Տիգրան Սարգսյանի կառավարությունն այսօր մի որոշում է ընդունել, որով Հայաստանն էլ ավելի է գլորվելու դեպի ֆեոդալիզմ:

«Արոտավայրի և խոտհարքի օգտագործման մասին» ընդունված որոշմամբ` այսուհետ Հայաստանի սարերը, ձորերը, դաշտերը տրվելու են միայն վարձակալության իրավունքով:

Եւ այլևս լինելու են ոչ թե Հայաստանի սարերը, ձորերը, դաշտերը, ուր կարելի կլինի ազատ ման գալ, վազել, սիրել, հանգստանալ, այլ լինելու են ընդամենը այսինչի սարերը, ձորերը, դաշտերը և այդ տարածքում արածել կարող են միայն այսինչի անասունները, միայն այնինչի հարազատները, մտերիմները, նրա դաբրոյին արժանացածները կարող են մտնել այնտեղ և, ասենք, սունկ հավաքել, կամ մոշ ու մորի, իսկ մյուսները` այդ սարերի, ձորերի, դաշտերի կողքի գյուղում ապրողները, նրանց երեխաները այլևս զրկված կլինեն անգամ վայրի մանկության` սունկ կամ մոշ հավաքելու հիշողություններից, որովհետև նրանք ի սկզբանե կիմանան, որ այդ տարածքները մտնել չի կարելի, որովհետև դրանք այսինչի կամ այնինչի տարածքներն են:

Բայց Տիգրան Սարգսյանի կառավարության հզորությունը նրանում է, որ կարողանում է ակնհայտ ֆեոդալականացում տանող որոշումը ներկայացնել իբրև բարեգործություն, իբրև բնակչությանը մատուցվող ծառայությունը մատչելի դարձնելու, կոռուպցիոն ռիսկերից զերծ պահելու փորձ:

Անգամ վարչապետն անձամբ է որոշման գովերգման պարտավորությունը վերցրել իր վրա: Ճշմարտության դեմ չմեղանչելու համար հարկ է ասել, որ սա իսկապես առաջադիմական քայլ է այն առումով, որ խոտհարք-արոտավայրերի վարձակալողներին ձերբազատել է մի շարք անհարմարություններից:

Վարչապետն այսօր անգամ չզլացավ և մեկ առ մեկ թվարկեց, թե ինչ վճարներից է կառավարությունն ազատել վարձակալողներին. նախկինում վարձակալը պարտավոր էր «վճարել 10-20 հազար դրամ, հիմա նա ազատվում է դրանից, նաև տուրքից, որը 7-10 հազար դրամ է, ազատվում է նոտարական վճարից, որը կարող է 5-20 հազար դրամ լինել և ազատվում է հատակագծի կազմման անհրաժեշտությունից, որը 150-200 հազար դրամ էր: Այս որոշումով մենք այս 4 վճարներից ազատում ենք գյուղացիներին և նրանք հնարավորություն են ստանում պարզեցված կարգով պայմանագիր կնքել և օգտագործել արոտները: Համայնքների բյուջեներն էլ մուտք կստանան. ուղղակի կլինի պայմանագիր առանց բարդույթների»:

Այս ամենը ճիշտ է, իհարկե, սակայն ճշմարտությունը կիսատ չի կարող լինել, իսկ ճշմարտության պատկերն ամբողջական է դառնում, երբ հասկանում ենք, թե կոնկրետ ովքեր կարող են դառնալ Հայաստանի սարերի, ձորերի ու դաշտերի վարձակալներ: Ինչպես նախկինում, այնպես էլ հիմա, դրանք տրվելու են մրցույթային կարգով, իսկ թե ովքեր են հաղթում նման մրցույթներում, երևի հարկ չկա մանրամասնելու:

Այդպես, սովորական, արտաքուստ շարքային թվացող «Արոտավայրի և խոտհարքի օգտագործման մասին» որոշմամբ, կառավարությունը կարող է ոչ միայն ֆինանսական լուրջ մուտքեր ապահովել` երկրի ողջ տարածքը վարձակալության տալով, այլև, և, որն ավելի էական է, կարող է անգամ լուրջ քաղաքական ազդեցություն ապահովել:

Արդարադատության նախարար Գևորգ Դանիելյանն ասում է, թե սա իր նախարարության նախաձեռնությունն է, նման հզոր գաղափար հղացվել է հենց Արդարադատության նախարարությունում: Ինչպես հայտնի է, քաղաքական կուսակցությունների գրանցումը ևս այս նախարարության իրավասության տակ է: Եվ սա այդքան էլ պատահական համարել չի կարելի, որովհետև Հայաստանում խոտհարքից մինչև քաղաքականություն ընդամենը մեկ քայլ է:

Այդպես, ցանկացած խոտհարքի վարձակալ կարող է ամբողջ գյուղը դարձնել իր կամակատարը` եթե որոշման դիտարկումը կատարում ենք փոքր մասշտաբներով: Եթե գյուղի խոտհարքը վարձակալությամբ վերցնում է տվյալ գյուղում 100 գլուխ անասուն ունեցողը, ապա մնացած գյուղացիները, որոնք ավելի քիչ չորքոտանի ունեն, հայտնվում են վարձակալից կախվածության տակ: Վարձակալը ստանում է բոլոր իրավասությունները օտարներին թույլ չտալու մտնել իր տարածք, կամ, կարող է մտնելու թույլտվությունը վաճառել ցանկացած գնով:

Եթե կառավարության որոշումը դիտարկում ենք ավելի լայն մասշտաբներով, ինչը և հարկավոր է սպասել, ապա չի բացառվում, որ հաջորդ գարունը Հայաստանի սարերը, ձորերն ու դաշտերը դիմավորեն որպես ընդամենը մի քանի ֆեոդալի ունեցվաք:

Այդպես, գեներալ Մանվելը միանշանակ կվարձակալի Արմավիրի խոտհարքերը, Վարդան Ղուկասյանը` Շիրակի, Սուրեն Խաչատրյանը` Սյունիքի, Աշոտ Արսենյանը` Վայոց Ձորի և այդպես շարունակ. յուրաքանչյուր մարզի խոտհարք իր ֆեոդալի վարձակալությունն է նշանաբանով կարելի կլինի ընդամենը մի քանի հոգու միջոցով վերահսկել ամբողջ մարզի բնակչությանը:

Այդպես քաղաքական բոլոր խաղերը կարելի է շատ սահուն կերպով տեղափոխել խոտհարքի հարթություն: Այս դեպքում արդեն անգամ օլիգարխները չեն համարձակվի որևէ բանում հակառակվել. բավական է մի հրահանգ և նրա ու նրա մտերիմների ֆերմաները կարող են հայտնվել ծանր կացության մեջ. անասունները կդադարեն օգտվել Հայաստանի արոտավայրերի հիմնական վարձակալների բարեհաճությունից:

Ի դեպ, հարկ է արժանին մատուցել նաև Արդարադատության նախարարությանն ու նախարար Դանիելյանին` նման որոշումն ամենայն մանրամասնությամբ մշակելու համար. այդպես, վերահսկողությունը բավական լավ է մտածված նաև անցանկալի երևույթներից խուսափելու առումով. վարձակալության պայմանագրերը կնքվելու են 3 տարի ժամկետով, այսինքն` վերահսկելի են լինելու նաև վարձակալ-ֆեոդալները. ովքեր կարադարացնեն իրենց, կշարունակեն լինել Հայաստանի Հանրապետության արտավայրերի տիրակալ նաև հաջորդ ժամկետում, ովքեր ոչ` հրաժեշտ կտան հիերարխիայում տեղ զբաղեցնելու պատվին:

ԼՈՒՍԻՆԵ ԵՍԱՅԱՆ

Հ.Գ.Իսկ դեմոկրատիայի մասին հուզառատ ճառեր ասող ու ժողովրդից յոթ շապիկ քերթող մեր կառավարությանը չի էլ մտահոգում, թե ազատ մարդուն բատրակ ու ստրուկ դարձնող իր քաղաքականությամբ, ինչպիսի արժեքային համակարգ է ձևավորում, ու մեկ էլ` էսպես որ շարունակեն երկրում շուտով հոտաղ ու խաշնարած էլ չի մնա: