Հեքիաթը սկսենք նրանից, որ երևանի նույնիսկ կենտրոնում աշխատանքային ժամի ավարտի հետ, երթուղային տաքսիների քանակը կտրուկ նվազում է։ Իսկ երեկոյան 23 –ից հետո դրանք դառնում են սև աղվես։ Այս մասին Երևանի քաղաքապետարանի տրանսպորտի վարչության պետը` Արմենակ Ադամյանը, ունի իր կարծիքը։

-Պարոն Ադամյան, Ձեր ղեկավարած վարչությունը արդյոք վերահսկողություն իրականացնու՞մ է մայրաքաղաքի տրանսպորտի նկատմամբ, կանոնակարգման ի՞նչ լծակներ, մեխանիզմներ ունեք: Հատկապես երթուղայինների աշխատանքը, պետք է որ համաձայնեք, ուղղակի խայտառակություն է մեր մայրաքաղաքում:

-Ես Ձեզ ասեմ, էդքան էլ էնպես չի, որ խայտառակություն է, ուղղակի տրանսպորտային համակարգը միշտ այն համակարգն է, որ խոցելի է, միշտ կարելի է գտնել թերություններ, միշտ անբավարարվածության խնդիր կա հասարակության կողմից: Օրնիբուն աշխատում է տրանսպորտի վարչությունն իր ամբողջ համակարգով` էլեկտրոտրանսպորտ, տրոլեյբուսներ, միկրոավտոբուսներ, ավտոբուսներ, մետրոպոլիտեն:

-Բոլորը Ձեր վարչության վերահսկողության տա՞կ են:

-Այո´, այդ բոլոր ստորաբաժանումները, բացի տաքսիներից: Մենք գիշեր թե ցերեկ ուշադրության կենտրոնում ենք պահում այդ ամենը: Որ ասենք շատ խառնաշփոթ վիճակ է, դա այդպես չի, մենք ուզում ենք լավ լինի, դժվարության չհանդիպենք, այդպես հնարավոր չի: Ինչ վերաբերում է մետրոպոլիտենին` այն միջազգային զարգացման բանկից որոշակի ֆինանսական աջակցություն է ստացել մեր կառավարության միջոցով։ Այժմ վերանորոգում է վագոնները, շարժակազմը, չնայած վիճակը այսօր կարելի է բավարար համարել, բայց ավելի կլավանա: Էնպես որ, պետք է մեր հասարակայնությունը գիտակցի, որ քաղաքապետարանը, հանձինս քաղաքապետի, օրնիբուն մտածում է առաջնակարգ տրանսպորտի խնդիրների լուծման հարցով և ամեն ինչ պետք է դեպի լավը գնա:

-Ա´յ, էդ գիտակցելը գիտե՞ք երբ կլինի, եթե կանգառում 40 րոպե ստիպված չլինես սպասել տրանսպորտի, իսկ երեկոյան ժամերին ընդհանրապես սպասել չարժե, քանի որ երթուղայինները պարզապես անհետանում են:

-Ուրեմն, մենք մեծ սիրով դրա համար ունենք հատուկ թեժ գիծ, մենք լսում ենք բոլորին, նման ահազանգերի դեպքում, դե, բնականաբար, մենք գործ ունենք ոչ թե մեկ-երկու-երեք, այլ մոտավորապես 70-80 տնտեսվարող սուբյեկտների հետ, որոնք որ սպասարկում են մի քանի երթուղային գծեր և էդ ամեն ինչը մեզ մինչև չահազանգեն, մինչև չտեղեկացնեն, մենք չենք կարողանա լուծել:

-Իսկ եթե ահազանգու՞մ են: Տեսե´ք, մի օրինակ ընդամենը` ես դրա մասին էլի եմ գրել` 49 համարի երթուղայինի վիճակը ուղղակի չգիտեմ ինչպես կարելի է բնորոշել, երեկոյան ժամերին դա ընդհանրապես չկա ու այս պրոբլեմը տարիներ շարունակ լուծում չի գտնում: Այս երթուղային գծի տերը Երվանդ Զախարյանն է` նախկին քաղաքապետը, իրենք` դիսպետչերները, վարորդները «լացում են», մնացել են ընդամենը մի քանի մեքենաներ, իսկ շաբաթ-կիրակի օրերին, հատկապես ամառը, վարորդներից մի երկուսը, եթե ուղևորներ են տանում Սևան, վե´րջ, տարածքի բնակչությունը լրիվ անտերության է մատնվում:

-Թույլ տվեք Ձեր միտքը ես շարունակեմ և հանգստացն եմ Ձեզ, որ կրքերը ավելի չբորբոքվեն: Ելնելով այդ ամեն ինչից, այսօր քաղաքապետի քաղաքականությունը և, ընդհանրապես, քաղաքապետարանը նպատակասլացվածություն ունի միկրոավտոբուսները փոխարինել ավտոբուսներով: Ինչպես տեսնում եք, հիմա քաղաքում կան երթևեկող նոր ավտոբուսներ, որոնցից ուղևորներն ավելի հաճույքով են օգտվում: Կա այսպիսի երկու քաղաքականություն. հնարավորինս միկրոավտոբուսները փոխարինել նոր, բարեկազմ, բարեկիրթ ավտոբուսներով, որոնց հետ այսօր ինտենսիվ բանակցություններ են վարվում քաղաքապետարանի կողմից, ընդ որում, ոչ միայն նախկին սովետմիության երկրների, որոնք ունեն արտադրություն, նաև արտասահմանյան` Չինաստան, Հարավային Կորեա:

-Նորմալ որակի՞ ավտոբուսներ եք ներկրելու, թե՞ նրանց հնացածներն ենք բերելու:

-Մեր քաղաքապետի մոտեցումը միանշանակ դա է` մեծ ավտոբուսներ` կոնդիցիոներներով, լավատես, հանգիստ, որ ցանկացած ուղևոր հաճույքով երթևեկի դրանով, ինչի՞ չէ, մեր ընտանիքի անդամներն էլ են դրանով երթևեկում: Մոտակա ժամանակներս նախատեսվում է մեծ քանակությամբ ավտոբուսներ ներկրել Հայաստան` հնարավորինս փոխարինելով միկրոավտոբուսներին, առավել ևս այն միկրոավտոբուսների, որոնք չարքաշ վիճակում են: Իսկ բացի դա, կա նաև երկրորդ մոտեցումը` հին միկրոավտոբուսները փոխարինել նորով: Դա կոչվում է համալրում, դա կատարվում է նորից մրցութային հանձնաժողովի մոտեցումով, ամսեկան երևի թե երկուսից երեք անգամ: Վերջին մրցույթի ժամանակ 40 միկրոավտոբուս է համալրվել: Էնպես որ գործընթացը գնում է, բայց մեր քաղաքը մեծ քաղաք է, հետո էլ ժողովուրդը միշտ լավը տեսնելով լավից լավին է ձգտում, բնականաբար, պետք է, որ համբերենք ու նկատենք էդ ամեն ինչը: Այսինքն` պիտի ուզենանք տեսնել:

— Ասենք, հիմա մենք ուզում ենք տեսնել, բայց ինչպե՞ս: Մի քանի տարի շարունակ նույն վիճակը շարունակվում է` ինչը պիտի տեսնենք ,ոչ մի կերպ չի երևում: Գիտեք, երևի մեր պրոբլեմներից մեկը էդ երթուղային գծերի տերեր կոչվածների բանդան է: Բնական է, որ էդ հսկայական համակարգը շահագործել է պետք, սակայն բանն այն է, որ կախված նրանից, թե ով է տվյալ գծի տերը,( որպես կանոն նրանք կարողների դասին են պատկանում) այդ տարածքի, կամ գծից օգտվող բնակչությունը պարզապես հայտնվում է նրա գերու կարգավիճակում, այսինքն, եթե Զախարյանն է գծի տերը, նա քաղաքապետ էր, ուրեմն ինչ ուզեր` կարող էր անել, շահագործեր վարորդներին, բայց տրանսպորտի վարչության պետը, բնականաբար, չէր կարող երազել անգամ նրա նկատմամբ վերահսկողություն իրականացնելու մասին:

-Ուրեմն թույլ տվեք ես պարզաբանեմ Ձեր ասածը: Ես նախկինում չգիտեմ, բայց այսօր մոտեցումը բոլորին միանշանակ նույնն է, բոլորի նկատմամբ մեր պահանջները միանշանակ նույնն են` անկախ նրանից ով է, տնտեսվարող է, ինչ է, հանձնաժողովը, որը որ ուսումնասիրում է` 7 հոգուց բաղկացած, համալրման գործընթացը, ես, որպես հանձնաժողովի

նախագահ, ի պաշտոնե, ինքս շատ խիստ եմ մոտենում:

-Զանգեր չե՞ն կարող լինել:

-Չէ, չէ, բացարձակ: Կարող եք ուղղակի վերցել ցանկը, տեսնեք վերջին 40 ավտոբուսները: Դա ուղղակի խոսքեր են, որ ասվում է անհիմն, առանց ապացույցների:

-Ախր էնպիսի սարսափելի վիճակում գտնվող երթուղայիններ կան մեր քաղաքում, որ գիծ են դուրս գալիս: Ձեր ասածը մի տեսակ դրանց հետ էնքան էլ չի բռնում:

-Էդ կույտը, պրոբլեմը շատ մեծ էր, բայց աստիճանաբար մաքրելով-մաքրելով մենք գալիս ենք դրան, վերջին անգամ 28 միկրոավտոբուսներ փոխարինվեցին 4 ավտոբուսներով, երևի տեսել եք, Հոնդայի մակնիշի բորդոյ գույնի, դա փոխարինեց 28 շարժակազմի: Դուք հիմա տեսեք այդ տենդենցը: Երկու-երեք «միկրոյի» փոխարեն մի ավտոբուս, հաջորդ փուլն էլ գալիս է, հին մեքենաների փոխարեն նորը և աշխատանքներ են գնում ներկրելու տրոլեյբուսներ: Տրոլեյբուսների ցանցն ենք ուզում զարգացնել:

-Մեր քաղաքը տրոլեյբուսների համար մի փոքր նեղ չէ՞:

-Դե, հիմա, գիտե՞ք ինչ, դա ձեր անձնական կարծիքն է: Դուք վերջին անգամ ե՞րբ եք օգտվել տրոլեյբուսից:

-Չեմ օգտվել, չեմ հիշում:

-Դե, մի հատ ես Ձեզ խնդրում եմ, օգտվեք ու զանգահարեք, Ձեր անձնական սուբյեկտիվ կարծիքն ինձ ասեք:

-Ես փողոցի համար եմ ասում` երթևեկության, դրանք մեծ են, ծանրաշարժ:

-Դա էլ է մտնում մեր գործառույթների մեջ: Կանգառների կանոնակարգում: Չե՞ք նկատել, որ հասարակական տրանսպորտի կանգառները կանոնակարգվել են:

—Կանոնակարգվել է, բայց կանգառներին շատ խանգարում են տաքսիները:

-Ահա, դրա համար մենք ճանապարհային ոստիկանության հետ համատեղ գործողություններ ենք անում:

-Նրանք էլ աչքերը փակում են դրա վրա:

-Մենք համատեղ գործողություններ ենք մշակում, բեռնաթափում ենք հասարակական տրանսպորտը, այն զիգզագ կոչեցյալ դեղին գույնի գծի վրա, արդեն օրենքով է կարգավորվել, ընդ որում, տաքսին էլ իրավունք չունի, բացի հասարարակական տրանսպորտից իրավունք չկա մեկ այլ տրանսպորտի կանգնել։ Ցանկացած վարորդ տուգանվում է 20 հազար դրամի կարգի: Այսինքն, եթե մեկ-երկու անգամ նա տուգանվի, երրորդ անգամ նա չի կանգնի:

-Գիտե՞ք, իրենք այնքան հանգիստ են կանգնում, որ կարելի է ասել թե հարյուր տոկոսով գիտեն, որ չեն տուգանվի:

-Չէ, էդպես մի ասեք:

-Լավ, պրն. Ադամյան,Գերմանիայում մարդիկ իրենց ժամացույցները տրանսպորտի չվացուցակի ժամով են ուղղում։ Ձեր ասած վերահսկողական մեխանիզմներով որոշակի հստակեցում գնու՞մ է, արդյոք. կանգառում երբ կանգնում ես, տեսնում ես մի երթուղայինը 5 րոպեն մեկ գալիս է, իսկ մեկ ուրիշը մի ժամ շարունակ չկա, կամ երեկոյան ժամերին` 23-ից սկսած ընդհանրապես չկան: Դա մեկ երթուղային չէ, շատ են էդպիսիները: Ձեզ մոտ որոշակի սխեմա է, ինչ է, գոյություն ունի՞, որ, ա´յ, ասենք, 44 համարը շատ լավ է աշխատում, բայց դրա կողքին մյուսը`ասենք 29-ը , ուշ ժամի չես գտնի, դրանք ֆիքսվա՞ծ են արդյոք Ձեզ մոտ: Եվ Ձեր ասած փոխարինումը միկրոավտոբուսներով ինչպե՞ս է կատարվելու, արդյո՞ք էն լավ վիճակում գտնվող թաղամասի տրանսպորտը չեք բարելավելու՞, իսկ ավելի վատ վիճակում գտնվողը այդպես էլ մնալու է նույն վիճակում:

