Մի օր ֆեյսբուքով մի հրավերք եկավ. «Մարտի 14-ին ՄԻԺԻ կենտրոնում տեղի կունենա «Հեղափոխության մեթոդները. A Force More Powerful» ֆիլմի դիտում-քննարկում: «Երբ մարդիկ որոշում են, որ ուզում են ազատ լինել, ոչինչ չի կարող կանգնեցնել նրանց». Դեսմոնդ Տուտու»:
Գրավեց, հետաքրքրեց, էդ ո՞նց են հեղափոխություններ անում, գնամ տեսնեմ: Ես լսել էի, գիտեի, որ կան անարյուն հեղափոխություններ, գիտեի Մահաթմա Գանդիի մասին, ես խաղաղ քաղաքականության կողմնակից եմ, ես համարում եմ, որ ոչ մի հաղթանակ չարժի մեկ մարդու կյանքը:

Երկու ֆիլմ էին. «Солидарность» լեհական արհմիութենական շարժման առաջնորդ Վալենսայի, ժողովրդական ճնշմամբ ավտորիտար ռեժիմի խաղաղ հեղափոխությունը և Հարավային Աֆրիկայի պայքարը Ապարտեիդի դեմ: Երկու տարբեր պայքարներ, երկու տարբեր աշխարհներ, բայց երկուսն էլ՝ ռեժիմի դեմ:

Ֆիլմի դիտումից հետո բավականին ակտիվ քննարկում ծավալվեց, ու լիքը ասելիք էր մնացել, որոշեցինք նորից հանդիպել: Տարբեր մարդիկ էինք, բայց բոլորիս միավորում էր էսօր մեր երկրում տիրող անօրեն վիճակը, ուր մարդն իրեն պաշտպանված չի զգում, ուր ամեն քայլափոխի ոտնահարվում են մարդու տարրական իրավունքները, տրորվում են նրա արժանապատվությունն ու, հայ մարդուն օրվա հացի հայթայթմամբ լարված պահելով ու սերիալային, էժանագին շոուբիզնեսյան ռաբիսը կերցնելով, ստրկացնելու քաղաքականություն է տարվում իշխանությունների կողմից, որը չգիտեմ ում իշխանությունն է, բաց ոչ ժողովրդի: Բայց մենք ժողովրդավարական երկիր ենք, աշխարհին էդպիսին ենք ներկայանում: Ուրեմն, պետք է մի բան փոխել էս երկրում, գտնել՝ ինչն է սխալ, սահմանել թշնամու, և ապա դրա դեմ պայքարի հենց այսօր հնարավոր ու հետո հեռագնա գործողություններ գտնել, ձևակերպել հասարակական-քաղաքացիական պահանջ: Ու էդ բոլոր մարդիկ մտահոգ էին էդ ամեն ինչով ու փոփոխություններ էին տենչում:

Հենց երկրորդ հանդիպմանը մեզ պարզ դարձավ, որ չնայած մենք նայել ենք ֆիլմեր, բայց ոչ մի մոդել մեր հայաստանայան իրավիճակին չի համապատասխանի, մեզ պետք է մեր, նոր ֆորմատը գտնել, գտնել իրապես հեղափոխող մտքեր, գտնել նոր մեթոդներ համակարգի վրա ազդելու, որովհետև ի վերջո, լավ թե վատ, բայց մենք ունենք և սահմադրություն, և օրենքներ, որոնք, ցավոք, արատավոր համակարգի ձեռքում վերածվել են միակողմանի պատժիչ համակարգի:

Համարելով, որ մեր երկրում անհրաժեշտ են ռեալ փոփոխություններ, ու հաշվի առնելով, որ ֆիլմի դիտմանը մասնակցում էր ահագին շատ մարդ, մենք՝ մի խումբ ՀՀ քաղաքացիներս, որոշեցինք հրավիրել քաղաքացիական ֆորում-քննարկում, հիմքում դնելով երկու հարց՝ ի՞նչ փոխել և ինչպե՞ս փոխել մեր երկրում, որպեսզի լինենք արժանապատիվ քաղաքացիներ ու ապրենք մեր իսկ ընտրած երկրում, մեր իսկ կառավարությամբ, ունենանք մեր երազած Հայաստանը, ուր ամեն ոք տոլերանտ է, հանդուրժողը մի տեսակ էն չի՝ այլընդունող, այլընկալող, ու հակառակը՝ անհանդուրժող, և ոչ թե տոլերանտ լինի անարդարությունների ու տմարդիության հանդեպ:

Բավականին հաջող ու կազմակերպված խումբ ձևավորվեց, ես էլ էդ ընթացքում հասցրեցի նայել ևս մի ֆիլմ՝ Լիբերիայի կանանց պայքարը խաղաղության համար, որտեղ երկու պատերազմող կողմերի կանայք միավորվեցին ու իրենց տղամարդկանց, զանազան ճնշումներով, ընդհուպ մինչև ամուսնական պարտականություններից հրաժարվելը, ստիպեցին դադարեցնել քաղաքացիական պատերազմը: ՄԻԺԻ-ում երկու ֆիլմ էլ նայեցինք՝ ևս երկու հեղափոխական պատմություններ` Գանդիի առաջնորդած պայքարը Հնդկաստանում և քաղաքացիական իրավունքների համար պայքարը ԱՄՆ-ում (Նաշվիլ):

Ու համոզմունքը, որ ֆորումի գաղափարը ճիշտ է, որ պետք է հավաքվել՝ նաև Ֆեյսբուքում հաստատվեց, երբ մեր հրավերին արձագանքեց 170-ից ավել մարդ, որոնց մեծ մասը ապրիլի 2-ին եկավ, որպեսզի միասին գտնենք, թե ինչպես է կարող է Հայաստանում ոչ բռնի ուժը հաղթահարել ճնշումն ու բռնատիրական կարգերը:

Իմ կողմից հավելեմ, որ ներկա էին տարբեր սոցիալական շերտերի, հասարակական խավերի, տարբեր քաղաքական հայացքների տեր, մի խոսքով՝ մեր հասարակության ակտիվ գիտակից հատվածը՝ սոցիալական խնդիրներով եկած մարդիկ՝ բացօդյա առևտրականներ, մանկատան սաներ, ովքեր մանկատնից հետո բոմժ են մնացել, բանակում զոհվածների ծնողներ, բնակարանային անարդար գործարքների զոհեր, ովքեր տարիներ շարունակ չեն կարողանում իրենց գործերին նորմալ ընթացք տալ, կանանց իրավունքների պաշտպաններ, գենդերային ինքնորոշման իրավապաշտպաններ, ուսանողներ, լրագրողներ, ակտիվ քաղաքացիներ մի խոսքով: Հասարակության մինի մոդելը, իր հայացքների ողջ բազմազանությամբ, բայց միավորված մի ցանկությամբ՝ լինել սեփական երկրի իրական տերը:

Ոչ միանշանակ էին արձագանքները, բայց հիմնականում, կներեք, սրանից դիպուկ գրական բառ չեմ կարող գտնել՝ «դոբռիի» մեջ:

Լուսինե Վայաչյան