Ամփոփելով բուռն շաբաթը, պետք է արձանագրեմ, որ թեև անորոշ և ոչ միանշանակ պահեր շատ կան, բայց ամեն ինչի ուղեգիծը հիմնականում դրական է: Զուտ օբյեկտիվ պատճառներով: Թվարկեմ. «կոալիցիա» արհեստական հասկացությունը վերացավ, ԱԽՔ-ի կուսակցությունը փաստացի ինքնալուծարվեց, վերջ գտավ Օսկանյանի մոգոնած ախմախությունը, որը կոչվում էր «կոմպլեմենտար արտաքին քաղաքականություն», և այլն:

Իսկ հիմա`հերթով: Խոշոր հաշվով կոալիցիոն կառավարություններ կազմելու ավանդույթը ձևավորվեց Ռոբերտ Քոչարյանի օրոք` որպես քաղաքական ճգնաժամային իրավիճակները հաղթահարելու գործիք: Դրան նպաստում էր նաև ՀՀ երկրորդ նախագահի հավակնությունը`լինել «վերկուսակցական» ու խաղալ բոլոր խոշոր կուսակցությունների լարերի վրա: 2008-ի նախագահական ընտրություններին թեև հստակորեն որպես ՀՀԿ առաջնորդ հանդես եկող Սերժ Սարգսյանն էր հիմնական դերակատարը, այնուամենայնիվ կոալիցիայի կարիք եղավ` գունավոր հեղափոխության վտանգը չեզոքացնելու համար: Սակայն Սերժ Սարգսյանով սկսվեց անհասցե «վերկուսակցական» սխեմաներից հրաժարվելու և կոնկրետ կուսակցական պատասխանատվության դարաշրջանը:

Դեռևս 2008-ի կոալիցիայում արդեն երևում էր միտում`կոալիցիայի առնվազն թերի կողմերի պատասխանատվությունը դնել ՀՀԿ-ի վրա (դե հաջողություններին բոլորը «շուստրիաբար» ձգտում էին իրար հերթ չտալով տեր կանգնել): Բայց պատասխանատվությունից հրաժարվելը օբյեկտիվորեն տվեց կոալիցիայի քայքայման գործընթացի մեկնարկը: Առաջինը պոկվեցին դաշնակները`ձգտելով սահմանազատվել «ֆուտբոլային դիվանագիտության» հետ կապված ռիսկերից ու շահել հայրենասիրական դիվիդենտներ: Սակայն արդյունքում դիվիդենտները հասան ռիսկերը ստանձնած ՀՀԿ-ին, իսկ ՀՅԴ-ին այլ բան չմնաց բացի արմատականանալուց, ինչը և հասցրեց նրանց մինչև «Ընտրությունների վերահսկման միասնական շտաբ» կոչվող արկածախնդրությանը մասնակցելը…

ՀՀԿ-ին չհակադրվելու, բայց միաժամանակ դրական ամեն ինչն իրեն վերագրելու «շուստրիությունը» որդեգրած ՕԵԿ-ն էլ «քաշվավ»`կորցնելով իր վարկանիշի ողջ պաշարը, դառնալով «կույր աղիք»: Արդյունքը` կուսակցությունը գործնականում լուծարված է: Այժմ ԱԺ-ում կա ՕԵԿ խմբակցություն, բայց հետագա ընտրություններին մենք այլևս չենք տեսնելու ՕԵԿ անունով կուսակցություն: Այսպիսով մեռավ դեռևս Լևոն Տեր-Պետրոսյանի օրոք Արթուր Բաղդասարյանի կողմից ստեղծված այդ քաղաքական բիզնես-նախագիծը: Մեկ այլ քաղաքական բիզնես-նախագիծ` Գուրգեն Արսենյանի` Ռոբերտ Քոչարյանի քավորությամբ ստեղծված ՄԱԿ-ը, տարրալուծվեց նույն Քոչարյանի նախագիծ ԲՀԿ-ում:

ԲՀԿ-ն էլ ունի իր յուրահատկությունները: Ռոբերտ Քոչարյանը դա ստեղծեց, որպեսզի իշխանությունը Սերժ Սարգսյանին փոխանցելուց հետո ունենա իր ծանրակշիռ հենարանը խորհրդարանում: Սակայն Քոչարյանի «վերկուսակցական» մոտեցումների պատճառով ստեղծվեց քաղաքական նոնսենս` կուսակցություն, որը չունի գաղափարախոսություն, ու որը բազմամարդ դարձավ զուտ Գագիկ Ծառուկյանի կերակրատաշտից օգտվողների անգաղափար ու անսկզբունք բանակով:

Բնականաբար, Ռոբերտ Քոչարյանը ձգտում էր հնարավորինս ուժեղացնել իր այդ անձնական հենարանը: Ստացվեց` Օսկանյանի ու Հմայակի պես ամերիկամետ պատեհապաշտ կադրերի ներմուծումով և օգտվելով Լևոն Տեր-Պետրոսյանի` «ընտրությունները հարամելու» ձգտումից Հմայակի օֆիսում ստեղծվեց «միասնական շտաբ» կոչեցյալը: Եվ դա դառավ հսկայական փոշեկուլ, որ ընդդիմադիր քվեները սրբեց-տարավ ՀԱԿ-ից ու ՀՅԴ-ից, ու արդյունքում երկուսն էլ հազիվ-հազ մտան խորհրդարան: Բայց քանի որ չստացվեց ՀՀԿ-ին մեկուսացնելու ծրագիրը, ընդդիմության հաշվին իր քվեները կրկնապատկած ԲՀԿ-ն հայտնվեց ոչ միանշանակ վիճակում:

Բնականաբար, «կոալիցիոն իներցիայով» Ռոբերտ Քոչարյանը փորձեց լուծել սեփական գործադիր լծակներն էապես ավելացնելու և անգամ սեփական վարչապետ ունենալու հարցը: Սակայն ՀՀԿ-ն ի վերջո մերժեց, բայց սակարկությունները տևեցին այնքան, որ ԲՀԿ-ի համար այլևս ուշ էր փողոցի միջոցով ճնշումներ կազմակերպելը: Ու եղավ այն, ինչ եղավ` Գագիկ Ծառուկյանի հայտնի հայտարարությունը և կոալիցիայի փաստացի թաղումը: Արանքում զոհ գնացին Հմայակ Հովհաննիսյանի պես պատեհապաշտ «շուստրի» ու բոլորին հերթով «քցող» կերպարները, հերթը նաև կհասնի քոչարյանական քարոզչամեքենային` անմաքուր պատվերներ սպասարկող «կորիֆեյներին», և նրանց էլ մինչև վերջ օգտագործելուց հետո Քոչարյանը դեն կնետի…

Եվ այսպես, ԲՀԿ-ն ընդդիմադիր է: Իրավիճակը ունիկալ է նրանով, որ մի կողմից, այդ նոր հզոր ընդդիմադիր միավորը զուրկ է գաղափարախոսությունից, մյուս կողմից` այն մարմնավորում է Հայաստանի օլիգարխիայի մեծ մասը: Խոսքը ոչ միայն ԲՀԿ օլիգարխ -պատգամավորների ու արդեն հրաժարական տված օլիգարխացած նախարարների մասին է, այլև Ռոբերտ Քոչարյանի ամբողջ կլանի:

Իրոք, պարադոքսալ իրավիճակ է`օլիգարխիան ընդդիմության մեջ: Հետևաբար, օբյեկտիվորեն իշխանության ամբողջ բեռը ստանձնած ՀՀԿ-ին այլ բան չի մնում, քան ուզած-չուզած  ձգտել օլիգարխիան ջարդելուն: Ու առնետավազքը առանձնապես բան չի փոխելու, քանզի Ռոբերտ Քոչարյանի անձի գործոնն ինքնին դանդաղեցնելու է այդ առնետավազքը: Այսինքն`հայոց նորագույն պատմությունում առաջին անգամ ստեղծվել է իրավիճակ, որ իշխանությանը ձեռնտու է ջարդել օլիգարխիային և լիկվիդացնել օլիգարխիկ համակարգը որպես այդպիսին: Անշուշտ, ՀՀԿ-ական օլիգարխներ էլ կան, բայց նրանք էլ անխուսափելի ընկնելու են նույն ալիքի տակ:

Ուշագրավ է, որ օլիգարխացած են և ընդդիմության մյուս միավորները: Այսպես, ՀՅԴ-ի միակ մեծամասնական պատգամավորը օլիգարխ է: Իսկ համամասնական մասով հարկադրեցին ինքնաբացարկի դիմում գրել թեև ոչ փայլուն, բայց ազնիվ Արտուշ Շահբազյանին, և առաջին հնգյակի միակ կին թեկնածուին, որպեսզի համամասնականով մուտք գործի ևս մեկ օլիգարխ: ՀԱԿ-ի պարագայում էլ արդեն մեկ օլիգարխ փաստացի կա` ի դեմս Գագիկ Ջհանգիրյանի, ու եթե Ստեփան Դեմիրճյանին, Լևոն Զուրաբյանին կամ Հրանտ Բագրատյանին ստիպեն ինքնաբացարկի դիմում գրել, ապա ԱԺ կգա ևս մեկ օլիգարխ` «Գռզոների» կլանի ներկայացուցիչ Սարիբեկը: Ընդդիմադիր դաշտում միակ չօլիգարխացված ուժը «Ժառանգությունն» է, սակայն այնտեղ ներքին կռիվների պատճառով այնպիսի դեգրադացիա է տիրում, որ չեն բացառվում նույնիսկ Րաֆֆի Հովհաննիսյանի և Զարուհի Փոստանջյանի ինքնաբացարկները:

Եվ այսպես, առջևում օլիգարխիայի ջարդն է: Եվ հարց է ծագում, թե այդ պայմաններում ինչպիսին կլինի ակամա ընդդիմություն դարձած ԲՀԿ-ի հետագա ընթացքը: Ուրվագծվում է երկու տարբերակ` կամ նախագահական ընտրություններից առաջ վերադարձ կոալիցիա (կա՛մ Սերժ Սարգսյանին, կա՛մ Ռոբերտ Քոչարյանին ձեռնտու պայմաններով` կախված առաջիկա 6 ամսին «քյալլա տալու» արդյունքից), կամ ընդդիմություն մնալը:

Ընդդիմություն մնալու պարագայում էլ կարևորվում է`ի՞նչ գաղափարախոսությամբ և ինչ առաջնորդով: Ակնհայտ է, որ Գագիկ Ծառուկյանը չի կարող լինել ընդդիմադիր ուժի առաջնորդ: Ուրեմն`ԲՀԿ-ն կունենա առաջնորդ կամ ի դեմս Վարդան Օսկանյանի, և կստանանք ամերիկամետ ծայրահեղ լիբերալ ուժ, կամ ի դեմս Ռոբերտ Քոչարյանի` (ըստ իս, ճիշտը հենց Քոչարյանի կողմից ԲՀԿ-ն բացահայտ առաջնորդելն է): Իհարկե, կստացվի ճակատագրի հեգնանք, որ «վերկուսակցական» Ռոբերտ Քոչարյանը կուսակցություն է ղեկավարում, բայց այդ դեպքում կուսակցությունը գոնե պետականամետ դիմագիծ կունենա ու չի դառնա ԱՄՆ-ի խաղալիք, վերածվելով «Ժառանգության» գիգանտ տարբերակի: Ու հեչ ողբերգություն էլ չի լինի, եթե Ռոբերտ Քոչարյանը որպես կուսակցապետ 2013-ի նախագահական ընտրություններին ստանա ընդամենը 10-15 տոկոս քվե, այլ ոչ թե պետականության նավը ճոճող ստվերային ավանտյուրաներով զբաղվի:

Շաբաթվա Վարկածները մշակեց Արսեն ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