Օրերս լրատվամիջոցները խոսեցին մի դեպքի մասին, երբ ժամկետային զինծառայող  19-ամյա Մ. Ս- ն իր հետ «արա» դիմելաձևով խոսելու համար բռունցքով հարվածել է ծառայակցի Վ.Ա-ի  աչքին և  առաջացրել առողջության կարճատև քայքայում:

19-ամյա Մ. Ս-ին մեղադրանք է առաջադրվել, ապա գործը դատարանում վարույթ է ընդունվել  հոկտեմբերի 10-ին, և Արմավիրի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանը շուտով քննելու է այն:

Մեղադրանքի հիմքում ընկած է այն հանգամանքը, որ հանդիսանալով ՀՀՊՆ N  զորամասի ժամկետային զինծառայող, շարքայինը, ստորադասության հարաբերությունները խախտելով` զորամասի ծխարանում իր հետ «արա» դիմելաձևով խոսելու համար վիճաբանել է նույն զորամասի զինծառայողի հետ: Այսինքն` կատարվել է հանցանք , ՀՀքր.օրի 359 հոդ.1-ին մասով` ինչն էլ նախատեսում է պատիժ՝  կալանք, առավելագույնը 3  ամիս ժամկետով, կամ կարգապահական գումարտակ՝ առավելագույնը 2 տարի ժամկետով, կամ ազատազրկում ՝առավելագույնը 2 տարի ժամկետով: Սա այն բազմաթիվ օրինակներից մեկն է, որին ականջալուր է լինում հանրությունը.

Բանակում տեղի ունեցող միջադեպերը չեն դադարում լինել հանրային ուշադրության կենտրոնում, սակայն իրավիճակը դրանից չի փոխվում: Ընդհակառակը՝ դա երկողմանի խնդիր  է առաջացրել. Մի կողմից լավ է, որ հանրությունը վերահսկում է անցուդարձը՝ մի տեսակ զգոն պահելով ՊՆ համակարգի ինքնագոհ ու հաճախ անվերահսկելի սպայական կազմը, մյուս կողմից՝ բանակ է մեկնում մի սերունդ, որի արժեքային և նյարդային համակարգը ձևավորվել է, այսպես կոչված, ոչ բարենպաստ տարիներին: Եվ այդ երկու բևեռների համատեղ անցկացրած երկու տարին բազում փորձություններ է կրում:

Ի՞նչ է ստացվում. նախ  բանակում տեղի ունեցող միջդեպերի հանրայնացման ալիքը բերեց նրան, որ սպաները իրենց ուսերից գցեցին պատասխանատվությունը, ու ինչպես  մեզ պատմեց ԼՂՀ – ի զորամասերից մեկի բժիշկը, եթե նախկինում սպաները կարող էին միջամտել, թեկուզ մի հայրական ապտակով հարթել վեճը, ապա այժմ խուսափում են «ավելորդ» պատասխանատվություն վերցնել: Ավելին՝ տեսնում են, որ վեճ կա, շրջվում հեռանում են՝ «շառից փորձանքից հեռու» սկզբունքով: Արդյունքում՝ խեղված ճակատագրեր:

Սպաների նման վարքագիծը բերում է մեկ  այլ, ոչ պակաս մտահոգող երևույթի. զորակոչիկների կեսից ավելին բանակից դուրս է գալիս «դատված»:

Սրա վերաբերյալ մեկ անգամ չէ, որ դժգոհություններ ենք լսել զինվորների ծնողներից: Թող, որ թեթև պատժաչափով, թող որ ոչ կալանքի տեսքով, սակայն դատապարտված լինելու հանգամանքը, և դատարանի առջև կանգնելու բուն պրոցեսը  ընկճում է զինվորին և ապագա քաղաքացուն:

Մեկ այլ հանգամանք էլ, որ արժանի է ուշադրության. Ճիշտ է խարանվում է զինվորի ճակատագիրը, սակայն բանակի տարիներին ունեցած դատավածությունը հետագայում այդքան էլ լուրջ չեն վերաբերվում, նշելով թե բանակի դատվածությունը հաշիվ չէ: Մտածելու տեղիք է տալիս. չի՞  արժեզրկվում արդյոք դատարանի դերը նոր կյանք մտնող պատանու  համար:

Մենք փորձեցինք Պաշտպանության նախարարությունից ստանալ ծնողներին հուզող՝ «բանկում զինվորներից 3-ից 1 -ը դատված է դուրս գալիս» հարցադրման՝ պատասխանը. Ի՞նչ քանակ է կազմում հարուցված գործերը, դրանցից քանիսն է հասել դատարան, քանիսն է այլ ճանապարհով  լուծվել:

Հետաքրքիր է,  որ ՊՆ –ն սկզբում շատ օպերատիվ արձագանքեց. խմբագրություն զանգահարեց ՊՆ –ի համապատասխան բաժնի պետը և  հետաքրքրվեց, թե մեզ անհրաժեշտ տվյալները՝ դատարան գնացած, քննության տակ  եղած և նոր հարուցված գործերի մասին, պետք է ուղարկել միասին թե՞ առանձնացված. խոսեցինք ու կարծես պայմանավորվեցինք, սակայն մեր խոսակցությունից օրեր անց «Հայկական վարկածը»-ը    ստացավ ՀՀ ՊՆ քննչական ծառայության պետ  գեներալ-մայոր Ա.Հարությունյանի — ի պատասխանը,  որը ներկայացնում ենք ստորև.

Ի պատասխան ՀՀ պաշտպանության նախարարին հասցեագրված և ՀՀ ՊՆ քննչական ծառայությունում ստացված Ձեր նամակի,  հայտնում եմ, որ ներկայումս ավարտման փուլում է գտնվում «ՀՀ պաշտպանության նախարարության համակարգի գաղտնագրման ենթակա տեղեկությունների ընդլայնված գերատեսչական ցանկի» ապագաղտնիացման գործընթացը, ուստի Ձեր կողմից պահանջվող տվյալները կարող ենք տրամադրել միայն դրա վերջնական ավարտից և պաշտոնական հրապարակումից հետո:

Կարելի է ասել, որ սա պատասխանից խուսափելո ւպաշտոնական ձև է, սակայն խուսափելը ելք չէ. Քանի որ այդ ճանապարհով, մեր բարձրացարած հարցը, որն այսօր հուզում է շատերին, լուծում չի  ստանա:

 Հ.Գ. Ի դեպ, մենք խնդրել ենք ՊՆ-ին տրամադրել «ՀՀ պաշտպանության նախարարության համակարգի գաղտնագրման ենթակա տեղեկությունների ընդլայնված գերատեսչական ցանկը», որն այս պահին, ապագաղտնիացված է:

Ռուզան Ավոյան