենք մի շարք փոփոխություններ՝ կապված հաշմանդամություն ունեցող անձանց զբաղվածության կարգավորման հետ:

Նախ և առաջ հաշմանդամություն ունեցող անձը ստանում է գործազուրկի կարգավիճակ՝ ի տարբերություն նախորդ օրենքի, և հավասարապես օգտվում է զբաղվածության կարգավորման բոլոր պետական ծրագրերից: Նոր օրենքով ներդրվել է քվոտավորման մեխանիզմ, այսինքն՝ գործատուների առջև պայման է դրվում 100-ից ավել աշխատող ունենալու դեպքում պետական կազմակերպություններում մինչև 3% (այդ 100-ից) ընդունել հաշմանդամություն ունեցող անձանց, իսկ մասնավոր կազմակերպություններում՝ մինչև 1%:

Այս օրենքը կկիրառվի 2015թ-ից պետական կառույցներում, իսկ 2016թ-ից՝ մասնավոր կառույցներում:

Նոր օրենսդրությամբ ունենք նաև ուղեկցողի ինստիտուտի ներդրման առաջին փորձը:

Նոր օրենքով որոշակի փոփոխություններ է կատարվել նաև մինչ այդ իրականացվող ծրագրերի մեջ և ներդրվել են նոր փորձարկվող ծրագրեր: Ծրագրերի ներդրման պայմանը հետևյալն է.եթե մեկ տարվա ընթացքում ունենանք բավարարող արդյունքներ, ապա հետագայում ևս կշարունակեն մնալ որպես զբաղվածության հիմնական ծրագրեր:

Ներկայացնենք այդ նոր ծրագրերը առանձին-առանձին.

1.Մասնագիտական ուսուցման կազմակերպման ծրագիր.

Ծրագրի նպատակն է ներգրավել հաշմանդամին աշխատաշուկա և նրան մրցունակ դարձնել

2.Աշխատավարձի մասնակի փոխհատուցում գործատուին.

Եթե մենք նախկինում կարողանում էինք առաջին և երկրորդ կարգի հաշմանդամների համար պայմանագիր կնքել գործատուի հետ, ապա այժմ փոփոխություններ են արվել և բոլոր անմրցունակ անձանց համար պայման է դրվել, որ պայմանագիր կնքվի 6 ամիս ժամկետով, սակայն գործատուն պարտավոր է ծրագրի ավարտից հետո 1 տարի նրան պահել աշխատանքի մեջ:Այս ծրագրում լրացուցիչ սահմանվել է ուղեկցողի անհրաժեշտությունը այն անձանց համար, ովքեր դրա կարիքն ունեն: Նրանց վճարվելու է նվազագույն աշխատավարձի 50%-ի չափով: Ծրագիրը ուժի մեջ կմտնի մինչև հունիսի 15-ը:

3.Աշխատանքային պրակտիկայի կազմակերպման ծրագիր.

Ծրագիրը ևս հնարավորություն է տալիս աշխատանքային փորձ չունեցող երիտասարդին մինչև 3 ամիս տևողությամբ պրակտիկա անցնել գործատուի մոտ: Ծրագրի շրջանակներում վճարվում է գործազուրկին նվազագույն ամսեկան աշխատավարձի չափով, և վարձատրվում է նաև այն մասնագետը, որը դասավանդում է պրակտիկանտին:

4.Այլ վայր աշխատանքի տեղավորման ծրագիր.

Մարզերում մենք ունենում ենք բազմաթիվ աշխատատեղեր, որոնք շատ դժվարությամբ են լրացվում: Կարգում սահմանված է, որ եթե աշխատատեղը մեկ ամիս թափուր է մնում, ապա կարող ենք տեղափոխել մասնագետ այլ վայրից: Իհարկե, մասնագետի հետ հոգում ենք նաև մի շարք ծախսեր: Վճարվում է միանվագ գումար՝ նվազագույն աշխատավարձի չափի եռապատիկը:

5.Միանվագ փոխհատուցում գործատուին՝ աշխատաշուկայում անմրցունակ անձին աշխատանքի տեղավորման նպատակով.

Մենք գործատուին վճարում ենք 200.000 դրամ միանվագ գումար և առաջարկում ենք որոշակի հմտությունների պակաս ունեցող անձանց վերցնել աշխատանքի և պայման է դրվում, որ առնվազն մեկ տարի այդ անձը պետք է աշխատի տվյալ աշխատավայրում: Այս ծրագրին զուգահեռ հաշմանդամների համար մենք կարող ենք իրականացնել աշխատատեղերի հարմարեցում:Եթե գործատուն պատրաստ է ընդունել աշխատանքի սայլակավոր հաշմանդամին, բայց աշխատավայրը չունի համապատասխան թեքահարթակ, ապա ծրագրի շրջանակներում մենք կարող ենք կառուցել դա: Ծրագրի շրջանակներում սահմանված է մինչև 500.000 դրամ:

6.Ինքնազբաղվածության խթանման նպատակով փոքր ձեռնարկատիրության աջակցման ծրագիր.

Այս ծրագրի շրջանակներում մոտ 1 մլն դրամ է տրամադրվում այն անմրցունակ անձանց, ովքեր ցանկություն ունեն հիմնել սեփական բիզնես: Սա ևս փորձարկվող ծրագիր է:

7.Աջակցություն աշխատանքի տեղավորման ոչ պետական կազմակերպությունների ծառայություններից օգտվելու համար.

Այն դեպքերում, երբ Զբաղվածության պետական ծառայությունը չի կարողանում իր ծրագրերի շրջանակներում անձին տեղավորել աշխատանքի, կարող է ուղղորդել աշխատանքի տեղավորման մասնավոր կազմակերպություններ: Յուրաքանչյուր անձի համար այդ կազմակերպություններին տրամադրվում է 100.000 դրամ, սակայն այն պայմանով, որ անձը կտեղավորվի աշխատանքի և 1 տարի կաշխատի:

8.Գործատուներին այցելության ծախսերի փոխհատուցման ծրագիր.

Այս ծրագիրը տրվում է աշխատանք փնտրողներին, որպեսզի իրենք սեփական աշխատանք փնտրելու պատասխանատվությունը վերցնեն իրենց վրա: Գործազուրկի յուրաքանչյուր այցելության համար Գործատուին տրամադրվում է 200.000 դրամ: Այս ծրագրից մեկ անձը կարող է օգտվել 3 ամիս: Գումարը տրվում է Զբաղվածության կենտրոնի տրված ուղեգրի պատասխանը ներկայացնելու պայմանով:

Կա մի հետաքրքիր ծրագիր ևս՝ «Աշխատանքի տոնավաճառ», որի շրջանակներում հավաքվում են շատ գործարար մարդիկ և գործազուրկներ: Վերջիններս հնարավորություն են ունենում շփվել միմյանց հետ, գործատուները՝ տեսնել գործազուրկների ներկայացրած աշխատանքները և ինչու չէ վերջիններս կարող են նաև ստանալ աշխատանքի առաջարկներ:

Հաշմանդամները, բողոքում են տրանսպորտի անհասանելիության վերաբերյալ: Ի՞նչ միջոցառումներ են անցկացվում այս խնդրի լուծման համար

Այո, սա շատ լուրջ խնդիր է: Եթե գործատուն պատրաստակամ է ընդունել հաշմանդամին, բայց վերջինս չի կարողանում հասնել աշխատավայր, ապա մենք բնականաբար արդյունք չենք ունենում, սակայն այս խնդիրը Զբաղվածության կենտրոնինը չէ: Տրանսպորտի նախարարության ծրագրերի շրջանակներում պետք է լինեն պարտավորություններ այս խմբի համար:

Տիկին Բեժանյանն ավելացրեց նաև, որ հաշմանդամություն ունեցող անձանց հիմնախնդիրները բազմազան են, և ամեն տարի մշակվում են նոր ծրագրեր խնդիրների կարգավորման համար:

Հ.Գ. Սակայն ակնհայտ է, որ հաշմանդամների խնդիրները մեր երկրում չափազանց դանդաղ են կարգավորվում:

Մարիանա Պետրոսյան