Սեպտեմբերի 21-ին «Նուբարաշեն» ՔԿՀ տանող ճանապարհն ամբողջովին ասֆալտապատ էր, թերևս առաջին անգամ վերջին 20 տարիների ընթացքում: Բայց սա կլոր բանտի միակ փոփոխությունը չէր. ըստ խմբագրությունում ստացված ահազանգերի հենց այդ օրվանից  սկսել են գործել դեռևս օգոստոս ամսից տեղադրվող բջջային հեռախոսակապը խլացնող սարքերը: Իսկ, այն, որ դրանք պիտի դրվեին Արդարադատության նախարարն ասել էր դեռևս նշանակման 100 օրվա առթիվ հրավիրված մամուլի ասուլիսի ժամանակ` վկայակոչելով օրենքի տառը:

Բացի այդ, նախարարը նշեց, որ բջջային հեռախոսների մուտքը ՔԿՀ-ներ այլ կերպ արգելել շատ բարդ է, որ դրանք կոռուպցիայի աղբյուր են և այլն:

Մամուլում վերջին օրերին եղած հրապարակումներին արձագանքեց ՔԿՎ հանրային կապերի բաժինը` մեջբերելով դարձյալ օրենքի տառը. «Ըստ ուղղիչ հիմնարկների ներքին կանոնակարգի դատապարտյալների արգելված իրեր ունենալու ցանկի 3-րդ կետի` արգելվում է կրել ցանակացած տեսակի հեռահաղորդակցության կապի միջոց (բջջային հեռախոս, ռացիա և այլն) բացառությամբ բաց ուղղիչ հիմնարկի դատապարտյալների»:

Հարկ է նշել, սակայն, որ հատկապես ցմահ դատապարտյալների հարազատները դժգոհում են ու ահազանգում, որ երկու անգամ կրճատվել է բանտի տարածքում տեղադրված տաքսաֆոններից օգտվելու  քանակը` նախկինում ամսական չորս անգամի փոխարեն, նրանք հարազատներին են զանգահարում երկու անգամ` այն էլ սեփական, այսինքն` հարազատների միջոցների հաշվին.  «Լավ կլիներ խլացուցիչների փոխարեն տաքսաֆոններն ավելացնեին, մեր երեխաները այլևս չէին էլ ցանկանա բջջային ունենալ: Կամ այդ մեծ ծախսերի փոխարեն` թող ջեռուցման, ջրի ու կոյուղու  հարց լուծեին: Պրոբլեմները «Նուբարաշեն»-ում շատ են: Իսկ մեր երեխեքը, կարելի է ասել, տեղի «բնակիչներ» են` 17,18 տարով նստած են ու դեռ ինչքան պիտի էդ չորս պատերի մեջ լինեն,Աստված գիտի»,- մեզ հետ զրույցում նշեց «Նուբարաշենի» բանտում իրենց պատիժը կրող շուրջ 100 ցմահ դատապարտյալներից մեկի մայրը:

Գերմանական հեղինակավոր ընկերության նախկին փորձագետ նախարարը գնաց այն ճանապարհով, որով տարիներ առաջ գնաց  Ղազախստանը`բանտերը «փաթաթելով» բջջային կապը խափանող սարքերով: Մինչդեռ զարգացած այնպիսի երկրներում, ինչպիսիք, օրինակ, Բրիտանիան է վերջերս նման որոշում է ընդունել.  Մեծ Բրիտանիայի արդարադատության նախարարությունն առաջիկայում  թույլ կտա կալանավայրերում հեռախոսներ տեղադրել: Յուրաքանչյուր բանտախցում հեռախոսի հայտնվելը, գերատեսչության կարծիքով, վերջ կդնի բջջային հեռախոսների վաճառքի սեւ շուկային, որ ծաղկում է  կալանավայրերում: Նորամուծության շնորհիվ կալանավորները հատուկ քարտեր կգնեն, սակայն պարտավորված կլինեն տեղեկացնել` ում են զանգահարում: Իսկ բանտի աշխատակիցներն իրավունք ունեն հետևելու խոսակցություններին:

«Մենք ևս նման առաջարկությամբ էինք հանդես եկել: Ի դեպ, նմանօրինակ քայլ կատարվեց բանակային համակարգում: Այսինքն` տալ զանգերի հնարավորություն, սակայն ֆիքսել կոնկրետ հեռախոսահամարներ»,- նշեց ՔԿՀ-ներում հասարակական դիտորդական առաքելություն իրականացնող խմբի նախագահ, իրավապաշտպան Արթուր Սաքունցը:

Նա նաև ավելացրեց, որ լուծման այլ ուղղիներ ևս առաջարկել են այս խնդրի առնչությամբ. «Ի վերջո, կարելի է տաքսաֆոնների քանակն ավելացնել, դրանք կոնկրետ Նուբարաշենում ութն են: Սակայն բանտի ղեկավարությունն այդ ժամանակ էլ պատճառաբանում է, թե ծանրաբեռնված է աշխատում և բավարար կադրեր չունի, որպեսզի ամեն դատապարտյալի հաճախակի ուղեկցի զանգ կատարելու: Բայց դա հիմնավորում լինել չի կարող: Այսինքն` պիտի կատարվի բարեփոխում, նոր անցում կատարվի ռադիկալ քայլերի: Ի վերջո,պիտի գտնել երևույթը ծնող պատճառը, ոչ թե միանգամից արգելքի ճանապարհով գնալ, կամ հետևանքը վերացնել: Դիտորդական խումբը եղել է տեղում,տեսել իրավիճակը, և անպայման կարձագանքի այս խնդրի հետ կապված»,- ընդգծեց իրավապաշտպանը:

Հայաստանի Հելսինկյան կոմիտեի նախագահ Ավետիք Իշխանյանի կարծիքով, արտաքին կապի սահմանափակումները նախաքննության փուլում, կալանավորների պարագայում,այսինքն` մինչև դատավճիռը ընկալելի ու ընդունելի են, սակայն նույնը, ըստ նրա, չի կարելի կիրառել դատապարտյալների, առավել ևս` ցմահ դատապարտյալների նկատմամբ.

«Պարադոքս է ստացվում. հեռախոսից օգտվել թույլատրվում է, բայց բջջայինից` ոչ: Ինձ թվում է` ժամանակակից տեխնիկական զարգացումների ֆոնի վրա օրենքի այս տառն արդեն ժամանակավրեպ է դարձել: Միտում եմ տեսնում. կարծես այս ալիքը ուղղված լինի հենց ցմահ դատապարտյալների դեմ, քանի որ համակարգի տղայական մոտեցումը թույլ չի տալիս առավել հումանիստական փոփոխություններ անել: Կարծես` ասում են`ամեն ինչ ճիշտ ենք արել, ճիշտ ենք դատել, մենք անսխալական ենք: Սա ասում եմ` հաշվի առնելով Քրեական օրենսգրքի վերջին փոփոխությունների հիմքով դատավարությունները: Արդյունքում` ցմահ դատապարտյալի ոչ մի պատժաչափ չի փոխարինվում կոնկրետ տարիներով: Ուրեմն կոնկրետ հանձնարարական կա: Արդյո՞ք 100-ից գոնե մեկի արարքը չի համապատասխանում 15-20 տարվա միջակայքում ընկած պատժաչափին»,-հռետորական հարց է տալիս իրավապաշտպանը` նշելով, որ խլացուցիչների ու հատկապես ցմահ դատապարտյալների արտաքին աշխարհի հետ շփման սահմանափակումների մասին կտեղեկացնեն միջազգային CPJ /Միջազգային բանտային բարեփոխումներ/ կազմակերպությանը:

Զարուհի Մեջլումյան

Հ.Գ. «Նուբարաշեն» ՔԿՀ- ում մի քանի տարի առաջ խլացուցիչ սարքերի փորձնական կիրառման արդյունքում խափանվել էր նաև շրջակա շենքերի բջջային կապը: Բնակիչները բողոքում էին, որ իրենք ևս զրկվել են բջջայինով խոսելու հնարավորությունից: