Հայաստանում ընտրական գործընթացն ավարտվեց: Անկախ վերջին մեկ տարում անցկացված ընտրությունների որակից` մեր երկիրը թևակոխել է հարաբերական անդորրության մի փուլ, որը գուցե թույլ տա իրականություն դարձնել նախընտրական պերճախոս խոստումների գոնե մի մասը:

Հիմա ընտրությունների հերթը` մեր հարևան երկրներինն է: Առաջիկա ամիսներին Իրանի, Վրաստանի և Ադրբեջանի ընտրողները կլսեն թեկնածուների իրական կամ անիրական խոստումներ, ականատես կլինեն ընտրակեղծիքների, իշխանության և ընդդիմության փոխադարձ մեղադրանքների:

Շաբաթ օրը շրջադարձային իրադարձություն է տեղի ունեցել Իրանի ներքաղաքական կյանքում:

Հունիսի 14-ին հարևան երկրում նախատեսված են նախագահի ընտրություններ:

Եվ ահա, թեկնածուների առաջադրման ժամկետը լրանալուց րոպեներ առաջ, կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի գործառույթներն իրականացնող Պահապանների խորհուրդ առաջադրման փաստաթղթերն է ներկայացրել Իսլամական հանրապետության նախկին նախագահ Ալի Աքբար Հաշեմի—Ռաֆսանջանին:

78-ամյա այս գործիչը հարևան երկրի նախագահ է եղել 1989-97թթ-ին, առաջադրված թեկնածուներից ամենահայտնին ու ազդեցիկն է, մեծ համակրանք է վայելում չափավոր իսլամիստների և բարեփոխականների շրջանում: Ավելորդ չէ հիշեցնել, որ պարոն Ռաֆսանջանին կարևոր դերակատարություն է ունեցել նաև ԼՂ հակամարտության կարգավորման գործընթացում. հենց նրա միջնորդությամբ են 1992թ-ի մայիսին Թեհրանում հանդիպել Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահները:

ԻԻՀ գործող նախագահ Մահմուդ Ահմադինեժադն արդեն երկու ժամկետ պաշտոնավարել է և նորից առաջադրվելու իրավունք չունի:

Փոխարենն` առաջադրվել են երկու թեկնածուներ, ովքեր կարող են ակնկալել գործող նախագահի աջակցությունը: Նրանք են` Ահմադինեժադի մտերիմ ընկեր, ազգայնական Էսֆանդիյար Րահիմ Մաշային և նախագահի ավագ եղբայրը`Դաուդը:

Սակայն, Իրանում գրեթե անհնար է հաղթել, եթե չունես երկրի առաջնորդ Ալի Համենեիի աջակցությունը: Առայժմ հայտնի չէ, թե թեկնածուներից հատկապես ո՞ւմ է աջակցելու հոգևոր առաջնորդը, սակայն այդ դերին, ամենայն հավանականությամբ, կարող են հավակնել խորհրդարանի նախկին խոսնակ Ղոլամ Ալի Հադդադ Ադելը և միջուկային հարցերով Իրանի գլխավոր բանագնաց Սաեդ Ջալիլին: Վերջինս կոշտ դիրքորոշում է որդեգրել միջազգային Վեցնյակի հետ բանակցություններում, անզիջում դիվանագետի համբավ ունի և մեծ հեղինակություն է վայելում Իրանի պահպանողական շրջանակներում:

Իրանական ընտրություններում առաջադրված թեկնածուների թիվը գերազանցում է 600-ը, որոնց թվում նաև` 14 կին: Իհարկե, առաջադրվածների բազմառատությունը չի նշանակում, որ մենք քվեաթերթիկում կհանդիպենք այսքան անուն: Կլինեն հավանաբար 5-6 թեկնածու:

Եթե Հայաստանում թեկնածու դառնալու համար` գլխավոր ու թերևս միակ լուրջ խոչընդոտը, ընտրագրավ մուծելն է, ապա Իրանում` Պահապանների խորհուրդը ֆիլտրում է թեկնածուների ցանկը` կրոնական, քաղաքական գրված ու չգրված բազմաթիվ հանգամանքներ հաշվի առնելով:

Ինչևէ, Իրանում սպասվում են լարված ու մրցակցային ընտրություններ: դրանց նշանակությունը չափազանց մեծ է` հաշվի առնելով միջուկային խնդրի շուրջ մեր հարևանի և միջազգային հանրության բարդ հարաբերությունները:

Հայաստանի համար այդ ընտրությունները նույնպես կարևոր են. Իրանը մեր կարևոր հարևաններից մեկն է, այդ երկրում է գտնվում հայկական ամենամեծ ու կազմակերպված գաղթօջախներից մեկը:

Աշնանը նշանակված նախագահական ընտրությունները պակաս մրցակացային և էական են մեկ այլ հարևան երկրում`Վրաստանում:

Սահմանադրական փոփոխություններից հետո` նախագահի պաշտոնը Վրաստանում խորհրդանշական, արարողակարգային նշանակություն ունի: Երկրի փաստացի ղեկավարը վարչապետն է` կառավարության հետ միասին:

Բացի այդ, բոլոր փորձագետները կանխատեսում են վարչապետի թեկնածուի հեշտ և կանխորոշված հաղթանակը:

Այս համատեքստում` կարելի է արձանագրել, որ երեկ հայտնի է դարձել Վրաստանի ապագա նախագահի անումը: Իվանիշվիլիի «Վրացական երազանքն» առաջադրել է կրթության նախարար Գեորգի Մարգվելաշվիլիի թեկնածությունը:

Այս անունը Վրաստանից դուրս քիչ է հայտնի. Մարգվելաշվիլին ավելի շատ հայտնի է` որպես մտավորական, գիտնական, նա փիլիսոփոյության դոկտոր է: Քաղաքական կողմնորոշումներով` ատլանտիստ է, հետևաբար` Վրաստանի նախագահական ընտրություններն այս առումով նույնպես` կանխատեսելի են. արտաքին քաղաքական կուրսի փոփոխություն չի լինելու:

Աշնանը նախագահական ընտրություններ են նաև Ադրբեջանում:

Կասկածից վեր է, որ այստեղ չեն պահպանվելու ժողովրդավարության չափանիշները, ընդդիմությունը ենթարկվելու է հալածանքների, նախիջևանյան կլանը ամեն բան անում է` Իլհամ Ալիևի «վերընտրությունը» կազմակերպելու հանար:

Դրա համար` նույնիսկ սահմանադրական փոփոխություններ տեղի ունեցան, որի արդյունքում Հիմնական օրենքից հանվեց նախագահի պաշտոնում անընդմեջ, երկու անգամից ավելի ընտրվելու արգելքը:

Միջազգային բոլոր կազմակերպությունները դատապարտեցին սահմանադրական փոփոխությունները, սակայն բոլորը հաշտվել են այն իրողության հետ, որ առաջիկա տարիների գործ են ունենալու դարձյալ Ալիև-կրտսերի հետ:

Չնայած` վերջին ամիսներին Ադրբեջանում տեղի են ունենում սոցիալական հուզումներ, և որոշ փորձագետներ չեն բացառում այդ երկրում արաբական սցենարի կրկնությունը:

Սուրեն Սուրենյանց