Ասում են, երբ Բուդդան եղել է դժոխքում, էդ դժոխքը ցցերով դժոխք էր, բոլորն էնտեղ ցցի էին հանված, բոլորը տնքում էին դժոխային ցավերի ու տանջանքների մեջ, Բուդդան էլ էր տանջվում, բայց նա դուրս եկավ դժոխքից, երբ զգաց դժոխակցի ցավն ու կարեկցեց… «ՄաՄաՍյու» հիմնադրամն ստեղծվեց Օլգա Սեպետչյանին օգնելու համար, որի դուստրը` Սուսաննան (Սյուն), մեզ` իր ընկերներին դիմեց իր ամենաթանկ մարդու կյանքը փրկելու համար: Բայց ուսումնասիրելով, խորանալով՝ մենք հասկացանք, որ Հայաստանում կանանց առողջությունը լավ վիճակում չէ: Ամեն 13-րդ կին կրծքագեղձի քաղցկեղ ունի: Համաշխարհային վիճակագրական տվյալներով՝ մենք հնգյակի մեջ ենք մտնում, առաջատարն ենք ամբողջ աշխարհում կրծքագեղձի քաղցկեղով հիվանդ կանանց թվով: Հիմնադրամի նպատակը հայ կանանց օգնելն է: Միայն մեկ կնոջ կյանքի մասին չէ խոսքը, քանի դեռ Հայաստանում գործում է այս սկզբունքը՝ փող ունես՝ ապրում ես, փող չունես՝ մեռի:

Ներկայումս հիմնադրամը դրամահավաք է իրականացնում` Սյու Սեպետչյանի մայրիկի համար, որն ունի կրծքագեղձի քաղցկեղ: Շտապ վիրահատությունից հետո նրան նշանակվել է «Հերցեպտին» թանկարժեք դեղորայքը (մեկ սրվակի արժեքը 3000 ԱՄՆ դոլար, ընդհանուր բուժման կուրսը՝ 18 սրվակ, ինչը կազմում է 54.000 ԱՄՆ դոլար): Հավելենք, որ «Հերցեպտին»-ը չի մտնում պետպատվերով նախատեսված դեղորայքի ցանկի մեջ:

Հիմնադրամն ընդլայնվում է՝ շոշափելով գլոբալ հարցեր ներկայիս սոցիալական ապահովության համակարգում: Անվճար տրամադրվող դեղերի, դեղորայքի ցուցակ կա, բայց կոնկրետ «Հերցեպտին» դեղը, որն 98% ապաքինում է խոստանում, մեզ մոտ վճարովի է ու շատ թանկ: Հավաքում ենք ստորագրություններ, որ դիմենք խորհրդարան՝ անվճար դեղորայքի ու բուժծառայությունների ցուցակի վերանայման համար: Արդեն հավաքել ենք 3000 ստորագրություն: Ու դեռ ավելի շատ կլինեն: Դա բավարար է երևի, որ խորհրդարանում վերանայվի այդ ցուցակը: Չնայած վիճակագրությունն արդեն իր մասին խոսում է:

— Սյու, ո՞նց քեզ մոտ միտք ծագեց դիմել ընկերներիդ օգնությանը, դու հավակնո՞ւմ էիր, որ հիմնադրամ կստեղծվի, որ այսպիսի հնչեղություն կստանա մի կնոջ փրկությանն ուղղված կոչը:

— Հիմնադրամն ստեղծվեց այն ժամանակ, երբ ես ֆրանսիայում էի. ամեն տեղ դիմելուց ու ոչ մի օգնություն չստանալուց հետո որոշեցի ուղղակի ընկերներիս մի նամակ ուղարկել, թե ով ինչ միտք ունի խնդրի լուծման համար: Այդպես նամակը տարածվեց, ստեղծվեց 800 հոգանոց խումբ, ու սկսեցինք պարզապես կազմակերպել համերգներ, ցուցահանդեսներ, ու մարդիկ համաձայնեցին մեզ օգնել: Այսօրվա դրությամբ մոտ երեք հազար դոլար է հավաքվել, 2 ամիս է նախաձեռնությունը կա, գումարը փոխանցվել է հաշվեհամարին կից հիմնադրամին, որը մեզ տրամադրեց Կանանց ռեսուրսային կենտրոնը, իրենք իրենց կապերի միջոցով, կամավորների օգնությամբ, գումար հավաքեցին, նվիրատվություններ են արել անհատներն ու սփյուռքահայերի մի խումբ:

Ես հույս ունեմ, որ մարդիկ ձեռք կմեկնեն ինձ: Ինձ Ֆրանսիայում աջակցեց Կանանց կենտրոնը, տրամադրեց տարածք ու կազմակերպեց ճաշկերույթ, որի ժամանակ հավաքվեց 900 եվրո: Հայկական խանութներին դիմեցի, իրենք մեզ անվճար սնունդ տրամադրեցին, իմ ընկերներն էլ ուղարկեցին նկարներ, որոնք վաճառվեցին:

— Որևէ մեծահարուստի, պաշտոնավոր ու կարող մարդկանց դիմե՞լ ես, ո՞ւմ հետ ես հույսեր կապում, ումի՞ց ես ամենից շատ արձագանք ակնկալում:

— Որպես սպորտսմեն մեծ հույսեր ունեմ պարոն Ծառուկյանից, քանի որ նա սպորտի ջատագով է: Միգուցե մեզ օգնի:

Ռեալ օգնություն ակնկալում եմ դրսից ու ապահովված մարդկանցից, բոլորից՝ ով պատրաստ է ինչ-որ չափով օգնել, նույնիսկ չնչին օգնությունը կարևոր է. այն, ինչ անում են ինձ համար այսօր, անում են «սովորական» մարդիկ…

-Իսկ ինչո՞ւ է այդ դեղն այդքան թանկ մեզ մոտ, այլ երկրներում է՞լ է նույնը:

— Ֆրանսիայում այդ դեղը նույնքան արժե, ինչքան այստեղ: Պատճառն այն է, որ Ֆրանսիայում այդ դեղը պետությունն է գնում քաղաքացիների համար, մարդիկ գումար չեն ծախսում, անվճար է: Նույնիսկ պետությունը հոգում է տաքսու փողը, որ հիվանդը գնա հիվանդանոց՝ «քիմիա» ստանալու: Դրա համար էլ դեղ արտադրող կազմակերպությունը ինչ-որ գին է սահմանում, բայց դրա հետևանքով տուժում են սովորական մարդիկ՝ մեզ նման երրորդ աշխարհի պետություններում, ում հասանելի չէ այդ դեղորայքը: Դեղը արտադրում է «Լա Ռոշ» դեղագործական ընկերությունը: Իսկ մեզ մոտ այդ հնարավորությունը գուցե չունի պետությունը, քանի որ ամեն 13-րդ կնոջ դեպքում ահռելի գումար է կազմում: Փաստորեն պետությունը չի կարող հոգալ իր քաղաքացիներին, ու նրանք մնում են իրար հույսի, միմյանց օգնելով բուժվում են: Բայց այդպես չի կարելի: Դրանից բացի, մարդիկ իրենք չեն զբաղվում այդ հարցով, նրանք բուժվում են առանց բողոքելու կամ հետաքրքրվելու մյուս կանանց ճակատագրերով: Հույս ունեմ, որ պետական մարմինները համապատասխան միջոցներ կձեռնարկեն այս խնդիրը լուծելու համար: Ես հավատում եմ մեր ժողովրդի սոլիդարությանը: Ուզում եմ, որ այս հարցը բարձրացվի ու լուսաբանվի: Մենք ուզում ենք՝ մարդիկ իմանան, որ իրենք մենակ չեն:

Ինձ զանգեցին ինչ-որ մարդիկ, ովքեր ուզում էին նվիրատվություն անել, ու հարցրեցին՝ մայրս օրհասական վիճակո՞ւմ է, թե՞ ոչ, եթե՝ ոչ, ուրեմն՝ չենք օգնի: Ես պատմեցի բժշկին, և նա ասաց՝ մահամերձ, օրհասական վիճակում գտնվող մարդուն ոչ թե բարերար է պետք, այլ հոգևորական: Մայրս մահամերձ չի, ավելին՝ ակտիվ է, գնում է աշխատանքի, նա բժիշկ է, նույնիսկ կարող է հետագայում զբաղվել մեր հիմնադրամի խնդիրներով: Մայրս կոսմետոլոգ ֆիտոթերապևտ է: Չնայած հիմա առաջնայինը դեղը ձեռք բերելու հարցն է:

— Ո՞նց եք պատկերացնում հիմնադրամի ապագան, ի՞նչ նպատակ ունի առաջին հերթին:

— Հիմնադրամի նպատակն է, որ ոչ միայն փոխվի պետական կառուցվածքը, այլ նաև մարդկային վերաբերմունքը փոխվի հայերիս մեջ, հասկանանք, որ մարդը չպետք է մահամերձ պառկի, որ նոր դիմի բժշկի, կամ՝ դիմի բարերարին, կամ՝ պետությանը, մի խոսքով` օգնության դիմի: Պետք է շուտ նկատել հիվանդությունը, այդ դեպքում պետության համար ավելի հեշտ կլինի քաղցկեղը հայտնաբերել վաղ շրջանում, համ էլ էժան կնստի, որովհետև կրծքի քաղցկեղը ամենահեշտ բուժվողներից է այդ հիվանդության տարատեսակների մեջ: Եթե վաղ շրջանում հայտնաբերեն ու սկսեն բուժել, չնչին գումար կծախսվի, իսկ եթե արդեն օրհասական պահին է հասել, անիմաստ է բուժել կամ փորձել դեմն առնել: Մարդիկ փորձում են, բայց արդեն ուշ է լինում ու անիմաստ: Կուզենայի, որ մենք ինչ-որ դասընթացներ ունենայինք, ես կփորձեմ կապեր գտնել միջազգային կազմակերպությունների հետ, որ գան Հայաստան ու դասընթացներ կազմակերպեն, դասախոսություններ կարդան, որ մարդիկ հասկանան, թե ինչքան կարևոր է իրենց հետևելն ու պարբերաբար բժշկի դիմելը: Ու չվախենան դիմել, որ հետո մեծ պատմություն չդառնա, մեծ գումարի կարիք չզգացվի, որ անվճար կամ նվազագույն գումարով մամոգրաֆիա, սոնոգրաֆիա լինի, որ կարողանան կանխարգելել այս ամենը հենց ամենասկզբում: Հիմնադրամի նպատակն է գտնել պետական կամ մասնավոր կայուն ֆինանսավորում, որը թույլ կտա իրականացնել մեր ծրագրերը: Պետք է սկսել ինֆորմացիայից, որ մարդիկ տեղյակ լինեն կանխարգելման անհրաժեշտության մասին, գրագետ լինեն ու մտածեն իրենց առողջության մասին: Ես պատկերացնում եմ, որ մենք կհամագործակցենք հայ բժիշկների հետ, որոնք, ի դեպ, շատ գրագետ են և վատը չեն: Ոմանք արդեն համաձայնել են աջակցել հիմնադրամին՝ «բաց դռների» օրեր կազմակերպելով:

Կարելի է շրջիկ ավտոբուսների համակարգ ստեղծել, ու եթե միջոցներ գտնենք՝ մամոգրաֆիկ ու սոնոգրաֆիկ ապարատներով, որոնք ամեն շաբաթ զննում անցկացնեն բոլոր թաղամասերում, ու հայուհիները կարողանան առանց ավելորդ բարդությունների անվճար ստուգում անցնել: Չեմ կարծում, որ հայ կանայք հատուկ օր են ընտրում ու գնում ստուգվելու, մամոգրաֆիա անցնելու: Բոլոր երկրներում դա եղել է, մինչև որ մարդկանց մոտ աստիճանաբար դարձել է սովորություն: Պարզ, հասարակ բան է: Որ մարդիկ չվախենան դիմել բժշկի: Պապիլոմայի վիրուսն էլ մեզ մոտ անվճար չի ստուգվում, չնայած դրանից արգանդի վզիկի քաղցկեղ է առաջանում:

— Իսկ հիմնադրամը միայն կանանց վերարտադրողական ֆունկցիայի օրգանների քաղցկեղո՞վ է զբաղվելու:

— Շեշտը դրվելու է ոչ միայն քաղցկեղի, այլ նաև կնոջը բնորոշ այլ հիվանդությունների և խնդիրների վրա: Մեր խնդիրների շրջանակը կընդլայնվի, եթե մեր ժողովուրդը, հասարակությունը աջակցի մեզ:

Մյուս կողմից, միջազգային և տեղական բարեգործական կազմակերպություններն առ այսօր մերժում են մեր դիմումները (դիմել ենք գերմանական «Կարմիր խաչ»-ին, «Բժիշկներ առանց սահմանների» կազմակերպությանը Շվեյցարիայում և այլ խոշոր կազմակերպությունների)՝ պատճառաբանելով, որ մեր երկրում անվճար բուժում են քաղցկեղը, ինչը, սակայն, մասամբ է ճիշտ:

Հ.Գ.Ապրիլի 14-ի դրությամբ հիմնադրամին հաջողվել է հավաքել ընդամենը 3 հազար ԱՄՆ դոլար` «Հերցեպտին»-ի մեկ սրվակի արժեքը:

Կոչ ենք անում բոլորին, ում համար կարեկցանքը խղճահարություն չէ, այլ` գործողություն, ովքեր գիտակցում են, որ առողջ կինն է առողջ գենոֆոնդի գրավականը, միանալ մեր նախաձեռնությանը: