Կոտայքի մարզի Արզական համայնքում այսօր տեղի ունեցավ ոռոգման շրջանի մեկնարկին նախորդող ավանդական հանդիպում-քննարկումը, որը վարում էր ՀՀ փոխվարչապետ, տարածքային կառավարման նախարար Արմեն Գևորգյանը: Մասնակցում էին ՏԿՆ Ջրային տնտեսության պետական կոմիտեի, ջրառ և ջրօգտագործողների ընկերությունների (ՋՕԸ) ղեկավարներ, հողագործ-ջրօգտագործողներ, ինչպես նաև լրատվամիջոցների ներկայացուցիչներ:

Հանդիպմանն ամփոփվեցին ոռոգման համակարգի 2013թ. արդյունքները, ներկայացվեցին 2014թ. գործունեության հիմնական ուղղությունները, քննարկվեցին ոռոգման շրջանի նախապատրաստական աշխատանքների հետ կապված հարցեր:

Արձանագրվեց, որ 2013 թվականը ոռոգման համակարգի համար բավականին լարված տարի էր, ինչը պայմանավորված էր ջրամբարներում ջրի ոչ բավարար ծավալներով, ոռոգման ջրի մեծ պահանջարկով, Սևանա լճից լրացուցիչ ջրաքանակ չվերցնելու հանգամանքով: Դրան գումարվեց նաև Արմավիրի մարզի` կարկտահարությունից տուժած մի շարք համայնքների խնդիրը, որոնց ոռոգման ջուր օգտագործող ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց 650 մլն դրամի չափով պետական աջակցություն ցուցաբերվեց: Այս պայմաններում ջրի պահանջարկը բավարարելու համար գործի են դրվել մեխանիկական համակարգերը, ինչը հանգեցրել է էլեկտրաէներգիայի դիմաց 900 մլն դրամի լրացուցիչ ծախսի առաջացման, որը նախատեսված չի եղել ոչ 2013թ., ոչ էլ 2014թ. բյուջեներում: Անխափան գործունեություն ապահովելու համար համակարգն ստիպված է ներքին ռեզերվների հաշվին մարել պարտքերը` օտարելով չօգտագործվող գույքային միավորները:

Վերը նշված և մի շարք այլ հանգամանքներով պայմանավորված` կառավարությունը նախաձեռնեց լրացումներ «Սևանա լճի էկոհամակարգի վերականգնման, պահպանման, վերարտադրման և օգտագործման միջոցառումների տարեկան ու համալիր ծրագրերը հաստատելու մասին» ՀՀ օրենքում, որով առաջարկվում է մինչև 2019թ. Սևանա լճից ջրի բացթողնման տարեկան չափաքանակը ներկայիս 170 մլն խմ-ի փոխարեն սահմանել առավելագույնը 240 մլն խմ:

«Կառավարությունը գիտակցում է այս քայլի պատասխանատվությունը: Մինչև օրինագիծը ներկայացնելը լուրջ քննարկումներ են եղել մասնագիտական շրջանակների հետ»,-նշեց փոխվարչապետը` հավաստիացնելով, որ ամեն ինչ արվելու է Սևանա լճից ջրառը նվազագույն ծավալներով իրականացնելու համար:

Նա ընդգծեց, որ Սևանա լճից վերցվող ջրաքանակի ավելացումը բացառապես և միայն գյուղատնտեսությանն աջակցելու նպատակ ունի: «Կառավարության առաջնահերթ խնդիրն է ոռոգման շրջանում ապահովել գյուղացիական տնտեսությունների ջրի պահանջարկը, ուստի տարատեսակ ենթադրությունները անհիմն են և հեռու իրականությունից: Անկախ ամեն ինչից` համակարգի համար օրակարգային է ոռոգման ջրի խիստ արդյունավետ օգտագործման խնդիրը, և եթե տարին բարենպաստ լինի, բնականաբար, Սևանա լճից առավելագույն ծավալ չի վերցվի»,-նկատեց Ա. Գևորգյանը:

Փոխվարչապետը նաև մտացածին և իրականությունից հեռու համարեց որոշ բնապահպանների` ջրամբարները միտումնավոր չլցնելու, իսկ պոմպակայանները միտումնավոր չգործարկելու մասին կարծիքները: Նշվեց, որ Ապարանի ջրամբարը վերջին վեց տարիների ընթացքում ամբողջությամբ չի լցվել, բացառություն է եղել 2011թվականը, Ազատի ջրամբարը վերջին 2 տարիներին նույնպես ամբողջությամբ չի լցվում, իսկ Ախուրյանի ջրամբարը, որը սովորաբար միշտ լցվում է և արտահոսք է ունենում, 2012 և 2013թթ. ևս ողջ ծավալով չի լցվել: Փոխվարչապետը նկատեց, որ ջրամբարներում ջրի ծավալների նկատմամբ վերահսկողություն է իրականացվում նաև ՀՀ Նախագահին առընթեր Սևանա լճի հիմնահարցերի հանձնաժողովի կողմից, որի կազմում նաև բնապահպանական ՀԿ-ների ներկայացուցիչներ են ընդգրկված, իսկ Ախուրյանի ջրամբարը, որի պաշարներն օգտագործում են երկու պետությունները, վերահսկվում է երկու կողմից էլ: Փոխվարչապետն ափսոսանք հայտնեց, որ նման կարևոր հարցն արհեստականորեն շահարկվում է` թյուր ընկալումներ ձևավորելով հանրության շրջանում:

