Հարցազրույց Սևանի  տարածաշրջանի Ճամբարակի հոգևոր հովիվ,  Տեր-Մեսրոպ Քահանա Երիցյանի հետ

—Մի քանի խոսքով պատմեք, թե՝ ինչպե՞ս որոշեցիք դառնալ քահանա:

-Ես մասնագիտությամբ պատմաբան եմ: Միշտ սեր եմ ունեցել մեր ազգային եկեղեցու նկատմամբ: Դեռևս քահանայությունիցս 4 տարի առաջ, ուսմանս զուգահեռ, նշանակվել էի պատմության ուսուցիչ Գեղարքունիքի մարզի Մարտունի, ապա նաև Աղբերք ու Ճամբարակ համայնքների միջնակարգ դպրոցներում:

—Քահանայի Ձեր բնորոշումը.

— Քահանա արամերեն նշանակում է քավիծ … Քահանայի ներկայությունը շատ կարևոր է հայ հասարակության համար: Նաև որպես առաջնորդող լիդեր և ազգային, հասարակական գործիչ: Քահանայի  համար առաջնային է իր հոտի հոգևոր ընտանիքը:

Ինչպես գիտես, բազմաթիվ աղանդավորական ուժեր ,որոնք թևածում են ամենուր, փորձում են մարդկանց  մեջ  տարածել իրենց  մոլագար  և խեղաթյուրված վտանգավոր ուսմունքները: Պետք է յուրաքանչյուրս այս առումով ևս լինենք մեր հոգևոր հայրերի կողքին՝ անսայթաք հետևելով մեր առաքելական եկեղեցու սուրբ ու անբասիր ուսուցումներին …

—Ձեր կարծիքով, ինչպիսի՞ երիտասարդ քահանայաց դաս ունենք:

-Փառք Աստծո, այսօր հայ  եկեղեցին համալրված է հիանալի ուսյալ քահանաներով, ովքեր իրենց սուրբ և ազգաշեն ծառայությունն են իրականացնում ազգային բանակում, քրեակատարողական հիմնարկներում, կրթարաններում և հայ եկեղեցու զանազան կառույցներում և հատկապես թեմերում, ինչպես նաև արտերկրի հայկական թեմերում:

—Ին՞չը  կոտրեց  մեր ազգի միասնականությունը հավատքի հարցում, արդյո՞ք հոգևորականների ոչ արժանապատիվ գործունեությունը չէ, որ այսօր շատ մարդկանց մոտ հակակրանք է ձևավորել, ինչպես իրենք են ասում, սևազգեստների հանդեպ:

—Միասնականության վերաբերյալ հետևյալը կասեմ. հայ եկեղեցին է մեզանում ընդմիշտ և անշուշտ այսօր պահպանում է մեր ազգային տեսակը՝ չկա հայ եկեղեցի՝ չկա հայ: Այսօր, առավել քան երբևէ ուղղակի անհրաժեշտ է ապրել միասնականության ընկալումով …այսօր մենք,  կարծում եմ, միասնական ենք՝ շնորհիվ մեր սուրբ եկեղեցու:

Հոգևորականության մասին ասեմ, որ քահանա հայրերը մեզանում տարանջատված չեն հասարակությունից , դեռ, ընդհակառակը, ինչպես մեր պատմության քարուղիներում՝ նմանապես այսօր, ամուր հիմքերով շաղկապված են սեփական ժողովրդի հոգսերով …

—Լավ է, որ նման կարծիքի եք, սակայն պատմության մեջ հավերժացած մեր քահանաների ու այսօրվա քահանայի միջև մեծ անջրպետ կա, հենց թեկուզ ժամանակների առումով:Ին՞չ հասարակական պահանջ է դրված  քահանայի առջև Մայր Աթոռի կողմից:

-Անխաթար հայերենի լեզվական պատրաստություն …գրաբար հայերենի որպես 2-րդ հայերենի պաշտպանություն օրենքով տիրապետելու անհրաժեշտությունը կյանքի կոչելն է …համատարած եկեղեցաշինություն և վանական կյանքի զարթոնքի աշխուժացում: Քահանայի առջև դրված է հոգևոր կրթական ,քարոզչական դաստիարկչական և ծիսական –հայրենասիրական գործունեության պահանջների բավարարումը հայ հասարակության մեջ …

—Արդյո՞ք  այդ ամենն արվում է:

-Հայաստանում, իսկապես, այսօր անհրաժեշտ է, որ յուրաքանչյուր հայ՝ որպես մեր առաքելական եկեղեցու զավակ, լինի իր ծխի հոգևորականի կողքին և յուրաքանչյուրը իր հերթին փորձի օգտակար լինել, թե յուր եկեղեցու պայծառացմանը՝ ուղղված ցանկացած սուրբասուրբ գործի, և թե ընդհանրապես հոգևոր կյանքի հետ կապ ունեցող բոլոր գործընթացներին:

