Հայաստանում վերջին մեկ տարում տեղի ունեցած ընտրություններին բնորոշ է մեկ ընդհանրություն. ընտրական ինստիտուտների նկատմամբ բացակայում է հանրային վստահությունը:

Այս գնահատականը հնչեցրել են միջազգային ու տեղական դիտորդները, ընդդիմությունը, իշխանությունն էլ` չի հակադարձում, ընդունում է, որ կա նման պրոբլեմ, որի հաղթահարման ուղղությամբ պետք է աշխատել:

Իսկապես, գործ ունենք շատ լուրջ պրոբլեմի հետ:

Ընտրություններին ցածր մասնակցությունն ազդում է դրանց, ձևավորվող մարմինների լեգիտիմության և որակի վրա: Օրինակ, Երևանի ավագանու ընտրություններին մասնակցել է ընտրողների գրեթե կեսը, մասնակիցների գրեթե կեսն էլ քվեն տվել է գործող քաղաքապետի թիմին:

Ստացվում է, որ ՀՀԿ-ի «համոզիչ հաղթանակ» ձևակերպման տակ առկա է երևանցիների ընդամենը 25%-ի վստահության քվեն:

Ընտրությունների պասիվ մասնակցությունը նաև դուռ է բացում ընտրակեղծարարությունների համար: Այլ խոսքով, եթե ընտրողը տեղամաս գնալու մոտիվացիա չունի, նրան հեշտ է շահագրգռել տարբեր տեսակի ծառայություններով:

Գլոբալ իմաստով` չմասնակցելով ընտրություններին, քաղաքացիներն օտարվում են պետությունից:

Ինչի՞ց է առաջացել ընտրությունների նկատմամբ հանրության անվստահությունը:

Առաջին հերթին` ընտրությունները կեղծելու արատավոր պրակտիկայից:

1995թ-ից սկսած` բոլոր ընտրություններն ու հանրաքվեներն` բացառությամբ 1999-ի խորհրդարանական ընտրությունների, կեղծվել են, առնվազն` դրանց արդյունքները վիճահարույց են եղել: Որպես հետևանք` ընդդիմությունն ու հասարակության զգալի մասը չեն ընդունել դրանց արդյունքները, ըստ այդմ` ընտրություն կոչվածը զարգացման խնդիր լուծելու փոխարեն` պառակտել է հասարակությունը:

Երկրորդ, մեր քաղաքական համակարգը հետ է մնացել հասարակական զարգացման տրամաբանությունից, հետևաբար` չի արտահայտում նույն այդ հասարակության շահերն ու ակնկալիքները: Այսինքն, քաղաքացին ընտրությանը չի մասնակցում ոչ միայն այն պատճառով, որ դրանք կեղծվում են, այլ նաև` զրված է բովանդակային ընտրություն կատարելու հնարավորությունից. քաղաքական ուժերը չեն ներկայացնում ծրագրային այն պրոդուկտն, որը գնորդ ունենա:

Մյուս կողմից` ակնհայտ է, որ ընտրությունների ինստիտուտի նկատմամբ վստահությունը կարող է վերականգնվել կոնկրետ քայլերով և աստիճանաբար:

Օրենսդրական բարեփոխումներն, անշուշտ, կարևոր են, սակայն առաջնայինը` քաղաքական կամքի դրսևորումն է:

Քաղաքական սուբյեկտները պետք է հասկանան, որ ընտրությունը Ավարայրի ճակատամարտ չէ. դրանով չի սկսվում ու չի ավարտվում կյանքը:

Մեկ օրինական ընտրությունների անցկացումը, դրանց մրցակցային բնույթ հաղորդելը, հաղթողի արժանապատիվ կեցվածքը, պարտվողի հանդուրժողականությունը, բոլոր սուբյեկտների կողմից ընտրության արդյունքների ճանաչումը` կարող են բերել հանրային գիտակցության որակական փոփոխությունների:

Ընտրությունների ինստիտուտի վերականգնումը կբերի ներկուսկացական ժողովրդավարության մեխանիզմների ձևավորմանը, քաղաքական համակարգին նոր որակ կհաղորդի` այն համահունչ դարձնելով հասարակական տրամադրություններին:

Մինչև հաջորդ ընտրությունները չորս տարի ժամանակ կա: Ճիշտ կլինի, որ քաղաքական սուբյեկտները, առաջին հերթին` իշխանությունը, լուրջ խորհեն ընտրական ինստիտուտը կայացնելու մասին:

Սուրեն Սուրենյանց