Խոսելով 2014թ. անելիքների մասին` փոխվարչապետը նշեց, որ համակարգին այս տարի ևս լարված և քրտնաջան աշխատանք է սպասվում: 2014թ. համար նա առանձնահատուկ կարևորեց սակավաջուր տարածքներում ջրամատակարարման կազմակերպման, ջրի կորուuտների նվազեցման, ջրի վերցման և ջրի տրման կետերում հաշվառման մեխանիզմների կատարելագործման, ջրամբարներում ջրի կուտակման լրացուցիչ աշխատանքների իրականացման, ջրանցքներում ջրի բաշխման շուրջoրյա աշխատանքների կազմակերպման ուղղությամբ աշխատանքները:

2014թ. կշարունակվեն նաև ջրամբարաշինության ծրագրերի իրականացմանն ուղղված աշխատանքները: Նախատեսվում է, որ Կապսի և Վեդու ջրամբարների նախագծանախահաշվային փաստաթղթերի պատրաստման աշխատանքները կավարտվեն մինչև տարեվերջ: Մաստարայի և Եղվարդի ջրամբարների կառուցման ծրագրերը քննարկվում են համապատասխանաբար Քուվեյթի զարգացման հիմնադրամի և Ճապոնիայի միջազգային համագործակցության գործակալության (JICA) հետ։ Նշվեց, որ հունվարի 26-ից Հայաստանում է Քուվեյթի զարգացման հիմնադրամի պատվիրակությունը, որը ՀՀ կառավարության ներկայացուցիչների հետ քննարկում է Մաստարայի ջրամբարի կառուցման ծրագրի ֆինանսատեխնիկական առաջարկությունները: Պատվիրակությունն այցելել է նաև կառուցվելիք ջրամբարի տարածք, ծանոթացել պայմաններին: Ակնկալվում է, որ մինչև պատվիրակության այցի ավարտը ջրամբարի կառուցման ամբողջականացված ծրագիրը կներկայացվի կողմերին: Փետրվարի 2-ից Հայաստանում կգտնվի նաև JICA-ի պատվիրակությունը` Եղվարդի ջրամբարի կառուցման ծրագրի ֆինանսատեխնիկական բաղադրիչները քննարկելու նպատակով:

Ա. Գևորգյանը կարևորեց նաև ոռոգման համակարգերի շահագործման հուսալիության և արդյունավետության բարձրացմանն ուղղված` Համաշխարհային բանկի աջակցությամբ իրականացվող ոռոգման համակարգերի վերականգնման վարկային ծրագրի արդյունավետ իրականացումը:

Փոխվարչապետը տեղեկացրեց, որ կառավարությունը միջոցներ է ձեռնարկում Արարատյան դաշտավայրի հատկապես չօգտագործվող և ապօրինի օգտագործվող ինքնաշատրվանող խորքային հորերի կոնսերվացման և լուծարման ուղղությամբ: Շահագործվող մի շարք հորեր գտնվում են ոռոգման համակարգում, ուստի նա ՋՕԸ-երի ղեկավարներին առաջարկեց Բնապահպանության նախարարության, Ջրտնտպետկոմի, մարզպետարանների և համայնքների ղեկավարների հետ համագործակցաբար գույքագրել կոնսերվացման և լուծարման ենթակա բոլոր խորքայի հորերը:

Փոխվարչապետը կարևորեց նաև ՋՕԸ-երի վարչական խորհուրդների արդյունավետ գործունեության ապահովման խնդիրը: Նա ողջունելի համարեց, որ «Շենիկ» ՋՕԸ-ի վարչական խորհրդի նախագահությունը խոշոր հողօգտագործող է ստանձնել, ինչը դրականորեն կանդրադառնա ՋՕԸ-ի գործունեության արդյունավետության վրա:

Մի շարք ՋՕԸ-երի ղեկավարներ բարձրացրեցին ինքնածախսածածկման մեխանիզմի անցնելու նպատակահարմարության հարցը: Ա. Գևորգյանն առաջարկեց հարցը քննարկել Ջրտնտպետկոմի հետ, իսկ ստացված առաջարկություններն ամփոփել և ներկայացնել կառավարություն:

Փոխվարչապետը պատասխանատուներին հորդորեց նաև մինչև ոռոգման շրջանի մեկնարկն անհրաժեշտ քայլեր ձեռնարկել համակարգի բարձր պատրաuտվածության ապահովման համար: Նա նաև պատասխանեց ներկաների հարցերին, որոնք վերաբերում էին ինչպես ոռոգման համակարգին, այնպես էլ կառավարության կողմից իրականացվող գյուղատնտեսության աջակցության ծրագրերին:

Հասարակայնության հետ կապերի բաժին