«Հեշտոցի մենախոսությունները» («The Vagina Monologues») անունը կրող Եվա Էնսլերի պիեսի հիմքում տարբեր կանանց վկայություններ են, նրանց թվում՝ տարեց ու երիտասարդ, ամուսնացած կամ միայնակ, լեսբուհի, պրոֆեսոր, դերասանուհի, սեքս-առևտրի աշխատողներ, սևամորթ ու սպիտակամորթ, իսպանացիների ասիացիների, հնդկացիներ, հրեաների կանայք, որոնք արել են մի բան՝ հաղթահարել են արգելքներն ու թաբուները:

— Ինչու՞ է ձեր պիեսն այդքան հայտնի,- հարցրել են Էնսլերին:

— Մարդկանց գրավում է, երբ որևէ մեկը որոշում է հաղթահարել թաբուն, — ասել է նա:

«Հեշտոցի մենախոսությունները» երկար ու սկանդալային երթով անցավ ԱՄՆ-ով և Եվրոպայով, այս տեքստերը սիրով կարդացել են Նաոմի Քեմփբլը, Մերիլ Սթրիփը, Ջեյն Ֆոնդան, Քեյթ Բլանշեթը, Ինգեբորգա Դապկունայտեն ու այլ հայտնի կանայք: Այս խիզախ կանայք մի նպատակ ունեին՝ անսալ վերջապես կանչին, որ այդքան երկար լուռումունջ էր:

Սա պաշտամունք-պիես է, գրեթե մանիֆեստ: Աշխարհի հազարավոր կանանց համար այս պիեսը դարձել է դրոշ, որով էլ նրանք «խաչակրաց արշավանք» սկսեցին ընդդեմ սեռական տգիտության ու մոլեռանդության, սեռական ու ընտանեկան բռնության, ամեն տեսակի թաբուների ու գենդերային անհավասարության: «The Vagina Monologues»-ը ծնեց մի ամբողջ ֆեմինիստական շարժում՝ «V-Day», կանանց ու աղջիկների հանդեպ բռնության դեմ: V-Day-ը միավորում է ամբողջ աշխարհի կանանց: Սա ֆեմինիստական շարժման անբաժանելի մասն է ու նշվում է աշխարհի բոլոր ծագերում: 1996 թվականից մինչ օրս «Հեշտոցի մենախոսությունները» պիեսը թարգմանվել է 45 լեզուներով և ներկայացվել աշխարհի շուրջ 130 երկրներում:

Թվում է, թե մանիֆեստը պարտավոր չի օժտված լինել գեղարվեստական արժանիքներով: Հետևաբար, փերֆորմանսին գնացողները կարող էին թերահավատ լինել, համ էլ էդ ամեն ամերիկյանն ու եվրոպականը կարծես մեզ մենթալ օտար են, դա ի՞նչ խոսելու թեմա է և այլն: Ասենք՝ էլ էնքան խոսող չունե՞նք, որ հիմա էլ օրգաններին ենք ձայն տալիս՝ մոռանալով, որ էդ օրգանից ենք բոլորս լույս աշխարհ եկել:

«Սիրտը ընդունակ է զոհաբերության:

Հեշտոցն էլ:

Սիրտը կարող է ներել ու վերականգնվել: Կարող է փոխել իր ձևը, որ մեզ ընդունի, կարող է ընդարձակվել, որ մեզ դուրս թողնի:

Հեշտոցն էլ:

Կարող է ցավ քաշել մեզ համար և ձգվել մեզ համար, մեռնել մեզ համար և, արնաքամ լինելով, մեզ բերել այս դժվարին, հրաշալի աշխարհը»:

Նեղճակատ մարդն ամեն ինչի մեջ էլ նեղճակատություն կգտնի: Գիրքը, ինչպես նաև պիեսը այն եզակիներից է, որ անպայման պետք է կարդալ: Կարելի է մանրանալ, ասել, որ պարզունակ է, անտրամաբանական մանրուքներ կան, և վերջապես՝ մեր պատմությունները չեն, մեր կանայք չունեն նման պրոբլեմներ: Ունեն, էն էլ ոնց ունեն: Բայց այստեղ իմաստը գրքի ընդհանուր գաղափարն է, ոչ թե մանրուքները: Սա կնոջն արժեվորում է որպես արարող ու կործանող ուժ միաժամանակ: Սա կնոջ ազատության մասին է, ինքն իրեն, իր մարմինը, իր անհատականությունը բացահայտելու մասին: Նրա անվտանգության ու հոգատարության իրավունքի մասին: Ստվերից դուրս գալու և օգնություն ու աջակցություն ստանալու մասին:

Կազմակերպիչներից Մարալ Բավականը, որն արդեն երկու տարի է V-Day շարժման ակտիվիստ է, ասում է.

— «Հեշտոցի մենախոսությունները» պիեսը Հայաստանում բացառիկ, աննախադեպ է V-Day շարժման պատմության մեջ ոչ միայն նրանով, որ առաջին անգամ է բեմադրվել այստեղ, այլ նաև նրանով, որ մենք որոշել ենք գրել մեր հայ կանանց մասին՝ մեզ բնորոշ պրոբլեմներով: Կարծում եմ, այդպիսի մատուցմամբ հայ հասարակության կողմից ավելի ընկալելի ու ընդունելի կլինի, էլ չեն ասի, որ դրանք մեր կանանց պրոբլեմները չեն, ներմուծված են ու հետևաբար՝ շինծու»:

Միջոցառումը կազմակերպել ու իրականացրել է Կանանց ռեսուրսային կենտրոնը «V-Day» միջազգային կանանց շարժման շրջանակներում՝ իր կամավորների մասնակցությամբ ու օգնությամբ:

Ներկայացման ողջ հասույթը կտրամադրվի «ՄաՄաՍյու» հիմնադրամին, որը ստեղծվել է մոտ երկու ամիս առաջ՝ Կանանց ռեսուրսային կենտրոնի աջակցությամբ: Իսկ ընդհանրապես հիմնադրամն զբաղվելու է կանանց վերարտադրողական ֆունկցիայի օրգանների քաղցկեղի կանխարգելման և պետպատվերից դուրս դեղորայքի համար անհրաժեշտ գումարի ձեռքբերմամբ:

Ակցիան պայմանավորված է նախ և առաջ կնոջ ազատագրման կարևորմամբ, այս պիեսը դասական պիես է, բեմադրվել է ողջ աշխարհով մեկ՝ «Համլետից» շատ:

Մենք ասում ենք «հեշտոց», ու դրանով իսկ խախտում ենք թաբուն. եթե մարդ մի բանից խոսում է, այդ բանն այլևս դադարում է նրա համար արգելված պտուղ լինել, ու կորչում է անբացատրելի անասնական ձգտումը:

Լուսինե Վայաչյան