Վերջին մեկ տարում ընդդիմությունը` կրկնվող, նոր ու հին դեմքերով հազար խոստում տվեց հասարակությանը, սակայն ոչ մեկին տեր չկանգնելով, երեք ընտրություն պարտվեց:

Գուցե ընտրությունները կեղծվել են: Այլ բան սպասել հնարավոր էլ չէր, բայց փաստ է, որ Հայաստանում ոչ իշխանափոխություն եղավ և ոչ էլ` ՀՀԿ-ի քաղաքական մենաշնորհը վերացավ:

Ընտրական «եռասուգից» հետո խորհրդարանական ընդդիմությունը հիմնականում լռում է, ընդամենը մեկ ամիս առաջ` ակումբից-ակումբ վազող գործիչները ծպտուն չեն հանում` լավագույն դեպքում սահմանափակվելով հերթապահ հայտարարություններով:

Հանցագործ իշխանություններ, կեղծված ընտրություններ, անօրինական հարստություն, քաղաքական և տնտեսական մոնոպոլիաներ…

Ընդդիմության գործիչների բերանից հազար անգամ լսել ենք այս արտահայտությունները: Լսել ենք ու հոգնել: Զզվելու չափ` հոգնել:

Ընդդիմությունից մեկն ու մեկը չկանգնեց  ու չխոստովանեց, որ էս հարցում էլ մենք ենք սխալվել, որ էս տեղամասում մեր վստահված անձը քնել է կամ ծախվել, որ իշխանության հետ նույն մտածողության կրողն ենք` դրա համար էլ պարտվել ենք:

Չէ, տղերքը սիրում են պարտվել, իրենց անսխալականության մեջ էլ համոզված ու հետևողական են:

Իներցիայի ուժը

Գրեթե վստահ եմ` այս պահին նույնիսկ Րաֆֆի Հովհաննիսյանը չգիտի իր քաղաքական օրակարգը: Թիմի ու շրջապատի մասին խոսելն իսկ ավելորդ է:

Մայիսի 9–ին հաղթահավաք էր նշանակված, հետո պարզվեց` մինի հանրահավաք է կամ ասուլիս` մի քանի հարյուր մարդու մասնակցությամբ:

Րաֆֆին մի քսան րոպե խոսեց ու այդ բոցավառ ելույթից հասկացվեց, որ հաջորդ սերիայի նկարահանման տեղն ու օրը որոշված են` «Անի» հյուրանոց, մայիսի 19:

Միայն չհասկացվեց, թե որն է լինելու հերթկան հավաքի նպատակը:

Եթե մեկ ամիս առաջ Րաֆֆին քաղաքացիական հասարակությանն էր համախմբման կոչում, հիմա հրավիրում է Լևոնին, Գագիկին, Հրանտին:

Լևոնի և Գագիկի հարցում` մի կերպ կողմնորոշվեցինք, Հրանտի հարցը բարդ է` Բագրատյան-Մարգարյան երկընտրանքը չբացահայտված:

Մի խոսքով` քաղացիականներից հույսը կտրած, Րաֆֆին հիմա էլ քաղաքականներին է ուզում միավորվել:

Քաղաքականներն էլ Հովհանիսյանին պատասխանեցին` «գանք, որի ինչ անենք»-ի ոճով:

Մի խոսքով` Բարևի հեղափոխությունն ավարտվել է, մնացել է` Բարևի իներցիան, պատահածին բարևելու քաղցրությունը վայելելը:

Նույն իներցիան է ընդդիմության մյուս հատվածում:

Համաժողովրդական շարժումը մարել է, չկա:

ՀԱԿ և պարտություն բառերը հոմանիշ են դարձել, և բացարձակապես կապ չունի, թե ովքեր են ՀԱԿ անվան հետևում` նորահայտ կուսակցականնե՞րը, թե՞ երբեմնի դաշինքը փրկել ձգտողները:

Առաջինները հաջողությամբ պարտվում են ընտրություններում, Պետրոս Մակեյանի և Սոս Գիմիշյանի նման ազնիվ մարդիկ էլ` համաձայնության չեն կարողանում գալ անգամ այն հարցում, թե ում պետք է սատարեն Երևանի ավագանու ընտրություններում:

Ընդդիմադիր բոլոր սուբյեկտները կարևոր մի բան չեն հասկացել. էականն ոչ թե կաբինետներում կայացված համաձայնություններն են, այլ` հասարակության հետ օրակարգ ձևավորելը:

Եթե հասկացած լինեին, մթնոլորտն այսքան գաղջ չէր լինի:

Նորը` նոստալգիայի հիմքով

Եթե 1988-ին համազգային շարժումն ու այլընտրանքային իշխանության ձևավորումն հնարավոր է եղել` չի նշանակում, որ դա հնարավոր է այսօր:

Ժամանակներն ու հանգամանքներն են էապես ուրիշ, տարբեր:

Ժիրայր Սեֆիլյանն ու մյուսներն անկեղծորեն հիասթափված են գործող բազմաշերտ ընդդիմությունից, և ես նրանց հասկանում եմ:

Անհասկանալի է, թե ինչպես են մի քանի հարյուր մարդով այլընտրանքային իշխանություն ձևավորելու, գործող իշխանությանը ստիպելու, որ հեռանա:

Դրա համար անհրաժեշտ են քաղաքական, կազմակերպչական և ֆինանսական ահռելի ռեսուրսներ, ինչից նախախորհրդարանը զուրկ է:

Այդ ռեսուրսներն ունենալու հնարավորությունն էլ մշուշոտ է, նամանավանդ` Տիգրան Խզմալյանի գեբելսյան տոնայնությունն, օրինակ, բազմաթիվ մարդկանց անկեղծորեն վախեցնում է:

«Միակ ճշմարտության» դիրքերից խոսողները, նույնիսկ` հաջողության դեպքում, դիկտատորներ են դառնում:

Ասել կուզի` էլի չկա էն համակարգի տեսլականը, որը պետք է փոխարինի գործողին:

Նոստալգիայով մարդկանց կարող ես բերել մեկ, լավ` մի քանի հանրահավաքի, բայց ապագա կառուցել չես կարող: Հաստատ:

ՀՀՇ` առանց Լևոնի

Քաղաքագիտական անկողմնակալությունը թողնելով մի կողմ` խոստովանեմ, որ դուրս եկավ ՀՀՇ-ն վերածնելու Ալիկ Արզումանյանի, Հովիկ Իգիթյանի, Արարարտ Զուրաբյանի և Կարապետ Ռուբինյանի նախաձեռնությունը:

Եթե Լևոն Տեր-Պետրոսյանն ու մյուսներն որոշեցին կոստյումի փոփոխությամբ` նոր բովանդակություն ձեռք բերել, ապա քառյակի երեկվա նախաձեռնությունն առնվազն բարոյական է քաղաքական հարթության մեջ:

Նրանք ասում են, որ տեր են ՀՀՇ-ի արած-չարածին, հաղթանակին ու պարտությանը, օրհնանքին ու անեծքին:

Չգիտեմ` քաղաքական ինչ ընթացք կունենա նոր ՀՀՇ-ն, բայց շատ ուրախ եմ, որ Երրորդ Հանրապետության հիմնադրման ակունքներում կանգնած անունը չի կորելու մեր քաղաքական բառապաշարից:

Այս տարվա փետրվարի 23-ին, երբ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը հայտարարեց ՀՀՇ-ն ՀԱԿ վերակազմավորելու մասին, ես ինձ նվաստացած զգացի, ինձ թվաց ինչ-որ մեկը ոտնձգություն է կատարում իմ պատմության նկատմամբ, գողանում է Շարժման շեփորը, որը ոչ Լևոնի, ոչ էլ որևէ այլ մարդու սեփականությունը չէր:

ՀՀՇ-ն էլ որևէ մեկի սեփականությունը չէր, օբյեկտ չէր, որ մեկն արթնացավ ու որոշեց փակել:

Երեկ ուրախացա, որ էլի ՀՀՇ-ն կա…

 Սուրեն Սուրենյանց