Մարտի 8,Ապրիլի 7, կանանց օր, մամաների, տատիկների ու աղջիկների օրեր, ու մեջը մի կլոր ամիս՝ 30 օր, որի ընթացքում ազգովի պետք է կանանց վեհաբանել, հիշել նրանց մասին, հիշել ամենակարեւորը, որ կինը մայր է, քույր է, դուստր ու սիրելի կին, փորձել հասկանալ նրանց հիմնախնդիրները ամեն մեկն իր համար ու նաեւ՝ հասարակական ու իրավական կտրվածքով, ծաղիկներ ու այլ նվերներ անել նրանց, եւ այլն, եւ այլն, եւ այլն  Ողջունելի միամսյակ է, բան չեմ ասում, բայց մեր մենթալ հետամնացության ֆոնին զավեշտալի է: Հենց միամսյակն անցնում է, կանանց մասին մոռանում են եւս մի տարի…  Շնորհավորում եմ անցած միամսյակն բոլոր այն կանանց, ովքեր դա ընդունում են: Ինձ համար Մարտի 8-ը դա տատիկս է ամբողջ էդ օրը գազօջախի առջեւ կանգնած, որպեսզի երեկոյան տղամարդիկ գան ու շնորհավորեն, ու նշեն Մարտի 8: Իսկ երեկոյան՝ հոգնած, հազիվ—հազ բացած, էդ տոնը ստեղծողին հայոհոյող հայացք…

Ինձ համար Մարտի 8-ը կանանց իրավունքների համար պայքարի օրն է, չնայած շնորհավորանքներ այնուամենայնիվ ընդունում եմ: Էս կյանքում փորձեցի ամեն ինչ, ինչ կանացի է՝ թույլ, հեզ, խոնարհ, քնքուշ, ներող, հոլանի, համբերատար եղա՝ կյանքը տվեց գլխիս, դարձա պայքարող…

Ես ֆեմինիստ եմ:

Աստված ստեղծեց Ադամին, իսկ որպեսզի նա չտխրի ու չձանձրանա, ինչպես նաեւ մարդկային ցեղը շարունակելու համար նրա կողից ստեղծեց Եվային, խտրականություն մտցնելով սեռերի միջեւ՝ դրանով իսկ դնելով ֆեմինիստական շարժման սկիզբը…

Իրական ֆեմինիզմը ոչ թե ծայրահեղության նկատմամբ ծայրահեղացված արձագանքն է, այլ կնոջ ու կանացիության իրական գնահատականը, որի դեպքում կնոջ համար անհեթեթ կդառնա ռադիկալ ֆեմինիզմը, իսկ տղամարդու համար՝ սեփական անասնական մղումը կնոջ առարկայացմանն ու նրա ընկալմանը՝ որպես աստծո բիզնես-պրոյեկտի, որի նպատակն է միայնակ աստծու պատկերով ստեղծած միայնակ տղամարդու բավարարումը:

«Ֆեմինիզմը  ձգտումն է` տղամարդկանց հետ կանանց հավասարությանը կյանքի բոլոր ոլորտներում, իսկ նեղ իմաստով՝ սոցիալ-փիլիսոփայական շարժում, որի նպատակն է կանանց շահագործմանը վերջ դնել և նրանց համար տղամարդկանց հետ հավասար իրավունքներ ապահովել։ Սակայն ֆեմինիզմի կողմնակիցները պայքարում են ոչ միայն կանանց իրավունքների պաշտպանության համար, այլ նաև տղամարդկանց և ցանկացած մարդու իրավուքների և ազատությունների ապահովման և իրականացման գաղափարների համար։ Ներկայումս ֆեմինիզմը հանդես է գալիս որպես սոցիալ-մշակութային զարգացման այլընտրանքային փիլիսոփայական կոնցեպցիա»,- ասում է հայկական Wikipedia-ն:

Ֆեմինիզմը զուտ դեմոկրատական երևույթ է և կարող է խրախուսվել  ու գոյատեւել միայն ազատ դեմոկրատական կամ դրա ուղու վրա կանգնած հասարակության կողմից: Այլ հասարակություններում ֆեմինիզմի դրսևորումը կարող է ունենալ անկանխատեսելի հետևանքներ: Պատահական չի,  որ շարժումն իր բուռն վերելքն ապրեց 60-ականներին ու մասնավորապես աշխարհի ամենադեմոկրատական երկրում ` ԱՄՆ-ում:

Հասկանալի է, որ ֆեմինիզմը հասարակական, քաղաքական ու քաղաքացիական կյանքում կանանց և տղամարդկանց իրավունքների հավասարության գաղափարի վրա հիմնված աշխարհայացք է:

Բայց հաճախ ֆեմինիստ ասելով հասկանում են ծայրահեղ մոտեցում ունեցող կանանց, ովքեր, օրինակ, կարող են խիստ վիրավորվել, երբ տղամարդն իրենց տեղ զիջի տրանսպորտում կամ, դուռը բացի նրանց համար։ Սա ռադիկալ ֆեմինիզմ է:

Ֆեմինիզմի երևույթն իրականում ավելի բազմաշերտ է ու բազմանշանակ: Ֆեմինիզմը կարող է սկսվել տղամարդ-կին հոգեբանական, բարոյական, ֆիզիկական հարաբերություններից և ավարտվել գլոբալիզացիայով: Պատրիարխալ քաղաքակրթությունը ձևավորել է ֆեմինիզմի սեփական ընկալումը. այն է` ֆեմինիզմը կանացի սկզբի ապստամբությունն է տղամարդկային սկզբի դեմ:

Մինչդեռ իրական ֆեմինիզմը չի կարող լինել միայն ռեակցիա կանացի սկզբի հանդեպ կատարված ու կատարվող ակցիայի նկատմամբ: Իրական ֆեմինիզմը և՛ տղամարդկային, և՛  կանացի սկզբերի կողմից կանացիության, կնոջ վեհ ընկալումն է որպես կենդանի կյանքի կարևորագույն բաղադրիչներից մեկը, որպես արարչության ամենակարևոր գործոնը:

Իրականում ֆեմինիստ կարող է լինել և՛ տղամարդը, և՛ կինը. այս դեպքում խնդիրը ոչ թե սեռային տարբերությունն է, այլ աշխարհի ու կյանքի ոչ մարմնեղեն ու նյութեղեն ընկալումը,  նրա  ճիշտ ընկալելու ու արժևորման  ունակությունը: Կանացի սկզբի արհամարհանքի վրա հիմնված քաղաքակրթություններն ի վերջո հանգում են այդ սկզբի աստվածացմանը, սակայն միայն այն ժամանակ, երբ քայքայված են լինում և´ տղամարդկային, և´ կանացի սկզբերն ու իրական կյանքն իր ամբողջականության մեջ վեր է ածված ունայնության: Իրական ֆեմինիզմը մարդկային կյանքի կենսագործության անխուսափելի պայմանն է, կեղծ ֆեմինիզմը` միայն մարդկային քաղաքակրթության անկման մեկ բաղադրիչը:

Ինտերնետում փնտրեցի՝ «Ֆեմինիստական շարժումը Հայաստանում» ու ստացա ծով արդյունքներ՝ « Հայաստանում ֆեմինիստական շարժում գոյություն չունի: Ուղղակի որոշ կին գործիչներ ընտրություններից առաջ ակտիվանում են` ֆավորիտ այս կամ այն կուսակցության ցուցակում անցողիկ տեղ «գրավելու» հույսով: Հույսերն արդարանան կամ չարդարանան` երկու դեպքում էլ նրանք մոռանալու են կանանց իրավունքների մասին: Այս «հիվանդությունը» բնորոշ է նաեւ հասարակական այլ խմբերի, ասենք` կարիերիստ ջահելներին, որոնց կոմսոմոլային ակտիվությունն իր գագաթնակետին հասնում է հատկապես ընտրություններից առաջ», — neonews.am: Մեկ էլ Ղազանչյանի ասած անհեթեթությունը, թե, իբր՝ «Ծխող կանաց թվի աճին նպաստում է ակտիվորեն զարգացող ֆեմինիստական շարժումը, կանայք ազատության են ձգտում», — Նովոստի-Արմենիա:

Ըստ իս, այսօր կանայք ավելի շատ ծխում են իրենց կենցաղային ղարդերը փարատելու համար, կամ գուցե, ինչպես ինձ համար մի ժամանակ, նրանց համար էլ, այո´ սիգարեթի ծուխը ասոցացվում է ազատության հետ, քանի որ միայն դա ունեն բոլոր ազատություններից:

Հասարակության նեգատիվ վերաբերմունքը ֆեմինիստական շարժմանը կոնկրետ Հայաստանում պատճառաբանվում է պատրիարխալ ամուր դիրքելը զիջել չցանկանալու հետ, ֆեմինիստներին են վերագրում պոռնկության, ծխելու, աբորտների, վաղ ամուսնությունների կամ սեռական կյանքի, նույնիսկ սեռավարակների վիճակագրական աճը: Գուցե՞ սկսեն շուտով կանանց մեղադրել արտագաղթի աճի ու հեղափոխական շարժման ակտիվացման հետ: Վերջինս ցանկալի է, քանի որ էս երկրում տղամարդիկ չկարողացան մի կարգին բան անել էս 20 տարվա մեջ, գուցե կանայք կկարողանան:

Ես գտնում եմ որ կանանց հիմնախնդիրներն էնքան շատ են մեր երկրում, որ անհրաժեշտ է քաղաքական կառույց, շարժում, միավորում, որը կմտնի պառլամենտ ու կզբաղվի կանանց շահերով, ինչ տիրակալներ էլ որ լինեն: Ուզում եմ որ խորհրդարանական ընտրությունների ներկայանանք: Պատկերացնում ե՞ք որքան էլեկտորատ կունենա մի կին, ում մեր կանայք կընդունեն ու կսիրեն, ում կվստահեն ու կհավատան, ու ոչ միայն կանանց հիմնահարցերով:

Մի նկար տեսա, ուր լիբիայի ապստամբներն էին միտինգում, լիբիացի ըմբոստ կանայք հրապարակն էին լցվել, ու իսլամով իրենց պարտադրված լաչակները հագներին գոռում-գոչում էին ու պահանջում արժանապատիվ ապրելու իրավունք, ես հասկացա, որ ցանկացած հեղափոխոթյուն անհնար է առանց կանանց, ու գուցե մի օր էլ, երբ մեր հրապարակներում  վառ ու պայծառ գույներով հագուստներով կանայք կգերակայեն ավանդական սեւահագուստ մռայլ տղամարդկանց՝ մենք էլ կանենք հեղափոխություն:

Երբ նայում եմ մեր միտինգների ֆոտոները,  մատովոր 80/20 վիզուալ հարաբերակցություն եմ ֆիքսում տղամարդկանց ու կանանց մասնակցության: Մտածեցի, որ  եթե էդ տղամարդիկ իրենց կանանց հետ եկած լինեին միտինգի, երկու անգամ ավել մարդ կլիներ, իսկ եթե դուստրերին էլ բերած լինեին, հաշվի առնելով որ կանայք թվաքանակով գերակշռում են տղամարդկանց, ապա ամենաքիչը մեկ երորդով կավելանային միտինգավորները: Իմ հաշվարկով կանանց հավասար մասնակցությունը ԳԱՂԱՓԱՐԱՊԵՍ ընդդիմադիր իրենց ընտանիքի տղամարդկանց հետ միտինգներին, հաշվի առնելով, որ պատրիարխալ ընտանեկան կարգն է գերակշռում, կապահովեր մինիմում 170-180 հազար մարդ:

Մտածել է պետք: Թող էդ տղամարդիկ, ովքեր իրենց ընդդիմադիր են համարում, ովքեր բռնապետության դեմ պայքարի են ելել, իրենց ընտանիքներում հեղափոխություն անեն ու նախ եւ առաջ ազատագրեն կնոջը, եւ ապա պահանջեն իրենց ազատագրել այդ նույն բռնապետությունից: Ես կոչ եմ անում իմ երկրի բոլոր ընդդիմադիր ամուսիններ ունեցող կանանց: Դուք չե՞ք հոգնել պասիվ դերից, դուք չե՞ք ուզում, որ ձեր ամուսինների միտինգի օրերը վերջանան, նրանք էլ հո մահանա են բռնում ու ամբողջ օրով կորում հետո էլ խմած տուն գալիս չէ՞ երբեմն ☺☺☺

Թեկուզ եթե էդպես էլ չի, դիցուք դուք համախոհ չեք ձեր տղամարդու հետ, ու նա գնում է իր միտինգին իր դիրքորոշումը պաշտպանելու, դուք ո՞ւր եք գնում, ո՞վ է ձեր շահերի պաշտպանը, ո՞ւմ եք վստահում: Կանայք, ովքեր չեն կողմնորոշվում, քանի որ մարդկային համապատասխան տեսակ են փնտրում, առաջարկված ծրագրերի մեջ իրենց խնդիրներն են փնտրում, ու ոչ մի տեղ չեն գտնում՝ անտեսված են, կամ ձեւական շոշոփված: Բայց եթե կինը հասարակական ակտիվ չի ընտանիքում, մեկ է, էդ կանանց էլ  չես խաբի, նրանք հասկանում են, որ սա տղամարդկանց կռիվն է, իրենցը չի, դրա համար էլ պասիվ են:

Կոչ եմ անում բոլոր կանանց միավորվել մի գաղափարի շուրջ.  այն քաղաքական ուժը, ով կընդունի մեր առաջադրած բարելավումները, մեր ծրագիրը, նրան էլ կտանք մեր քվեն էլ, մեր մարդաքանակն էլ: Պահանջները կձեւակերպենք միասին:

Որքան էլ պայքարեն պատրիարխալ հասարակարգի ջատագովները, որքան էլ փակեն տներում իրենց կանանց ու աղջիկներին, որքան էլ արգելեն նրանց ամեն ինչ(արգելված պտուղը քաղցր է), միեւնույնն է, մոտենում է Հայաստանում պատրիարախալ գերակայության վերջը այնպես, ինչպես մոտենում է ավազակապետության վերջը: Ու թող ոչ ոք չասի, թե չենք զգուշացրել:

Միամսյակը պրծնի էլ, միեւնույնն է` թող զգաստանան, կանա՛յք են գալիս:

Ֆեմինիզմ = Իրավահավասարություն = Ազատագրում