—Ին՞չն է Ձեզ   ամենից  առավել  անհանգստացնում մեր երկրում:

—Ինձ անհանգստացնում են աղանդները, արտագաղթը, ծնելիության նվազումը և հավատքի նկատմամբ ոմանց անտարբերությունը:

— Տեր Մեսրոպը  հիասթափվա՞ծ է:

-Քահանան առհասարակ չի կարող հիասթափվել , ուղղակի իրավունք չունի:

—Ին՞չ  երազանքներ ունեք:

—Երազանքս հետևյալն է .աղանդների ուղղակի վերացում, ԼՂՀ-ի միջազգային ճանաչում: Հզոր Հայաստանի տեսլականն է իմ հոգում …

Ցանկանում եմ, որ մեզանում ամենուր տիրի Քրիստոսի անհուն սերը, հանդուրժողականությունը, բարությունը արդարությունը:

-Իսկ մեր ազգային  ավանդույթների հետ ինչպե՞ս վարվենք. հեթանոսական շարժումը կարծես նոր շունչ է ստացել:

-Պաշտպանենք մեր ազգային ավանդույթները …նրանց մեջ պետք է տեսնենք մեր Քրիստոնեական և ազգային դիմագիծը: Առանց ավանդույթների մենք ուղղակի  կոչնչանանք և աշխարհի ցանկացած քաղաքակրթություն՝ առանց իր մայր հավատքի և ուրույն ազգային ավանդույթների, դատապարտված է ոչնչացման:

Ազգային դիմագծի պաշտպանությունը շատ անհրաժեշտ է մեր հասարակությանը: Այդ ամենը յուրաքանչյուրը՝ որպես ճշմարիտ ապրող հայ քրիստոնեա՝ իր ակունքների հետ մեկտեղ, պետք է պահի ու գուրգուրի՝ անաղարտ կերպով հասցնելով մեր սերունդներին:

-Արդյո՞ք մեր երկրում քահանան պատվով է կատարում իրեն վստահված գործը, կամ իր կոչումը իրացնում է լիարժեք: Բազմաթիվ օրինակներ կան որ քահանաները՝ հոգևորականներն անհարիր վարք են դրսևորում, սակայն այդ ամենը փորձում են թաքցնել  հանրությունից և պահել «եկեղեցու պատերի ներքո»:

-Քահանան պետք է օրնիբուն լինի իրեն վստահված հոտի կողքին, ապրի նրա մեջ, հոտի հաջողություններով ու դժվարություններով , պետք է լինի Քրիստոսի հոտի պաշտպանը հոգևոր գիշատիչներից, քահանան նաև, ինչպես պատմության քառուղիներում , պետք է լինի կենաց և մահվան ճակատներում՝ վասն հավատքի և փրկության մեր ժողովրդի:

Ճշմարիտ քահանան միանշանակ կատարում է իրեն վստահված առաքելությունն և իրեն վստահված հոտի համար պատրաստ է ցանկացած դժվարության առջև չընկրկելու :

— Այ դուք եք ասում եք «պիտի», բայց արդյո՞ք դա այդպես է այսօր:

Մարդիկ այսօր իսկապես փնտրում են Աստծուն և միշտ գտնվում են քահանայի անմիջական հոգածության և ուշադրության առանցքում…թեկուզ և ծեսերի առումով կոնկրետ մեզ մոտ Սևանի տարածաշրջանի հասարակության մեջ մարդիկ, բառի ընդգրկուն իմաստով, ապրում և վայելում են հոգևորականների ամենօրյա ուշադրությունը:

—Ծեսերի առումով այո՛, աշխուժություն կա, բայց արդյո՞ք դա կապ ունի իրական հավատքի հետ:  Այ դուք, և ոչ միայն դուք ասում եք, որ քահանային պետք է հավատացյալը փնտրի, բայց մեր իրականության մեջ այդ տենդենցը ձևավորված չէ, չե՞ք կարծում, որ պետք է մտածել գտնելու մի ձև, որ քահանային կտանի հավատացյալի մոտ, թեկուզ ձեր չսիրած աղանդավորների օրինակով:

-Ես բնավ ձեզ հետ համաձայն չեմ, որ մեր և մարդկանց միջև այսօր առհասարակ պատնեշ գույություն ունի, ճիշտ հակառակը, այսօր չափազանցություն թող չորակվի մեր և մեր հավատացյալ հոտի միջև ամուր փոխվստահելի, ջերմ ,անխաթար և անքակտելի վստահություն է առաջացել: Ես գտնում եմ, որ աբսուրդ է, երբ ոմանք ասում են, թե՝ կա անջրպետ մարդկանց և քահանա հայրերի միջև …քայլ առ քայլ եկեղեցին արդեն գրեթե վերահաստատվել է իր սուրբ կատարյալ ամբողջության մեջ …

-Ամուսնացյալ քահանայի համար հեշտ է, իսկ կուսակրոնները խնդիր ունեն չգայթակղվելու և պահելու ուխտը, ի՞նչ եք կարծում ճի՞շտ է կուսակրոնությունը, որպես ամուսնացած մարդ ենք հարցնում, ոչ որպես հոգևորական:

-Կուսակրոնությունը ողնաշարն է եկեղեցու: Հետևաբար եկեղեցու ամենակարևոր առանցքն է: Կարևոր է անհատի նկարագիրը, մարդ հնարավոր է լինի ամուսնացեալ, սակայն անբարոյական, անժուժկալ  և շնացող , հետևաբար գայթակղությունների պատճառը բնավ չի կարող կապ ունենալ կուսակրոնության հետ:

-ժամանակները փոխվել են, մարդիկ ինչքան մոտենում են հավատքին, երկու այդքան հեռանում են, ինչպե՞ս եք տեսնում ձեր վերընշված պետքերի իրականացումը:

-Անշուշտ, դեռ բազմաթիվ անելիքներ ունենք մեր աստվածաընտրյալ առաքելության մեջ կատարելու: Մեզ վստահված հոտի հետ միասին անխաթար նվիրումով ծառայելու Աստծուն, և առհասարակ …

Զրուցեց՝ Գարիկ Ավետիսյանը

Հ. Գ. Քահանայությունը (արամեերեն՝ kāhāna – Աստծո սպասավոր) Հայ Առաքելական Եկեղեցում երկու տեսակ է` ամուսանցյալ քահանայությություն և ոչ ամուսնացյալ` կուսակրոնություն (անվանվում է նաև աբեղայություն): Երկու աստիճաններն էլ համապատիվ են և տրվում են Պատարագի ընթացքում ձեռնադրությամբ ու օծումով (օծվում են եպիսկոպոսից Սուրբ Հոգու շնորհները փոխանցող մյուռոնով):

Քահանայի հիմնական գործը Քրիստոսին քարոզելն է, հավատացյալների հոգևոր կարիքները բավարարելը, խորհրդագործելը (պատարագել, մկրտել, պսակել) և իհարկե աղոթելը: Քահանան իրավունք ունի Սուրբ Երրորդության անվամբ թողություն շնորհելու մեղքերին, բժշկելու և խրատելու քրիստոնյային: Քահանյության հիմնական նշանը փորուրարն է` ուրար, որն անցնում է երկու ուսերով, ինչը ցույց է տալիս նրա պատրաստակամությունն ամբողջովին ընդունելու Քրիստոսի լուծը (այս իսկ պատճառով քահանաներին համարում են առաքյալներ և Քրիստոսի գործի լիիրավ շարունակողներ):

Քահանայի տարբերակիչ զգեստներից կարելի է համարել փիլոնը` լայն սև թիկնոցը ՝ուսերին ծիսական արարողությունների ժամանակ (տոնական առիթներով և հատկապես Սուրբ Պատարագի ընթացքում քահանաներն ունեն հատուկ պերճաշուք զգեստավորում` վառ և տոնական գույներով): Մեծ վաստակ ունեցող ամուսնացյալ քահանաներին կաթողիկոսի կողմից կարող է շնորհվել խաչ:

Ամուսնացյալ քահնաներն անվանվում են Տեր Հայր: Առօրյայում հանդիպելիս ընդունված է ասել «Օրհնեցե’ք, Տե’ր Հայր»` ձեռքը կրծին դնելով ի նշան հարգանքի: Սա իհարկե խնդրանք է օրհնության, որն այսօր ողջույնի ձև էլ է ստացել: Գրավոր կերպով դիմում են` Արժանապատիվ Տեր Հայր (կամ անունով դիմելիս` Արժանապատիվ Տեր ԱՆՈՒՆ քահանա ԱԶԳԱՆՈՒՆ):

Աբեղան ապա պաշտպանում է գիտական աշխատանք, որը կոչվում է վարդապետական թեզ և եթե այն պաշտպանում է (պատմագիտական,հայագիտական, աստվածաբանական-կրոնագիտական կամ բանասիրական) համապատասխան հանձնաժողովի դրական կարծիքը դրական է որոշվում,ապա տեղի ունենում սովորաբար Օշականի Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի անվան եկեղեցում՝  սուրբ ուսուցչապետի շիրիմի մոտ եպիսկոպոսն ընծայացնում հորը հատուկ թվացությամբ հանձնում է վարդապետական գավազան՝ ի նշան նոր սարգացվաթության և բարձր ուսուցչական գիտության և իշխանության:

Եռագլխանի գավազանի վրա պատկերված է լինում օձ,երախը՝ բաց, ի նշան իմաստության:

Միայն վարդապետական իշխանություն ունեցող հոգևորականն իրավունք ունի օծվելու և ձեռնադրվելու՝ որպես սրբազան եպիսկոպոս: