Հարցազրույց խորհրդային տարիների քաղբանտարկյալ, բանաստեղծ ՄԵՐՈՒԺԱՆԻ հետ

-Ի՞նչն է հայ իրականության մեջ ամենաշատը մտահոգում և ցավ պատճառում Ձեզ:

-Այսօր ես ցավի ու ափսոսանքի զգացումով եմ խնկարկում հիշատակը հանուն Ղարաբաղի ազատագրման զոհված ազատամարտիկների, ովքեր սրբազան ուխտով նահատակության գնացին` չկարծելով, որ երբևէ ղարաբաղցիները պիտի լքեն իրենց հայրենիքը և տեղափոխվեն Հայաստան, այստեղ վերջնականապես հաստատվեն և դեռ առանց միջոցների առաջ կանգնելու` իշխանությունը զավթեն: Այս մասին չէր խորհում նաև հանգուցյալ Վազգեն Սարգսյանը, քանզի նա նույնպես ըստ էության չէր ճանաչում ղարաբաղցիներին: Հիրավի, հիմնովին կփոխվեր նրա համոզմունքը, եթե հոկտեմբերի 27-ին չզոհվեր, այլ վիրավորվեր, միայն թե ողջ մնար: Այն ժամանակ, թերևս, Հայաստանի ներքաղաքական իրավիճակը բոլորովին այլ տրամաբանություն ու գործելակերպ կթելադրեր: Մնում է, որ գեթ այսօր հայաստանյան հայրենասեր մտավորականությունը, հողի աշխատավորներն ու բանվորական զանգվածները լրջագույնս մտահոգվեն իրենց ճակատագրի և ղարաբաղյան խնդրի շուրջը:

-Լեռնային Ղարաբաղի խնդրի վերջնական լուծումը տեսնու՞մ եք: Եվ եթե՝ այո, ապա՝ ինչպե՞ս:

-Լեռնային Ղարաբաղ կոչված հողակտորը որևէ տեղ չի զբաղեցնում աշխարհի քաղաքական ու ֆիզիկական քարտեզի վրա, նրա իշխանությունները և ժողովուրդը չեն համարվում որևէ երկրի բնակիչ: Այստեղ պետությունը ինքնակոչ է և չի ճանաչված ինչպես Միավորված ազգերի կազմակերպության, այնպես էլ Հայաստանի Հանրապետության կողմից: Այս դեպքում ի՞նչ նպատակ է հետապնդում հայ զինվորի ծառայությունը Լեռնային Ղարաբաղում: Ճիշտ կլինի և ժամանակն է, որ այդ հողակտորը ճանաչվի Հայաստանի Հանրապետության անբաժանելի մաս և ընդգրկվի Հայաստանի կազմում: Բոլորին քաջ հայտնի է, որ Հայաստանն է պատերազմում հաղթել Ադրբեջանին, ոչ թե Ղարաբաղը: Ուստի, արդարացի է այդ հողակտորի վերադարձը Մայր Հայաստան: Որպես օրինակ կարող ենք հիշել Գերմանիայի կողմից Էլզասի գրավումը Ֆրանսիայից:

-2012 թվականը ՀՀ նախագահի ընտրությունների տարի է: Ըստ Ձեզ՝ ինչպե՞ս կընթանա գալիք ընտրարշավը:

-Իշխող կուսակցությունները կաշխատեցնեն իրենց քարոզչական մեքենաները, կգործեն կեղծիքն ու խարդավանքը, ընտրակաշառքն ու ահաբեկչությունը: Դատավորները կլինեն անարդար, քաղաքացիները` անազնիվ, և համատարած կիշխի շաղակրատությունը: Նման պայմաններում անհրաժեշտ է հիշել արևմուտքի բանականության հայրերից Հ. Մոնտեսքիոյի հետևյալ ձևակերպումը. «Հարկավոր է ճշմարտացի լինել ամեն ինչում, նույնիսկ այն բանում, ինչը վերաբերում է հայրենիքին: Յուրաքանչյուր քաղաքացի պարտավոր է մեռնել իր հայրենիքի համար, բայց երբեք չի կարելի պարտադրել՝ ստել հանուն հայրենիքի»: Եթե Սերժ Սարգսյանը վերընտրվի, այդ վերընտրությանը հետևելու են Հայաստանի ներքաղաքական քաոսն ու եղբայրադավությունը, շարունակվելու է Ղարաբաղյան պատերազմը, և անորոշ ու անհասկանալի իրավիճակում հայտնված մեր հանրապետությունը ողբերգականորեն կարձանագրի իր վախճանը:

-Եվ այս իրավիճակում ի՞նչ գնահատական կտաք Ձեր նախկին այլախոհ քաղբանտարկյալ որոշ ընկերների որդեգրած կեցվածքին:

-Խորհրդային քաղբանտարկյալներից ոմանք ներկա իշխանություններին արջի ծառայություն են մատուցում, ինչը պարադոքսալ է թվում շատերին և կասկած առաջացնում վերջիններիս հայրենասիրության և առհասարակ այլախոհ հասկացողության նկատմամբ: Ուստի, անհրաժեշտ պարզաբանման կարգով տեղին եմ գտնում այս առթիվ ներկայացնել իմ տեսակետը: Այլախոհությունը կենսակերպ է, իսկ այլախոհը՝ պահանջատեր քաղաքացու տեսակ: Այլախոհը պետք է ապրի գեղեցիկ, բայց ոչ բարեկեցիկ, և իր ապրելակերպով ու բարոյական կեցվածքով չպետք է տարբերվի հասարակության ընչազուրկ խավից: Նա քաղաքացու այն տեսակն է, որը պետք է անվերջ պայքար մղի իր հողի աշխատավորության ու բանվորական զանգվածների բարօրության համար: Երբ անցյալում նման հայացքներ դրսևորելու պատճառով դատապարտված անձը ներկայումս դառնում է իշխանության կրողն ու սպասավորը, դադարում է այլախոհի արժանապատիվ կոչումը կրելուց և կոչվում է խամաճիկ, որը հանուն անձնական հարստության միանում է ժողովրդին կեղեքող ու հարստահարող դասին: Սա ենթադրել է տալիս, որ նա անցյալում եղել է գծուծ սոցիալական բողոքական:

-Ժողովրդի գերակշիռ մեծամասնությունը իշխանափոխություն է պահանջում: Ըստ Ձեզ՝ այս պահանջը արդարացվա՞ծ է:

-Արժե, որ գործող իշխանությունը խորհի, թե ինչով է պատճառաբանված իշխանափոխության ցանկությունը ժողովրդի մեջ: Չէ՞ որ օրըստօրե ավելի մեծ չափերի է հասնում արտագաղթողների թիվը: Հեռանում է մտավորականությունը, ամայանում է երկիրը, ավելանում են աղքատությունն ու գործազրկությունը: Ցավալի է նաև այն, որ այսօր ցանկացած պետական գործչի մահը ոչ միայն չի տխրեցնում հասարակությանը, այլև երբեմն խրախճանքի առիթ է տալիս: Մինչդեռ ուրիշ երկրներում նման դեպքերում համաժողովրդական սուգ է հայտարարվում, իջեցվում են պետական դրոշները: Եվ վերջապես` ինչու՞ է ցանկալի մութ ու ցուրտ տարիներին նախագահած Լևոն Տեր-Պետրոսյանի վերադարձը: Այս վերաբերմունքը հետևանք չէ միայն երկրի տնտեսական նահանջի: Սա վկայում է տիրող քաղաքական վերնախավի հեղինակության անկման մասին:

— Իսկ Դուք ինչպե՞ս եք տեսնում ժողովրդի պահանջած իշխանափոխության ընթացքը:

-Հայաստանում այժմ բնական ճանապարհով, այսինքն` խաղաղ ցույցերի միջոցով իշխանափոխություն տեղի ունենալ չի կարող: Ղարաբաղյան կլանը ամեն հնարավոր ու անհնարին գործողությունների կդիմի հայաստանաբնակ հայերի միջև թշնամանք սերմանելու համար, որպեսզի ներքին առճակատման պայմաններում կարողանա պետության կառավարման ղեկը իր ձեռքում պահել: Սա պետք է գիտակցի տեղաբնակ հայությունը: Հակառակ պարագայում` Ս. Սարգսյանի վերընտրվելուն հաջորդելու է Ռ. Քոչարյանի նորոգ իշխանավարությունը, և Հայաստանը մնալու է հորդայական ասպատակության հավերժական թիրախ: Ինչպես գիտենք, դեռևս խորհրդային կարգերի օրոք Ղարաբաղի հայության կոմունիստ ներկայացուցիչները հանդիսանում էին ռուսական մեծապետական շովինիզմի սպասարկուները Հայաստանում: Նրանց մեծ մասը ձևավորում էր չեկան և կուսակցական ապարատը, իսկ գլխավոր էմիսարը անպայման ազգությամբ ռուս էր՝ Մոսկվայից առաքված, որպես ՀԿԿ երկրորդ քարտուղար: Այսօր կրկին Հայաստանը հանձնված է Ռուսաստանին` իբրև գույք՝ պարտքի դիմաց, և մեր երկրում դարձյալ հաստատված է Ռուսաստանի հեգեմոնիան, որի բարոյական նեցուկը Ղարաբաղյան կլանն է: Այնպես որ, թույլ չտանք Սերժ Սարգսյանին վերընտրվել, նույնիսկ եթե վերջինս դարձյալ ստանա Մոսկվայի «դաբռոն»: Ափսոս է հայ ժողովուրդը: