Այս երկուշաբթի մեր լեռնաշխարհում 9595-րդ անգամ կատարվելու է տրնդեզի տոնակատարությունը: Հրո դեզի վրայով թռչողներն այդ արարողության ժամանակ կրակով այրելու են իրենց ախտերը և օծվելու են հրեղեն զորությամբ: Ամեն տարի այդպես է, սակայն այս անգամ դա վերաբերում է նաև ճակատագրական քաղաքական իրողություններին: Տրնդեզին նախորդող կիրակին պատասխան է տալու իշխանությանը վերաբերող կարևորագույն հարցադրումների` ի դեմս Հրազդան քաղաքի և Արմավիրի մարզի Արշալույս գյուղի ղեկավարների ընտրության:

Հրազդանում վճռվելու է` արդյո՞ք իշխանության հակառակորդները հեղափոխական ռևանշի շանս ունեն, թե ոչ: Արշալույսում վճռվելու է` արդյո՞ք Արմավիրի մարզի ռեալ իշխանությունը պետության կողմից նշանակված մարզպետի ձեռքում է, թե՞ գեներալ Մանվել Գրիգորյանի տոհմի:

Հրազդանում Սասուն Միքայելյանի հաղթանակի կամ պարտության հարցի ձևաչափը շատ հստակ է` հաղթում է ՀՀԿ-ն, թե՞ «կոնսենսուս մինուս ՀՀԿ» ձևաչափը: ՀԱԿ-ի համար դա ընդհանրապես նշանակում է «նարջագույն» հեղափոխության հուն վերադառնալու վերջին շանսը, որից կախված է նաև առաջիկա փետրվարյան հանրահավաքների ծավալման հեռանկարը: Եթե Սասուն Միքայելյանը հաղթի, ապա շանս կստեղծվի կրկին գործոն դարձնել Ազատության հրապարակը և ԱԺ ընտրություններում գոնե 30 մանդատի հարց լուծելու ու դժգոհ զանգվածներին ապագա իշխանափոխության հույս ներշնչելու: Եթե Սասունը հաղթի, ապա ՀԱԿ-ի ներքին ճակատագրական հակասությունն էլ կլուծվի, և մանդատի ռեալ շանս կունենան ինչպես 18 կուսակցապետերը, այնպես էլ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի մերձավոր շրջապատի մարդիկ: Եթե պարտվի, ապա ՀԱԿ-ի ներսում կթեժանա կենաց ու մահու կռիվը ապագա 7-8, ամենալավատեսական սցենարով` 15 մանդատի համար, երբ կենսական խնդիր կա տեղավորելու մինիմում 30-40 հոգու: Դա հղի է ներքին պայթյունով, քանզի նրանք, ովքեր զրոյական շանսի դափնեկիր դառնան, զուտ եսասիրական դրդումներով կանգ չեն առնի մյուսներին խանգարելու ու վնասելու ցանկացած տարբերակի առջև, և արդյունքում կարող է ՀԱԿ-ի խորհրդարանական «քվոտան» ընդհանրապես զրոյացվի:

Ի՞նչ ուժերի հարաբերակցություններ ունեն Հրազդանի ընտրություններում ՀՀԿ թեկնածու Արամ Դանիելյանը և բոլոր դժգոհների հույսերի մարմնացում Սասուն Միքայելյանը: Գործող քաղապետն իր թիկունքում ունի իշխանության ամբողջ վարչական ռեսուրսն ու այդ ռեսուրսը արդյունավետ կիրառելու կարևոր նախապայմանը`Հրազդանի բնակչությունը նրան չի ատում: Սասուն Միքայելյանի թիկունքում ԱՄԲՈՂՋ Հայաստանի դժգոհների ներուժն է: Դա, բնականաբար, «նարնջագույն» ուժերն են` ՀԱԿ-ը, «Ժառանգությունը», «Ազատ դեմոկրատները»: Դա նաև բոլոր տեսակի և կալիբրի տեղական և համապետական «աբիժնիկներն» են: Մի կարևոր դետալ` անկախ նրանից, թե ինչ ֆինանսական ռեսուրս ունի Սասուն Միքայելյանը ու նրա բացահայտ և թաքուն աջակիցը, ֆինանսը պիտանի չէ քվեներ գնելու համար, քանզի նման գործընթացը շատ հեշտ կասեցվում է ոստիկանության ուժերով. Հայաստանի իրականությունում ընտրակաշառք կարող է բաժանել բացառապես «դաբրո» ունեցողը…

Ու շատ կարևոր է` բացահայտ կամ ստվերային դաշտում ինչպես իրեն կդրսևորի ԲՀԿ-ն:Այժմ այդ կուսակցությունը գտնվում է փխրուն հավասարակշռության վիճակում: Գագիկ Ծառուկյանը հասավ կենսական խնդրի լուծմանը` որ ազատ արձակվի իր սանիկ Բանգլադեշի Համոն, այն էլ այն պայմաններում, երբ հանրության աչքում դա զրոյացնում է նոր — նոր բարձրանալու հնարավորություն ստացած իրավապահ համակարգի վարկանիշը: Եթե Համոն մնար կալանավայրում, ապա դա կքանդեր ԲՀԿ-ն` այդ կառույցում բոլորը իրավմամբ կհամարեին, որ եթե առաջնորդը իր սեփական սիրելի սանիկի հարցը չի կարող լուծել, ապա առավել ևս իրենց հարցերը չէին կարող լուծել: Այդ առումով Համոյի հարցը չլուծելը ԲՀԿ-ին ավելի մեծ վնաս կհասցներ, քան ՀՀԿ-ի ցանկացած նախապայմանի կատարումը: Տրամաբանական է ենթադրել, որ թիվ 1 իշխանական կուսակցությունը պիտի չափազանց լուրջ բաներ պահանջեր անպատիժ «բեսպրեդելշիկի» ազատ արձակման հետևանքով առաջացող անխուսափելի վարկանիշային վնասի դիմաց:  Եվ այդ «փաթեթի» մեջ չէին կարող չմտնել Հրազդանի ընտրությունները: Բայց, անշուշտ, այդ հարցում ԲՀԿ-ի կողմից ՀՀԿ-ին «քցելու» հավանականությունը զրոյից տարբերվում է: Եթե ԲՀԿ-ի հաշվարկն այն է, որ Սասունի հաղթանակի դեպքում անխուսափելի իշխանափոխության ճանապարհն է բացվում, ապա «քցելը» հավանական է: Եթե ոչ, ապա իրավապահները ԲՀԿ շարքերում ոչ մի չմեկուսացված կրիմինալ չեն թողնի` ընդհուպ մինչև մանր խուլիգանն ու «պլանքաշը», դե իսկ Համոյին խափանման միջոցի ընթացքում նոր զանցանքի համար «փակելը» ընդամենը տեխնիկայի և մեկ ոստիկանական գործակալի հարց է… Այնպես որ, Հրազդանի «ճակատամարտին» խառնվելու ռիսկի ԲՀԿ-ն դժվար թե գնա…

Իսկ այժմ գեներալ Մանվելի «ոստան» Արշալույս գյուղի գյուղապետի ընտրությունների մասին. Եթե այնտեղ պարտվի նրա դրածո Գրիգոր Գրիգորյանը և հաղթի ՀՀԿ-ի պաշտպանյալ Զարզանդ Գրիգորյանը, ապա դա կնշնանակի վերջնականապես «կոտրել» գեներալ Մանվել Գրիգորյանին` նրան զրկելով իր ծննդավայրում հարց լուծողի կարգավիճակից: Այդ դեպքում առավել ևս Էջմիածնում ու Արմավիրի ամբողջ մարզում նա կզրկվի հարցեր լուծելու հնարավորությունից, հետևաբար ոչ միայն չի կարողանա ինչ-որ բան սակարկել վերին իշխանության հետ, այլև խոնարհաբար ստիպված կլինի հնազանդվել ու բավարարվել այն քչով, որը իրեն կողորման…

Խոշոր հաշվով, գեներալ Մանվելը իշխանության համար չի կարող բարեհույս հենարան համարվել, որի տոհմի լիիշխանությունն արդարանում է հավատարիմ ծառայությունով: Նա երկու անգամ փորձ է արել սեփական խաղը խաղալ:

Առաջին անգամ` 1999-ի հոկտեմբերի 27-ից հետո, երբ ակտիվ մասնակից էր նախաքննության և ձերբակալվողների նպատակահարմարության միջոցով իշխանության հարց լուծելու խաղերին: Իսկ երկրորդը 2008-ի նախագահական ընտրություններին հետևած բուռն իրադարձությունների ժամանակ նրա կիսաաջակցությունն էր Լևոն Տեր-Պետրոսյանին… Դժվար թե ՀՀ նախագահը և ՀՀԿ-ն մոռացած լինեն, թե ինչպես էր հեղափոխական ամբոխը «Մանվել» վանկարկում, այդպիսի բաները չեն մոռանում ու չեն ներում:

Ու թեև ՀՀ նախագահը փետրվարի 18-ին գալու է ողջունելու ԵԿՄ համագումարը, այդ ողջույնի կարգավիճակը կախված է փետրվարի 12-ի գյուղապետական ընտրություններից: Եթե գեներալը «կոտրվի» իր ծննդավայր գյուղում կամ ստիպված լինի գյուղապետական ընտրություններում հաղթանակ մուրալ ՀՀԿ-ից, ապա ՀՀ նախագահը համագումար կգա որպես իր հպատակին բարեհաճորեն ողջունող տեր: Իսկ եթե ոչ` ապա ՀՀԿ-ն ստիպված կլինի ամբողջ Արմավիրի մարզի մասշտաբով  նույն գեներալի հետ սակարկել ամենատարբեր հարցերի լուծումը: Ու այդտեղ իշխանության կողմից նշանակված մարզպետը կլինի ոչ թե իշխանության լիազոր լիիրավ ներկայացուցիչ, այլ տեղական մեկ ֆեոդալի սահմանադրական շիրմա…

Տրնդեզին նախորդած ընտրական կիրակին իրոք որոշիչ է լինելու` ով ինչ ավելորդություն է այրելու Տրնդեզի կրակի վրա: Ու վայ ՀՀԿ-ին, եթե այդ օրը չկարողանա հրաժեշտ տալ իր երկու խոշոր մարտահրավերներին և դրանց մնացորդները նետել բոցերի մեջ: Այդ դեպքում հին աստվածներն իրոք կարող է երես թեքեն պաշտոնապես Ցեղակրոն դավանող իշխող կուսակցությունից…

 Շաբաթվա Վարկածները քննեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