Շարունակում ենք մեր զրույցը Քրեական դատավարության   նոր օրենսգրքի աշխատանքային խմբի ղեկավար, Երևանի պետական համալսարանի  Իրավաբանության ֆակուլտետի դոցենտ Հրայր Ղուկասյանի հետ.

Կարևոր հարցերից մեկն էլ պարզեցված ընթացակարգերն են, որի մասին կցանկանայի խոսել. Մենք ունենալու ենք պարզեցված նախաքննություն, որն ավելի կարճ ժամկետներում է իրականացվելու: Թեթև և միջին ծանրության հանցագործությունների համար ունենալու ենք արագացված քննություն, որը մի քիչ այլ անվանում ունի. այն նման է այսօրվա արագացված քննությանը, բայց այն կոչվելու է «Համաձայնության վարույթ»  այսինքն, երբ մեղադրյալը համաձայնվում է առաջադրված մեղադրանքի հետ և կողմերը սկսում են դատաքննությունը: Իմաստն այն է, որ կողմերը բանակցում են և որոշում, թե ինչ պատիժ պետք է սահմանվի մեղադրյալին և դատարանը ընդամենը նայելով այն հանգամանքին, որ դա  չի հակասում  օրենքին՝ ընդունում է որոշում:

Ունենալու ենք նաև «համագործակցության վարույթ», որը շատ մեծ տարածում ունի արևմտյան երկրներում՝ հատկապես ԱՄՆ-ում: Երբ  որևիցէ հանցագործության  մեջ մեղադրվող անձը համագործակցության համաձայնություն է կնքում մեղադրող կողմի հետ և օժանդակում է այդ հանցագործության բացահայտմանը, այսինքն՝ այլ հանցակիցներ բացահայտելու, որոշակի հանգամանքներ պարզելու վերաբերյալ: Ինքը դրա փոխարեն ստանում է որոշակի  արտոնություններ, օրինակ. պայմանական դատապարտություն, կամ արդեն սահմանված պատժից մեղմ պատիժ: Բայց, մի հատ շատ կարևոր բայց կա. Համագործակցությունը պետք է լինի միայն  շատ ծանր հանցագործությունների բացահայտման դեպքում, օրինակ՝ գողություն կատարած անձը պետք է օգնի սպանություն կատարած անձին, բայց հակառակը չի կարող լինել: Մենք չենք կարող ասել, որ  սպանության մեջ մեղադրվող անձը օգնել է  խուլիգանության դեպք բացահայտել, ու դրանով մեղմել նրա պատիժը: Սա դրված է ամերիկյան արդարադատության հիմքում, երբ անձը ցանկանում է հանրային օգուտ տալ:

— Այս ամենը շատ լավ է թվում, երբ որ թղթի վրա է գրված, բայց կիարռելու դեպքում արդյո՞ք չեն խաբի տվյալ անձին….

Մեր երկրում կիրառելու դեպքում կարող է բարդություններ առաջանա նաև հարազատների հետ կապված:

— Չեն կարող խաբել, քանի որ համաձայնության դիմած անձը պարտադիր պետք է պաշտպան ունենա, ինքը պետք է խորհրդակցի և կարողանա հասկանալ ի՞նչ է իրեն սպասվում: Երաշխիքներ օրենքը տալիս է: Մնում է ճիշտ հասկանալ ու ճիշտ կիրառել: