Հաղթանակը նախանձ է ծնում, հաղթվողը տրտումի մեջ է ապրում: Երջանիկ է ապրում հանդարտը, ով հրաժարվում է հաղթանակի ու պարտության մտքից:
Բուդդա Շակյամունի
Այսօր Մեծ հայրենական պատերազմի Մեծ հաղթանակի օրն է: Նաև՝ Շուշիի ազատագրման: Ես միշտ սիրել եմ մայիսյան այս օրը՝ դեռ հոկտեմբերիկ ու պիոներ եղած տարիներիս, երբ մեզ տանում էին Հունան Ավետիսյանի՝ մեր հերոս համաքաղաքացու արձանի մոտ պատվո պահակ կանգնելու, ու ես հոգնում էի: Սկզբում գալիս էի տատիկիս բողոքում, տատս էլ ասում էր, որ էդ իմ կանգնելը հեչ բան ա պատերազմում կռվելու համեմատ, որ մարդիկ կյանք են տվել, իսկ ես բողոքում եմ, թե ոտքերս են հոգնում…
Դրանից հետո հոգնելուց միշտ մտածում էի դրա մասին ու ամաչում էի: Կար ինչ-որ պաթետիկ, թող որ կեղծ, բայց ոգի էդ ժամանակներում, մարդիկ հպարտ էին հաղթանակով, հպարտ էին, որ ոչնչացրել են ֆաշիզմը, ու էն, որ մենք էսօր ապրում ենք խաղաղ պայմաններում՝ միմիայն Հաղթանակի շնորհիվ է, ու հակառակ դեպքում մենք չէինք լինի, կամ՝ ստրուկը կլինեինք նացիստների:
Բայց դեռ էն տարիներին էլ՝ ով գնում էր Գերմանիա, թե դաշնային՝ շա՜տ հազվադեպ, հատուկենտ մարդիկ, թե՝ դեմոկրատական, ամենուր շատ ավելի լավ էր ապրուստը, քան սովետմիությունում: Ստացվեց այնպես, որ պատերազմի մասնակից բոլոր երկրների բախտը շատ ավելի լավ դասավորվեց զարգացման ու մակարդակի առումով, բացի հաղթանակած Սովետից. առավել ևս՝ նրա մաս կազմող Հայաստանից:
Զինվորականներն ուրախանում էին, երբ ընկնում էին ԳԴՀ. տուրիստները խանութներից ապրանք էին կրում բերում՝ սպեկուլյացիա անելու համար: Էլ ի՜նչ ասես, որ չէին բերում ԳԴՀ-ից. ով ապրել է էդ տարիների սովետում, պետք է որ հիշի: Ես հիշում եմ գերմանական ժուռնալները, որտեղ «կտրովի» աղջիկներ կային, կողքն էլ կտրտովի սիրուն շորեր, ու ես կտրում էի էդ աղջիկներին, սիրուն շորեր հագցնում, ու հոգոց հանում, որ մեզ մոտ էդ շորերից չկան…
Հետո մեծացա, հետո եկավ Զարթոնքը, որն էլ դրեց սովետի վերջը, փլուզեց Բեռլինյան պատը, աշխարհում սկսվեց քաղաքական քարտեզի վերագծումը, որն իր հետ բերեց բազում նոր պատերազմներ, ռեգիոնալ ու ազգամիջյան կոնֆլիկտներ …
Ղարաբաղյան պատերազմ, Ազգային ազատագրական շարժում:
Ու նորից՝ հաղթանակ՝ ի տարբերություն նախորդի, որ միասնական էր, չկար ազգ ու ազգություն, բոլորը մեկ էին, բոլորը կռվում էին Հայրենիքի ազատագրման համար ֆաշիստական զավթիչներից, այս մի հաղթանակը զուտ ազգային էր: Ու էդ հաղթանակը էլ ավելի արժեքավոր է: Բայց…
Այսօր մեզ անվանում են օկուպանտներ, ագրեսորներ, բայց մենք հողեր ենք հետ գրավել, որոնք մերն են եղել: Հաղթեցինք: Հետո՞: Ի՞նչ արեցինք էդ հողերի հետ: Ո՞վ է էնտեղ ապրում, ո՞նց են էդ հողերը մշակում, օգտագործում, ի՞նչ հարկային զեղչեր կան մարդկանց հրապուրելու դեպի բիզնես:
Ստեփանակերտը կոկիկ, մաքուր քաղաք է: Նրանից ընդամենը 20 կմ հեռու գտնվող Շուշիում անպատուհան — անապակի շենքեր են, բնակչությունը մտածում է հեռանալու մասին. ով ինչ հնար ունի՝ կիրառում է գնալու համար, լավագույն դեպքում՝ արտասահման, վատագույն՝ Երևան, ուր հաստատ Շուշիից լավ է, որտեղ քեզ վրա զգում ես փխրուն հրադադարի, չավարտած պատերազմի ողջ աբսուրդը… Ասես՝ կիսաեփ միս լինի, որի արյունը դեռ մեջն է…
Իսկ, այսպես կոչված, գրավված տարածքները, որոնք մատնված են անգործության, հող՝ որը բերք չի տալիս արդեն շուտով 20 տարի… Իսկ հողը, որը բերք չի տալիս, չի կարող որևէ մեկինը լինել: Հողեր, որոնց համար կյանքեր են զոհվել` մեր ժողովրդի զավակները, որոնց համար կռվել են տղերքը, ու ինչպես հողերը, նրանք էլ անտեսված ու անգործության են մատնված:
Ո՞վ ենք մենք, հաղթո՞ղ, թե՞ պարտվող: Իսկ հողե՞րը, մի՞թե դրանով չեն որոշվում հաղթողն ու պարտվողը: Ինչո՞ւ չկան գոնե սովետի պաթոսն ու հարգանքը կռվողների հանդեպ, ինչո՞ւ մենք պատվո պահակ չենք տանում մեր երեխաներին, ինչո՞ւ են մեր հաղթող տղերքը դարձել ակոհոլիկ ու նարկոման, հաշմանդամներ, որոնք նստած սպասում են «պադաչկեքի»: Ո՞նց կարելի էր էսքան հարամել հաղթանակը…
Չգիտեմ՝ ոնց, գուցե՝ անտարբերությա՞մբ:
Հաղթում է նա, ով հաղթում է ոչ միայն պատերազմում, նա է հաղթում իրականում, ով հաղթում է իր միջի էգոիզմն ու փառասիրությունը, ով հաղթելուց հետո վերարժևորում է իմացածն ու ստացածը, գրավածն ու ձեռք բերածը ու նաև՝ կորսվածը, ու դառնալով իմաստուն՝ ուժեղի դիրքից մեծահոգաբար փնտրում է հաղորդակցության եզրեր պարտվածի հետ ու ձգտում օպտիմալ օգտագործել ձեռք բերածը: Հակառակ դեպքում՝ հաղթանակը գրոշ չարժի:
Մենք հաղթեցինք ու վերջ: Առանց վերամիաստավորելու, առանց վերարժեվորելու, առանց դասեր քաղելու: Մենք գնացինք հաղթանակը փառաբանելու ու ֆետիշացնելու ուղիով, ու հիմա ունենք այն, ինչ ունենք՝ գրավված հողեր, հաշմված մարմիններ ու հոգիներ, չիրագործված նպատակներ, չկայացած կյանքեր ու նաև խորտակված ու կործանված…
Զոհվածներին փառք ու պատիվ, իսկ ողջերին՝ համբերություն մինչև հաջորդ հաղթանակ՝ անմարդկային գործող համակարգի ու հասարակության հանդեպ, որտեղ գերագույն արժեքը նյութականն է: Իսկ այն հասարակությունը, որի գերագույն արժեքը ոչ թե մարդն է, այլ դրամը, երբեք չի կարող հաղթող լինել ու մնալ…
- 12:28«Մանկապիղծ» խարանը չի մաքրվում
- 9:44Ինչպիսի՞նն են մեր երիտասարդները
- 16:11Հա՛լալ ա Պուտինին. Հեքիաթ արտագաղթի մասին
- 13:04Սմայլիկի ու ժպիտի մասին/«Բարություն արա։ Ժպտացրու մեկին»
- 14:09Շարունակիր ապրել
- 13:10Սիրո իմ վարկածը
- 12:10Մարդկային բոլոր ցավերը սխալների արդյունք են
- 11:40Ջարդուփշուր եղած կյանք. Ոչ մի կին արժանի չի ծեծվելու
- 12:19Ինչպիսի՞նն են մեր երիտասարդները
- 12:30Կոաքսիլ/Սեդալգին = գանգրենա/մահ, կամ՝ դեղատունը նույն «բարիգն» է