Անցեալ շաբաթ հայկական եւ յատկապէս հայաստանեան լրատուադաշտը ողողուեցաւ Սանահինի վանքին վերանորոգումը ահազանգող անհրաժեշտութեան առիթով ծաւալած քննարկումներով, մեկնաբանական յօդուածներով, սուր քննադատութիւններով: Հարցը արագօրէն տեղափոխուեցաւ ոչ պաշտօնական ելեկտրոնային դաշտ, եւ գրութիւններ, վերագրումներ, ստուգուած ու չստուգուած «տեղեկութիւն»ներ յագեցուցին այս անգամ պլոկներն ու ընկերային ցանցերը:
Այսօրուան բաց համակարգին, համացանցային հաղորդակցութեան, տեսակէտներ փոխանակելու, բանավէճեր կազմակերպելու ներկայ դրութիւնը բոլորին կարելիութիւն տուած է կարծիք յայտնելու, հաստատում կատարելու, իր տեսակէտներով հասանելի դառնալու զանգուածներուն:
Անհակակշռելի, անվերահսկելի ոլորտ է այս մէկը, ուր հասանելիութեան բազմապատկումը տեղի կ՛ունենայ կայծակնային արագութեամբ եւ ուր խիստ խնդրոյ առարկայ կը դառնայ հանրային կարծիքին վրայ ազդելու պաշտօնական եւ անպաշտօն հաղորդագրութիւններու եւ գրութիւններու տարողութիւններուն տարբերութիւնը:
Այսպէս է նաեւ, որ ցարդ զանգուածային լրատուամիջոցներու գծած սահմանները կը հատուին արագօրէն եւ այլընտրանքային լրատուամիջոցը կը գործէ արդիւնաւէտ եւ արագ: Այնքան մը, որ մամլոյ նշանաւոր ներկայացուցիչներ յատկապէս երիտասարդ ընթերցողին հասանելի դառնալու համար անհրաժեշտութիւնը կը զգան իրենց պաշտօնական կայքէջերուն առընթեր տեղ գրաւելու ընկերային ցանցերու վրայ: Օրուան օրինաչափ կշռոյթն ու եղանակը ասոնք են, որոնց հետ պէտք է քայլ պահել անկասկած:
Խնդիրը կը բարդանայ, երբ ելեկտրոնային այս տարածքներուն վրայ կը հատուին այն սահմանները, զորս մինչ այժմ տպագիր թէ ելեկտրոնային կամ այլ լրատուամիջոցներ  լռելեայն գծած էին իրենց հաղորդումներուն բովանդակութիւնները սահմանափակելու առումով: Ոչ անպայման «թապու» նիւթեր չարծարծելու մասին է խօսքը: Այլ` մեր ազգային ու հոգեւոր արժեհամակարգի բաղադրիչ-խորհրդանիշերուն մասին պատշաճութիւնները յարգելու:
Այդ արժեհամակարգին բաղադրամասերէն` հայոց բանակի պատահարները, «Եութիուպ»ի ճամբով ցուցադրուեցան համայն աշխարհին, նաե՛ւ մեր թշնամիներուն, եւ ոգի ի բռին շատեր շաբաթներով խոշորացոյցերը կեդրոնացուցած պահեցին հայոց սպայակազմին եւ հայ զինուորին բարոյալքումը շեփորելու համար: Սխալ չհասկցուինք: Պատահարները արդարացում չունէին: Յանցաւորները անպայման պատասխանատուութեան պիտի կանչուէին: Այսուհանդերձ համացանցի ճամբով տեսանիւթը տարածելը, պլոկներու ճամբով պաշտօնատարներու հրաժարական պահանջելը եւ բանակի մարտունակութիւնը կասկածի տակ առնելը նուազագոյն ըսելաձեւով առողջ ներշնչումներ չունին:
Համացանցի շուկայի սպառման այլ «ապրանք էր» հայրենի կրթակարգը, որուն վարկն ու հեղինակութիւնը կը հարուածուէին հիմք ունենալով ուսուցիչ-աշակերտ բռնութեան դէպք մը, որ կը ցուցադրուէր, կը տարածուէր, կը մեկնաբանուէր, կ՛ընդհանրացուէր: Հայ դպրոցը եւս բնականօրէն մեր ազգային ընդհանուր արժեհամակարգին մէկ կարեւոր բաժինն էր: Հարուածները  ուրեմն բանակին եւ դպրոցին ճամբով մեր արժեհամակարգին ուղղուած էին:
Այժմ` եկեղեցին: Անպայման, որ ոչ միայն Սանահինը, այլ նաեւ այլ վանքեր, հոգեւոր մշակոյթի գլուխ գործոցներ պէտք է արժանանան եկեղեցւոյ եւ պետութեան յատուկ հոգատարութեան: Այստեղ երկրորդ տեսակէտ չկայ: Խնդիրը այս հարցերը արծարծելու եղանակն է, սրտցաւութեան առընթեր չարախնդութիւն մտցնելն է, պատշաճութիւնները անցնելու երեւոյթն է, հայ հոգեւորականութեան հասցէին անպատկառ արտայայտուիլն է, հարցը շահարկելով կաթողիկոսի հրաժարական պահանջելն է:
Եւ եթէ բանակի հեղինակութիւնը հարուածած պահուն պլոկի կամ ընկերային ցանցի մասնակիցը պարտաւոր է մտածելու հակառակորդի խաղին ներքաշուած ըլլալուն մասին, ապա հայ եկեղեցին ա՛յս ոճով քննադատողը պիտի մտածէ, թէ մեր հոգեւոր ու բարոյական անվտանգութեան սպառնացող բազմաթիւ աղանդները ինչպէ՞ս կ՛օգտուին նման իրավիճակներէ:
Քննադատելի եւ սրբագրելի շատ խնդիրներ ունինք ազգովին: Այս իրականութիւնը պէտք չէ անտեսել: Կառուցողականութիւնը սակայն պարտադիր մօտեցում է եւ ցուցանիշ` մեր հաւաքական գիտակցութեան: Մանաւանդ համընդհանուր արժեհամակարգի խնդիրներու հրապարակային քննարկումներուն ընթացքին:

Շահան Գանտահարեան
«Ազդակ»ի գլխաւոր խմբագիր