«Ներողություն ենք խնդրում, բայց ապրիլի 15-ին մենք անհասանելի կլինենք աշխարհի համար: Մենք չենք պատասխանի հաղորդագրություններին, զանգերին, որևէ ակտիվություն չենք ցուցաբերի և որևէ ծառայություն չենք մատուցի: Ապրիլի 15-ին մենք լռություն կպահպանենք», — այսպիսի հաղորդագրություն է տարածել Հանրային տեղեկատվություն և գիտելիքի կարիք (PINK Armenia) ՀԿ-ն, որը զբաղվում է սեռավարակների կանխարգելմամբ, մարդու իրավունքների պաշտպանությամբ և գենդերային հիմնահարցերով:

ԱՄՆ-ում GLSEN-ի ցանցի հովանու ներքո 1990 թվականից անցկացվող լռության ազգային օրվա («Լռության օր») ընթացքում, որն ավանդաբար անցկացվում է ապրիլ ամսվա երրորդ ուրբաթ օրը, ուսանողներն ու աշակերտները, ինչպես նաև ԼԳԲՏ (լեսբուհիներ, միասեռականներ, բիսեքսուալներ և տրանսգենդերներ) համայնքի բոլոր բարեկամներն ու ընկերները լռում են՝ ուշադրություն հրավիրելով հակաԼԳԲՏ, հոմոֆոբ գործողություններին` մականուններ դնելուն, ձեռ առնելուն, բանսարկություններին, բարոյական ու ֆիզիկական բռնությանը: Հիմնականում միջին և ավագ դպրոցների աշակերտներն ու ուսանողները տարբեր ձևերով լռության ծոմ են պահում` փորձելով դպրոցում՝ համադասարանցիներին, համալսարանում՝ համակուրսեցիներին խրախուսել` անդրադարձ կատարելու իրենց հակաԼԳԲՏ վարքագծին, ԼԳԲՏ մարդկանց նկատմամբ իրականացվող հետապնդումներին և դպրոցներում ու համայնքներում պահանջում բարեփոխումներ: Այս միջոցառումը կազմակերպվում է` ներկայացնելու համար ԼԳԲՏ և ԼԳԲՏ ընկալվող ուսանողների նկատմամբ գործադրված բռնության և ֆիզիկական ու բարոյահոգեբանական ճնշումների մասին լռություն պահպանելու ազդեցությունը:

Մամիկոն Հովսեփյան (PINK Armenia նախագահ)

— Անցյալ տարվա այս օրը համընկել էր ոստիկանության օրվա հետ, բավականին անախորժ վիճակ էր ստեղծվել: Հարգելի ոստիկաններ, պետք չէ փոխել ձեր օրը, սա լողացող օր է՝ ամեն երրորդ ապրիլյան ուրբաթ: Ինչ վերաբերում է բուն ակցիային, ապա մենք որոշեցինք, որ ԼԳԲՏ պրոբլեմների վրա ուշադրություն հրավիրելու լավագույն տարբերակն այդ օրը ամբողջ կոլեկտիվով լռելն է: Եթե հասարակությունը ավելի տոլերանտ լիներ, գուցե հնարավոր կլիներ ավելի ցայտուն անել այդ ամենը: Բայց հանդուրժողականության այս մակարդակը, վախենամ, մարդկանց մոտ ավելի շուտ ագրեսիա առաջացնի: Ակցիայի նպատակն է նպաստել նոր, աճող սերնդի իրենցից տարբերվողի նկատմամբ հանդուրժողականության բարձրացմանը:

— Ի՞նչ խնդիրներով են ձեզ մոտ գալիս հիմնականում:

— Հիմնականում իրավապահ մարմինների հետ են պրոբլեմներ ունենում, ընտանիքում իրենց չեն ընդունում այնպիսին, ինչպիսին իրենք կան, ծնողների հետ կապված խնդիրներով են դիմում: Լինում են դեպքեր, երբ մարդիկ գալիս են ինքնասպանության եզրին հասած, մենք փորձում ենք օգնել: Գալիս են՝ բողոքում այն դասախոսներից, որոնք նկատել են կողմնորոշվածությունն, ու սկսվել են հետապնդումն ու ստորացումը, ինչը հենց դասախոսն է հրահրել ու խրախուսել: Ու ասում են՝ էմոներն ինքնասպան են լինում. ո՞վ է խորացել, էդ ինքնասպանները էմո սուբկուլտուրայի զո՞հն են, թե հասարակության անհանդուրժողականության… Ես դիմում եմ ծնողներին, ընդունեք նրանց՝ ինչպես կան, որպեսզի վաղը չփոշմանեք, երբ ձեր զավակը չդիմանա ճնշմանը, ձեր ներշնչած մեղքի զգացմանը: Կուզեի բոլոր անհանդուրժողական մարդկանց խնդրել՝ ավելի ըմբռնող ու հասկացող լինել. ոչ ոք չգիտի՝ իր ընտանիքում կա՞ արդյոք մեկը, ով սեռական փոքրամասնությանն է հարում, ոչ ոք չի կարող ասել, որ իր ընտանիքում էդպիսի բան չի կարող լինել: ժողովուրդը լավ է ասում. «Մուհալ մի արա, քթիդ կբուսնի»:

— Եթե մեր օրենսդրության մեջ կարողանայիք ինչ-որ բան փոխել, ի՞նչ կփոխեիք, որպեսզի ԼԳԲՏ մարդն իրեն ավելի պաշտպանված զգար:

— Կոնկրետ ոչ մի տեղ՝ իրավահավասարության մասին օրենքի հոդվածում, Սահմանադրության ոչ մի կետում, նույնիսկ 14-րդ հոդվածում նշված չէ «սեռական կողմնորոշում»:

Կարծում եմ, մեր երկրի նման երկրում ինչպես մշակվում են սեռական կամ ընտանեկան բռնության մասին օրենքների նոր նախագծերը, այդպես էլ պետք է սեռական փոքրամասնություններին վերաբերող օրենքներ լինեն: ԶԼՄ-ները հասարակական հզոր կարծիք ձևավորող ուժ են, ու նրանցից շատ բան է կախված: Բայց հաճախ հենց այնտեղից են ատելության կոչեր լսվում սեռական փոքրամասնությունների նկատմամբ: Իմ կարծիքով, ամբողջ աշխարհում ընդունված «Hate speach»-«Ատելության կոչ»-ի դեմ օրենք է պետք, որպեսզի հնարավոր լինի պատասխանատվության կանչել լրատվամիջոցին կամ ուղղակի որևէ մեկին, ով նման կոչ է անում:

Չնայած, մյուս կողմից, մարդիկ սովոր են, որ կառավարությունը վատն է, իշխանությունը վատն է, ու ինչ էլ անի այդ կառավարությունը՝ վատ է ընկալվում: Հիմա էս կազմով կառավարության ընդունած էդպիսի օրենքը ի՞նչ ընդունելության կարժանանա հանրության կողմից: Չեմ կարծում, թե՝ լավ. կսկսեն ասել՝ տեսեք, հիմա էլ գեյերին են պաշտպանում և այլն:

PINK Armenia-ի նախաձեռնած ակցիան իրենց գրասենյակից դուրս չի գալու, այլ միջոցառումներ չեն լինելու այս օրվա հետ կապված: Բայց ես հավատում եմ, որ կգա մի օր, երբ մեր բուհերում ու ավագ դպրոցներում նույնպես կանդրադառնան այդ խնդիրներին ու կփորձեն հանդուրժողականություն դաստիարակել գալիք սերնդի հոգեբանության մեջ:

Հաջորդ օրը լռությունը կկոտրվի «Ինչպես դու» էլեկտրոնային երկլեզու հանդեսի անդրանիկ համարի մեկնարկով, որն ընդգրկում է զանազան թեմաներ, դրանց թվում՝ նաև ԼԳԲՏ:

Լուսինե Վայաչյան