Այսօր, քաղաքական զարգացումների այս բուռն   ժամանակահատվածում, ձայներ կորզելու Ճանապարհին շահարկվում է այն ամենը, ինչ հնարավոր է: Հարց է առաջանում, թե  որքանո՞վ են խորհրդարան գնացող քաղաքական ուժերը իրականում կարևորում  գիտության ֆինանսավորումը և ոլորտի զարգացման ինչ  հեռանկարներ են տեսնում:

Գաղտնիք չէ, որ գիտնականները ֆինանսավորման ավելացում ակնկալելիս բազմաթիվ դռներ ծեծեցին և բացի խոստումներից որևէ ռեալ ծրագիր չառաջարկվեց նրանց: Իսկ այսօր կուսակցություններից յուրաքանչյուրը փորձում է ավելի ընդգրկուն ձևակերպել  գիտնականների պահանջը:

Շահարկո՞ւմ են նրանց գործոնը, իհարկե՜: Այսօր ընտրությունների գնացող բոլոր ուժերը խոստումներ են տալիս, նրանց պահանջները ներառում նախընտրական ծրագրի մեջ: Սակայն գիտնականները, կամ նրանց ղեկավար կորիզը շատ լավ գիտի, թե ինչ է սպասվում իրենց, երբ վերջանան ընտրություններն ու դարձյալ ֆինանսավորման հարցը մտնի բանակցությունների փուլ:

Հշեցնենք ,որ  դեռ  կուսակցությունների ծրագրերը կազմվելու փուլում երիտասարդ գիտնակաների մի խումբ հանդես եկավ կոչով, որով հորդորում էին բոլոր  քաղաքական կուսակցություններին, կարևորել իրենց նախընտրական ծրագրերում գիտության ֆինանսավորման ավելացման հարցը:

Եվ  չնայած նրան, որ հասարակությունը, կարծես թե վաղուց դադարել է հավատալ  սևով սպիտակի վրա գրված կուսակցությունների  ծրագրերին, այնուհանդերձ վերը նշված խնդրով անհագստացողները սպասում են, թե ինչպիսի մոտեցումներ ու նոր լուծումներ կառաջարկվեն   գիտությանն ու գիտականին:

Նրանցից ՀՅԴ–ն  աննխադեպ առաջարկով հանդես եկավ.

Խոստանում են  տասն անգամ ավելացնել գիտության ոլորտի

պետական ֆինանսավորումը՝ հասցնելով ՀՆԱ-ի 1-2%-ին:

Ընդ որում, գիտության բնագավառի յուրաքանչյուր տարվա ծախսերը նվազագույնը կաճեն տվյալ տարվա պետական բյուջեի եկամուտների կանխատեսվող աճից ոչ ցածր։

Միջազգային բակալավրիատի դիպլոմային ծրագիրը կթարգմանվի և կներդրվի ՀՀ կրթական համակարգում։
Կստեղծվեն թվանշանային տեխնոլոգիաների հայացման համապատասխան կարելիություններ, կհիմնվի մշակութային հիմնադրամ՝ երիտասարդ տաղանդներին խրախուսելու, դեբյուտային ծրագրեր ֆինանսավորելու, արտերկրի մշակութային բարձրագույն հաստատություններում կրթությունը շարունակելու համար։  ծախսերը նվազագույնը կաճեն տվյալ տարվա պետական բյուջեի եկամուտների կանխատեսվող աճից ոչ ցածր։

«ԲՀԿ» կուսակցության նախընտրական ծրագրում հանդիպում ենք  այսպիսի դրույթների. «Առաջնահերթ ենք համարում գիտության համար համապատասխան պայմանների ապահովումը և ենթակառուցվածքների զարգացումը, գիտության ոլորտում ներգրավվելու իրական մոտիվացիայի ձևավորումը, տնտեսության հետ գիտության կապիխորացումը, ոլորտի բյուջետային հատկացումների ավելացումը և գիտության ֆինանսավորման մեխանիզմների կատարելագործումը:

Կուսակցությունը կարևորում է անապահով ուսանողներին, ծնողազուրկ երեխաներին սոցիալական հասցեական աջակցության ցուցաբերումը՝ ներառյալ ուսման վարձերի ամբողջական կամ մասնակի փոխհատուցումը։ Այս շարքը համալրում է նաև անտոկոս ուսումնական վարկերի տրամադրումը։ ԲՀԿ–ն հանդես է գալիս կրթաթոշակների շարունակական բարձրացման օգտին»։

Նախընտրական ծրագրում «Ժառանգություն» կուսակցությունը  խոստանում է,  որ առաջին քայլերը լինելու են՝ 2013 թվականի բյուջեյում գիտությանը հատկացնել ՀՆԱ-ի առնվազն 1 տոկոսը, որը, հաշվի առնելով տնտեսական աճը, կկազմի շուրջ 50 միլիարդ դրամ: Գիտության ֆինանսավորումը հիմնականում կհատկացվի թեմատիկ ձևով, որի օբյեկտիվության համար  կընդունվի «Գիտատեխնիկական փորձաքննության մասին» օրենքը, որը ներկայիս իշխանությունները, ի հեճուկս խոստումների, արդեն տարիներ շարունակ չեն ընդունում:

Իսկ հետագայում, սկսած 2014 թվականից, գիտության ֆինանսավորումը յուրաքանչուր տարի կաճի ՀՆԱ-ի 0.2 տոկոսի չափով, մինչև չհասնի ՀՆԱ-ի 3 տոկոսի: «Ժառանգության համոզմամաբ, դա է գիտության ֆինանսավորման այն չափը, որն ընդունված է զարգացած գիտություն ունեցող, այսինքն, ընդհանրապես, զարգացած երկրներում, ինչպիսին, , կլինի նաև Հայաստանը ապագայում:

Հայ Ազգային Կոնգրեսը վստահեցնում է, որ պետության կողմից հանրակրթության ֆինանսավորումը կհասցվի ՀՆԱ—ի 2,2%—ի, աճման միտումով, 10 տարվա ընթացքում հասցնելով մինչեւ 3—4%։

Ծայրամասերում, հեռավոր գյուղերում, ծնողների ցանկության դեպքում, կխրախուսվեն փոքրաթիվ աշակերտներով դասարանները կամ անհատական ուսուցման համակարգերը՝անկախ ուսուցման ինքնարժեքից։ Կվերակառուցվեն 12 տարի նորմատիվային ժամկետով գործող հանրակրթական հիմնական ծրագրերը համապատասխանաբար վերասահմանելով կրտսեր, միջին եւ ավագ դպրոցներում ուսման տեւողությունը՝ ելնելով սովորողների տարիքային ֆիզիոլոգիական զարգացման առանձնահատկություններից եւ հաշվի առնելով համաշխարհային առաջատար կրթական համակարգերի փորձը։ Միջնակարգ (կրտսեր եւ միջին) դպրոցներում ուսուցանվող ծրագրերի ծավալներից կախված, ուսման տեւողությունը կլինի կրտսեր դպրոցում՝ 6 տարի, միջին դպրոցում՝ 3 տարի, իսկ ավագ մասնագիտական դպրոցներում՝ 3 տարի։

Արհեստների ուսուցումը ավագ դպրոցներում կլինի պետության եւ հասարակության հատուկ հոգածության առարկա՝ կազմելով ուսումնառության զարգացած համակարգի կարեւոր բաղադրիչ։ Կտարվի դպրոցների մասնագիտացման հետեւողական քաղաքականություն այս կամ այն ուղղություններով։
Կվերացվի «ավագ դպրոց– բուհ» անցման ընթացքում տարատեսակ քննությունների (միասնական, կենտրոնացված և այլն) ներկայումս գործող համակարգը։

Հայաստանի Դեմոկրատական կուսակցությունն անհրաժեշտ է համարում ստեղծել գիտական հաստատությունների, արտադրական ձեռնարկությունների և բուհերի հիմքի վրագիտակրթաարտադրական համալիրներ, որոշակի գիտական հիմնահարցերի լուծմանն ուղղված մշտական եւ ժամանակավոր գործող գիտական կենտրոններ, որոնք կոոպերացման սկզբունքով կհամախմբեն գերատեսչություններում աշխատող գիտնականներին և մասնագետներին։

Նրանք գտնում են, որ պետք է հնարավորինս նպաստել միջազգային գիտական կապերի ուժեղացմանն ու ընդլայնմանը, համատեղ ծրագրերի, լաբորատորիաների, ամբիոնների ստեղծմանը, պետության հովանավորության տակ վերցնել միջազգային լայն ճանաչման արժանացած գիտական դպրոցների պահպանումը և հետագա զարգացումը, նոր ուղղությունների գիտական դպրոցների ձևավորումը, ինչը ենթադրում է համակարգային փոփոխություններ գիտության ֆինանսավորման, հատկապես՝ գիտաշխատողների վարձատրության հարցում։

Ըստ կուսակցության՝ Հայաստանի գիտությունը կանգնած է երիտասարդ կադրերով համալրելու անհրաժեշտության առջև։

«Այդ նպատակով անհրաժեշտ ենք համարում կրթական ծրագրերի վերանայումը՝ վերադարձնելով լավագույնը նախկին խորհրդային դպրոցից և  ներմուծելով ամենաժամանակակից ուսումնական տեխնոլոգիաները։ Պետք է հետևողականորեն և էապես բարձրացնել ուսուցիչների ու դասախոսների աշխատավարձերը, կտրուկ ավելացնել պետական աջակցությունը ուսումնական ծրագրերի իրականացման, ուսուցողական բնույթի գիտահանրամատչելի և ուսումնական օժանդակ գրականության հրապարակման ոլորտներում»:

Շուշան Գալստյան