-Թույլ տվեք ասել, լավ թաղամաս, վատ թաղամաս տրանսպորտի վարչության, քաղաքապետի համար գոյություն չունի: Կա շարժակազմ, կա երթուղի, երթուղին շահել է ոմն տնտեսվարող սուբյեկտ, որը որ պարտավոր է, ենթադրենք, տվյալ երթուղին ապահովել 20 շարաժակազմով, բայց գալիս է ժամանակ, որ դրանք պետք է վերանորոգվեն, փոխարինվեն նորերով: Կան տնտեսվարող սուբյեկտներ, որ էսօր դեռևս ի վիճակի չեն, մենք կշտամբում ենք, պահանջում ենք, բայց աստիճանաբար է դա կատարվում, կա երթուղի, որ պետք է շահագործվի 20 մեքենա, մենք տեսնում ենք, որ դրանից 5-ը նորմալ վիճակում չի և թույլ չենք տալիս, որ դրանք գիծ դուրս գան, ստիպում ենք տնտեսվարողին, որ նա համալրի նոր մեքենաներով:

— Այո, էդ ամենը տարիներ շարունակ չի փոխվում, ինչ կապ ունի 5 մեքենա ավել կամ պակաս։ Ուղղակի հաշվի են առնում, որ էդ ժամին, էդ տարածքից ինչ քանակի պոտենցյալ հաճախորդ կա տեղափոխելու ու դրա հաշվարկով էլ մեքենա են գիծ բաց թողնում։ Դուք դրանից տեղյակ չե՞ք։

Վիճակը բարդ է, երթուղայինի վճարը ,գիտեք, 100 դրամ է, որը որ այսօր շատ ծանր վիճակում է դնում տնտեսվարողներին:

-Բարձրացնելու միտում կա՞:

-Միտում չկա, բայց ուսումնասիրությունները շարունակվում են: Այսօր 100 դրամով աշխատանք կազմակերպելը անգամ ինքնարժեքից մի փոքր էլ ներքև է։ Այսինքն էս ամեն ինչի հետ մենք պետք է հաշվի նստենք: Ճիշտ է, մենք ստիպում ենք, բայց նա ցանկություն ունի, բայց չի կարողանում փոխարինել նորերով: Այսինքն, սա ժամանակի խնդիր է: Մեր կողմից լուծվում են բոլոր գլոբալ հարցերը` սկսած ճանապարհային նշաններից, անցման նշաններից, լուսաֆորներից:

-Դրանցով ճանապարհային ոստիկանությունը չի զբաղվու՞մ:

-Դե, մենք մեր եզրակացությունը տալիս ենք, ԳԱԻ-ի հետ համատեղ մեր ուսումնասիրությունը անում ենք, անցման գծանշումները, էս ամեն ինչը գլոբալ է նայվում: Նոր տրանսպորտային միջոցներ ներկրելու գործընթացում մեծ ուշադրություն ենք դարձնում ոչ առողջ, այսինքն թերի առողջություն ունեցող ինվալիդներին, նրանց համար էլ նախատեսում ենք էնպիսի շարժակազմ, որ գոնե շարժասայլակներով կարողանան յուրաքանչյուր երթուղում ունենանք մեկ հնարավորինս այդպիսի տեսակ: Այսինքն, մենք գլոբալ ենք նայում այդ բոլոր հարցերը:

-Իսկ Ձեր վերահսկողության մեջ մտնու՞մ է արդյոք վարորդների որակական հսկողությունը: Ովքե՞ր են դառնում վարորդներ, տվյալ անձնավորությունը ստուգվու՞մ է` իրավունք ունի՞ վարորդ աշխատել, որովհետև, ի տարբերություն պատասխանատու պաշտոնյաների տրանսպորտով երթևեկողները, հաճախ են հադիպում կասկածելի հոգեկան հատկանիշներ ունեցող վարորդների։

— Ես Ձեզ ասեմ, եթե մենք մրցույթ ենք անցկացնում, կա փաստաթղթերի փաթեթ և կարող է մասնակցել այն անձնավորությունը, որը ունի D կետ, որը որ թույլ է տալիս տեղափոխել ուղևորների և Ձեր ասածը` որպեսզի D կետ ունենա և վարորդական իրավունք, պետք է ունենա պսիխո, պետք է ունենա բոլոր էդ համապատասխան փաստաթղթերը:

-Բայց չէ՞ որ էդ փաստաթուղթը վերցնում են մի անգամ, կարող է անգամ կոռուպցիոն ճանապարհով վերցրած լինել, չի բացառվում չէ, որ հետո կարող է խանգարվել և …

-Դե, գիտե՞ք ինչ, դուք այնպիսի հարցեր եք տալիս, որ մի փոքր…

-Իրականությանը մոտ հարցե՞ր են:

-Ձեր ասածը մի քիչ իրականությունից հեռու է, որ դա տեսանելի լինի մեզ համար:

—Իսկ պարբերական ստուգումներ անցնու՞մ են վարորդները: Որովհետև իրենց աշխատանքը այնքան լարված է ու ծանրաբեռնված. երբեմն պատահում են վարորդներ, որ գրեթե նյարդային խանգարման եզրին են հայտնվում:

-Գիտե՞ք ինչ կա, դա միակողմանի չի: Ես Ձեզ ասեմ, ցանկացած վարորդ երթուղի դուրս գալուց առաջ բժշկական զննություն է անցնում տվյալ տնտեսվարողի պարկում, նոր անցնում է աշխատանքի: Դա գրված է մրցույթային կարգի մեջ, օրենքով է ամրագրված:

-Դա կարգի մեջ գրված է, բայց գործու՞մ է, թե՞ ուղղակի գրված է գրված լինելու համար:

-Դե, պարբերաբար արվում են ստուգումներ, եթե տեսնում ենք խախտումներ, պատժում ենք տնտեսվարողներին: Եվ չգիտեմ, Ձեր ասածը, կա նաև դրա հակառակ կողմը, կան նաև այնպիսի ուղևորներ, որ, պատկերացրեք, որ վարորդը օրվա մեջ քանի՞ ուղևորի հետ է շփվում, կան նաև, կներեք բառիս համար, անտակտ ուղևորներ, որ կարող են հանել համբերությունից ցանկացած մարդու, և ինչի՞ չէ, դա վատ հետևանքներ կարող է ունենան: Սա երկկողմանի պետք է լինի, մենք աշխատում ենք հնարավորինս բերել բալանսի, նվազեցնել էդ ամեն ինչը:

-Շա՞տ դժվար է Ձեր գործը :

-Շատ դժվար, ահա, էսօր ինձ բերել են մեքենայի համար են տվել առավոտը, որ վերոգրյալ մեքենայի վարորդը կշտամբել է ուղևորին: Հիմա ես կանչելու եմ և´ տնտեսվարողին, և´ վերոգրյալ մեքենայի վարորդին:

-Այսինքն` նման դեպքե՞ր էլ են հասնում Ձեզ:

-Շատ — շատ, անընդմեջ: Թեժ գիծ ունենք, հեռախոսազանգով, գրությունով գալիս են, մենք հրավիրում ենք, չենք զլանում, տնտեսվարողին, վարորդին և նույնիսկ համապատասխան ֆինանսական տույժերի ենք ենթարկում, իսկ կրկնվելու դեպքում հեռացնում ենք աշխատանքից:

-Պրն .Ադամյան, հիմա ես, օրինակ, հարցը բարձրացրի մի շարք երթուղայինների շատ վատ աշխատանքի վերաբերյալ, որ երեկոյան ժամերին դրանք ընդհանրապես բացակայում են, ուղևորները սպասում են ժամերով, տրանսպորտ չկա, կարելի՞ է հուսալ, որ Ձեզ մոտ դա կարձանագրվի և ինչ-որ փոփոխություն կարվի այդ առումով:

-Գիտե՞ք ինչ, դա պարբերական բնույթ է կրում, դա մեր աշխատանքի բնույթն է: Դա պարբերաբար ուսումնասիրվում է, բոլոր թերությունները արձանագրվում են, շտկվում են: Դա մի օրով չի լինի և ասել , որ վաղը կվերանան, չի լինի, իսկ որ ինտենսիվ վերահսկողությունը շարունակվում է, ստուգայցեր լինում է իրիկունը 12-ին տղաները դուրս են գալիս, ուսումնասիրում են, արձանագրում են:

-Իրիկունը 12-ին տրանսպորտ չկա:

-Գիտե՞ք ինչ, երբ որ ասում են, դուք ասում եք` այսինչ համարի երթուղին չի եղել, արձանագրում ենք, անում ենք ուսումնասիրություններ, կրկին հրավիրում ենք տնտեսվարողին և բացատրություն պահանջում պատճառի մասին: Ձեր շնորհիվ, Ձեր նմանները, երբ մեզ ահազանգում են, անհետևանք չենք թողնում:

Լուսինե ԿԵՍՈՅԱՆ