Շանթ Հարությունյանին ճանաչում եմ 1993 թվականից, երբ նա ընդգրկվել էր «Սյունիք-Զանգեզուր» հատուկ պետական ծրագրի գծով պետնախարար Վազգեն Սարգսյանի աշխատակազմում:

Քաղաքական հստակ համոզմունքների, ազգային բարձր նկարագրի և մարդկային վեհ ու ազնիվ հոգու տեր անձնավորություն էր, որն իր ուղղամտության ու նվիրվածության համար արժանացել էր բոլորի հարգանքին:

Այնուհետև, երկար ժամանակ լսում էի նրա քաղաքական գործունեության մասին և մշտապես նրան համարել եմ ազգին նվիրված և իր գաղափարներին հավատարիմ քաղաքացի:

Երբ ԶԼՄ-ներով տեսա նրան Ազատության հրապարակում և լսեցի նրա հարցազրույցը, որտեղ նա խոսում էր հեղափոխության և իշխանության բռնի տապալման մասին, մտածեցի, որ դա Շանթի հերթական գաղափարական պայքարի նոր մեթոդների փնտրտունքի արդյունքն է:

Մաշտոցի պողոտայում տեղի ունեցածը ցավալի ու անցանկալի իրադարձությունների զարգացման արդյունք եմ համարում, որը ոչ մի ընդհանրություն չի կարող ունենալ նրա գաղափարների ու նկարագրի հետ:

Այո՛, հասարակությունը երկփեղկված է, կան իշխանամոլներ, իշխանասերներ, իշխանաճորտեր և կան իշխանությունը կուրորեն ատող քաղաքացիներ: Եվ այդ երկու կողմերի գործունեությունը միտված է միայն ու միայն իրենց նպատակների իրագործմանը, և եթե այդ երկու կողմերն անզգուշաբար կամ գիտակցված ձեռնոց են նետում  մեր պետականության ու պաշտպանունակության ամրությանը, ապա նրանք կատարում են մեծագույն չարագործություն սեփական ժողովրդի հանդեպ:

Շանթը մահակներով ու պայթուցիկներով ձեռնոց նետեց մեր հասարակական գոյության հիմքերին: Իհարկե, նա 20 հոգով չէր կարող որևէ արդյունքի հասնել, և ինքն էլ գիտեր, որ ՀՀ ոստիկանները տասը քայլ հետո իրեն կմեկուսացնեն, որովհետև յուրաքանչյուր «հեղափոխականի» դեմ 10-ից ավելի ոստիկաններ էին գործում: Ինչպիսի ազնիվ մտքեր էլ ունենար Շանթը, չէր կարելի առանց թույլտվության ու անօրինական երթ կազմակերպել, փակել մայրաքաղաքի ամենաբանուկ պողոտան և անտրամաբանական արարքներ թույլ տալ:

Նա երեկ բարձրացրեց  հեղափոխության դրոշը, և մենք չգիտենք՝ ազգասեր ու ազնիվ Շանթից հետո, որ հաշվենկատ ապազգային գործիչը կշարունակի նախադեպ ունեցած գործողությունը և իր ձեռքը կվերցնի հերթական նախաձեռնությունը, իսկ պատմությունից հայտնի է, որ հեղափոխություններն առանց արյունի չեն լինում: Առաջին անգամ մենք տեսանք նաև, ոչ թե ջարդող ու ծեծող ոստիկանի, այլ ոստիկանի, որը պաշտպանելով օրենքի բոլոր պահանջները՝ գործում էր հասարակական շահերից ելնելով:

Բոլորին, ովքեր ցանկանում են իրականացնել իրենց քաղաքական նպատակները, խնդրում եմ խորը վերլուծել, թե այն ինչ ազդեցություն է թողնելու մեր ազգի հոգեբանության ու ապագայի վրա: Եվ եթե կա բացասական ազդեցության կասկած անգամ, վերջ տվե՛ք այդ գործողություններին: Արյունոտ տեռորը Ռուսաստանում սկսվեց նարոդնիկների 5 հոգանոց մարդասպանների խմբով, զարգացվեց էսեռների կողմից և կատարելագործվեց բոլշևիկյան տեռորի օրերին, որի արդյունքում կործանվեց աշխարհում ամենադինամիկ զարգացող ռուսական կայսրությունը, իսկ քաղաքացիական պատերազմներում զոհվեց 11 մլն մարդ:

Հայաստանում այդպիսի փորձեր մի՛ արեք:

Կարծում եմ, որ Շանթ Հարությունյանի արարքը դեռ ունենալու է իր հետևանքները, ուստի դիմում եմ բոլորին՝ զերծ մնալ զենքի ուժով հարցեր լուծելու քաղաքականությունից: Ոչ մի իշխանություն չի դիմանում հասարակության օրինական ճնշումներին և ոչ մի իշխանություն չի կարող հավերժորեն թաքնվել բանակի և ոստիկանության թիկունքում.մենք ունենք առողջ պայքարող ուժեր, թույլ, բայց հաստատուն ընդդիմություն, թույլ ու անկարող իշխող կուսակցություն, որը թաքնվում է նախագահի թիկունքի հետևում, բայց ունենք նաև սահմանադրություն ու օրենքներ, որոնց հարգել պարտավոր են բոլորը:

Ես ցավով ու ափսոսանքով եմ անհամաձայնության խոսք ասում իմ կողմից շատ հարգված Շանթի հասցեին, իսկ իշխանություններին հորդորում եմ դրամայի չվերածել կատարվածը և չանցնել լռեցնելու, ճնշելու քաղաքականությանը, առանց այն էլ՝ հասարակությունը ժխտողական ու թշնամական տրամադրություններ է տածում իշխանությունների հանդեպ:

Ես ցանկանում եմ հաշտություն հասարակական տարբեր ուժերի միջև: Թշնամին սոված բորենու նման սպասում է մեր արյունածոր վերքերի հոտին:

Արցախյան ազատամարտի մասնակից,

պահեստի գնդապետ, պատմաբան Վոլոդյա Հովհաննիսյան