Գլխավոր բուդդայական մանտրան(աղոթքը)`
Om mani padme hum (Oմ` մարգարիտ լոտոսի ծաղկի մեջ)
Ես երկար-բարակ չեմ պատմի ոչ Բուդդայի` Արքայազն Գաուտամայի մասին, ոչ էլ այն մասին, ինչպես նա դարձավ լուսավորյալ: Հայերեն ավելի հաճախ օգտագործվում են «պայծառացում» բառը, չնայած ըստ իս, պայծառացումը դա միայն լուսավորյալ դառնալու միջոց է:
Իր չորս ազնվաբարո ճշմարտությունների Ուսմունքը Բուդդան տալիս է այսպես.
«Պայմանավորված գոյությունը տառապանք է:
Տառապանքն ունի պատճառներ:
Տառապանքն ունի նաև վերջ:
Կան ճանապարհներ, որոնք վերջ են դնում տառապանքներին»:
Մի առակ պատմեմ միայն, թե Բուդդան լուսավորյալ դառնալուց հետո ինչո՞ւ որոշեց հանգիստ իր համար Նիրվանան վայելելու փոխարեն մնալ մարդկանց աշխարհում և իր ուսմունքը տալ նրանց: Մի օր նա նստած էր ջրի մոտ, և մտածում էր, արժի՞ արդյոք մարդկանց պատմել իր ըմբռնման մասին, որն առաջին հայացքից անըմբռնելի է` աստվածամերժ, որ եկել է ժխտելու մինչ այդ գոյություն ունեցող բոլոր պատկերացումները հավերժական կյանքի ու դրախտի մասին: Կհասկանա՞ն արդյոք մարդիկ, չե՞ն համարի նրան խելագար, չե՞ն փակի նրա ուսմունքի առջև գիտակցության դռները, չէ՞ որ մարդիկ տգետ են և պարզամիտ մեծամասամբ (խոսքը մ.թ.ա. 5-րդ դարի մասին է): Այդժամ նա նայում էր ջրի վրա հանդարտ ու գեղեցիկ նստած ջրաշուշաններին(լոտոս): Նա մտածեց, որ, ջրի հատակին գտնվող լոտոսները այն մարդիկ են, որոնք դեռ շատ խորը քնի մեջ են, նրանք չեն էլ մտածում իրենց մարմնական պահանջներից բացի որևէ այլ բանի մասին, նրանք չեն տեսնում լույսը, բայց ենթագիտակցորեն ձգտում են դրան: Ուսմունքն այդ մարդկանց համար չի դեռ: Կան լոտոսներ, որոնք աճել,աճել ու հասել են խորության կեսին, դրանք այն մարդիկ են, որոնք արդեն տեսել են լույսը, և դրան ձգտում են գիտակցորեն: Բայց Ուսմունքը այդ մարդկանց համար էլ չի: Իսկ այն լոտոսները, որոնք դուրս են եկել ջրի երես, պարզել իրենց դեմքերը, բացել են սրտերն ու գիտակցության դռները դեպի լույսը, ում անհրաժեշտ է այդ լույսը, այ հենց այդ` հոգևոր ու մտավոր հասուն մարդկանց նա պարտավոր է տալ ուսմունքը։ Նրանք իրենք են հասել անհատականության և գիտակցականության աճի էնպիսի մակարդակի, որ արժանացել են հանդիպելու Ուսմունքին: Եվ Բուդան ձեռքն առավ իր ցուպն ու գնաց այդ մարդկանց Ճշմարտության ուղին ցույց տալու, ում միտքն ու գիտակցությունը հասուն են ու մաքուր, լույսն ընդունելու համար…
Ես կպատմեմ Բուդդայի իմ կյանք մտնելու մասին. թե ինչպես նա եկավ ինձ արթնացնելու խորը քնից: Կես տարուց ավել ինչ-որ անհասկանալի գլխացավ ունեի, ոչինչ չէր օգնում, ոչ մի դեղ, բժիշկները չէին կարողանում գտնել ցավի պատճառը: Ես էլ ճարահատյալ սկսեցի ընկերանալ իմ ցավի հետ: Սկսեցի նրա հետ ծնվել, աճել, զարգանալ, բորբոքվել, նրա հետ ինքս ինձ խելագարացնել, խաղեր էի խաղում հետը, զանազան էքսպերիմենտներ էի անում… Մենք յոլա էինք գնում, ես ցավով քնում էի, ցավով արթնանում, ցավով աշխատում, ուրախանում, շփվում մարդկանց հետ: Մի անձրևոտ գարնանային առավոտ էլ արթնացա, ու Ցավս չկար…. Ու մի տեսակ զգացողություն էր մեջս, հակասական` համ ուրախ էի, որ Ցավը չկա, համ տխրում էի, որովհետև վեց ամսվա ընկերս էր, ու ես հիմա մնացել էի մենակ … Բայց ես էլ հին Լուսինեն չէի, ես փոխվել էի, ես կորցրել էի Տառապանքը, ինքն էր հոգնել ինձնից, իմ հանգստությունից ու հեռացել… և անասելի, աննկարագրելի, անպատմելի մի թեթևություն զգացի, որը նախկինում երբեք չէի զգացել: Անձրևոտ օրը լույսով էր լցվել: (Հետո հասկացա, որ դա բուդդայական պրակտիկա է, մեդիտացիա ցավի վրա): Հանկարծ հիշեցի, որ եղել է էդպիսի մի մարդ, Բուդդա, որը երևի թե նմանատիպ մի բան է զգացել, yandex-ում գրեցի «բուդդիզմ» ու գտա մի ֆորում, որտեղ ինձ ասացին, որ ես բնավ էլ Լուսավորյալ չեմ դարձել, այլ ընդամենը դռան բանալու անցքից տեսել եմ Ճշմարտությունը: Սկսեցի փորփրել, պրպտել, հետո` չգտնելով ինձ նմաններին Հայաստանում, հոգնեցի, ու քանի որ բուդդայական ուսմունքի կարևոր մասն է Սինգհան` ուսուցիչն ու պայծառացման ձգտող մարդկանց համայնքը, որտեղ միասին ուսումնասիրում են Ուսմունքն ու կատարում մեդիտացիոն պրակտիկաներ, բուդդիզմն իմ կյանքում մնաց որպես աշխարհահայացք, իսկ Ճշմարտության որոնումները թողեցի ավելի լավ օրերի, որոնք, ես հավատում էի` անպայման կգան…
Հենց այդ բուդդայական ֆորումում էլ ես ծանոթացա Արտիի` Արտաշես Ղազարյանի հետ, որն ի տարբերություն ինձ, հաճախ Հայաստանից դուրս էր մեկնում գործուղման, և դրանցից մեկի ընթացքում էլ ստացավ պաշտոնական բուդդայական ապաստան Բուդդայի, Դհարմայի(Ուսմունք) ու Սինգհայի(համայնք) մեջ: Նույն ժամանակ ես ծանոթացա նաև Ձեն բուդդիստ Հրանտ Դանդուրովի հետ: Մենք երբեմն հանդիպում էինք թեյարանում, խոսում այն մասին, որ լավ կլիներ ունենալ համայնք, հրավիրել Ուսուցիչ, գոնե մի քանի դասախոսություններ կարդալու ու որոշ մեդիտացիոն պրակտիկաներ ուսուցանելու համար:
Անցել է 6 տարի:
Երեք տարի առաջ ուրախությամբ իմացա, որ Արտին ու Հրանտը եղել են Թայլանդում, մասնակցել Բուդդայի ծննդյան օրվան(Վեսակ) նվիրված համաշխարհային բուդդայական տոնակատարություններին ու կոնֆերանսին։ Առաջին անգամ բուդդայական հանրությունն իմացել է, որ Հայաստանի նման փոքրիկ երկրում էլ կան բուդդիստներ: Ի դեպ` այդ ամենը անց է կացվում ՄԱԿ-ի հովանու ներքո, և ֆինանսավորվում է Թայլանդի կառավարության կողմից:
Այս տարի երրորդ անգամ էին նրանք ներկայացնում Հայաստանի բուդդիստներին։ Երեկ, երբ մենք նայում էինք նկարները, ու ես տեսա Հայաստանի եռագույնը Թայլանդի այդ մեծամասշտաբ միջոցառման շենքի առաջ, սիրտս ու հոգիս լցվեցին նույնպիսի բերկրանքով ու հպարտությամբ, ինչպես` երբ Րաֆֆի Հովհաննիսյանը ՄԱԿ-ի շենքի առաջ մեր դրոշն էր առաջին անգամ բարձրացրել: Այո, ես հպարտ էի, որովհետև եթե այլ, ավելի հանդուրժող երկրներում, որոնցից շատերի ավանդական կրոնը նույնպես բուդդիզմը չի, զգալիորեն հեշտ է կրոնական կազմակերպություն գրանցելը, ապա մեզ մոտ բավականին դժվար է, ինչպես մեր զրույցում ասաց Արտին: Պարզվում է, ՀՀ օրենսդրության համաձայն, կրոնական կազմակերպություն գրանցելու համար, հարկավոր է ունենալ 200 գրանցված անդամ: Իսկ հաշվի առնելով որ մեր մենթալ և ավանդական քրիստոնեական երկիրը, ուր այլախոհությունը ճնշվում եւ ագրեսիա է քարոզվում աղանդների դեմ, նույն պիտակավորումը տալով նաև բուդդզիմին այն դեպքում, երբ աշխարհի 1/3-ը բուդդիզմ է դավանում, 200 բացահայտ բուդդիստը շատ մեծ թիվ է` մարդիկ ունեն ընտանիքներ, աշխատանք, և այդ «պիտակը» կարող է բացասականորեն անդրադառնալ մարդկանց կյանքի վրա: Ու քանի որ բուդդիզմը որևէ կեղծիք չի հանդուրժում, 200 մեռյալ հոգիներ հաշվառելով Հայաստանում բուդդիզմին պաշտոնական ստատուս տալն էլ է բացառվում…
Իմ այն հարցին, թե ինչպիսի՞ն է բուդդիզմի վիճակը Հայաստանում, Արտին պատասխանեց, որ այստեղ բուդդիզմ չկա, կան զանազան դպրոցներին հարող բուդդիստներ, նաև Ուսմունքի համակրիրներ, որոնք մեկ-մեկ հավաքվում են թեյելու, մեդիտացիաների տեխնիկային ծանոթանալու և ընդամենը:
Չնայած բուդդիզմն ինձ համար կրոն չի, այլ աշխարհընկալում (այն ընդհանրապես կրոն չի, քանի որ կրոնը կույր հավատ է պահանջում, որը բուդդիզմում չկա), ես ինձ համարում եմ բուդդիստ, և ձգտում եմ ապրել Բուդդայի պատվիրանի համաձայն, այն է` «Ապրիր յուրաքանչյուր օրդ ինչպես վերջինը, եթե չես կարող օգուտ տալ, գոնե աշխատիր վնաս չպատճառել զգացող էակներին»: Հրանտն ասում է` ում պետք է, ում գիտակցությունը հասունացել է Ուսմունքն ընկալելու և ընդունելու, ինքը նրան կգտնի: Բուդդիզմը մերժում է քարոզչությունը որպես տարածման միջոց: Կարծում եմ, մեր երկրին շատ օգտակար կլինի բուդդիզմը որպես բարիք ընդունելը, որը լինելով ամենախաղաղասեր և հանդուրժողական Ուսմունքն աշխարհում, կօգնի հասկանալ, ներել, կարեկցել, հանդուրժել ու օգնել միմյանց:
Լուսինե Վայաչյան
Om mani padme hum
Լուսանակարներում` Հրանտ Դանդուրովն ու Արտաշես Ղազարյանը Թայլանդում Լուսանկարները `http://www.buddhism.am կայքի
- 13:10Հայտնի է ջերմաստիճանը, որի ժամանակ ակտիվանում է կորոնավիրուսը. MedRxiv
- 13:10Հայաստանը քո ձեռքում դարձել է ժողովրդավարության պոչամբար՝ սրանից բխող բոլոր տոքսիկ հետեւանքներով. Աշոտյանը՝ Փաշինյանին
- 14:10Վլադիմիր Պուտինն ու Դմիտրի Մեդվեդևը շնորհավորական ուղերձներ ու ծաղկեփնջեր են ուղարկել Աննա Հակոբյանին
- 14:10Ինչ ընդհանրություն կա պատգամավորների թվի և Գարեգին Բ կաթողիկոսի միջև
- 17:28ՍՈՒՐԲ ԳԻՐՔՆ ԱՄԵՆ ՕՐ (31 մարտ 2018թ.)
- 16:48Նիկոլ Փաշինյանի հեղինակած երգը (տեսանյութ)
- 16:02Ֆիլիպ Կիրկորովը իր երեխաների համար տնային դիսնեյլենդ է կառուցել
- 14:25Սուրբ Զատիկի տոնին բազմաթիվ միջոցառումներ կկազմակերպվեն. Ժամանակացույց
- 17:30ՍՈՒՐԲ ԳԻՐՔՆ ԱՄԵՆ ՕՐ (30 մարտ 2018թ.)
- 15:27Այդ դեպքում, ինձ պետք է վաղուց բանտ նստեցրած լինեին իմ խենթ սանրվածնքների համար. Ջուս
03.05.2024 | 14:10
03.05.2024 | 13:10
03.05.2024 | 12:10
02.05.2024 | 15:10
02.05.2024 | 14:10
02.05.2024 | 13:10
02.05.2024 | 12:10
02.05.2024 | 11:10
01.05.2024 | 15:10
01.05.2024 | 14:10
01.05.2024 | 13:10
01.05.2024 | 11:10
23.04.2024 | 11:42
23.04.2024 | 11:06
13.04.2024 | 13:57
13.04.2024 | 13:26
13.04.2024 | 13:06
13.04.2024 | 12:59
13.04.2024 | 12:28
13.04.2024 | 11:29
12.04.2024 | 14:08
12.04.2024 | 13:56
12.04.2024 | 2:20
10.04.2024 | 15:10
10.04.2024 | 14:10
10.04.2024 | 13:10
10.04.2024 | 12:10
10.04.2024 | 11:10
09.04.2024 | 15:10
09.04.2024 | 14:10
09.04.2024 | 13:10
09.04.2024 | 12:10
09.04.2024 | 11:10
08.04.2024 | 15:10
08.04.2024 | 14:10
08.04.2024 | 13:10
-
Հասցե` Հայաստան, 0023, Երևան, Արշակունյաց 2
Հեռ: +374 (10) 06 06 23 (413, 414), +374 (99) 53 58 26
Էլ. փոստ` armv12@mail.ru -
2010-2011 © Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են:
Մեջբերումներ անելիս հղումը armversion.com-ին
պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ
ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն
առանց armversion.com-ին հղման արգելվում է: -
Կայքում արտահայտված կարծիքների համընկնումը
խմբագրության տեսակետի հետ պարտադիր չէ:
Գովազդների բովանդակության համար
կայքը պատասխանատվություն չի կրում:
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Copyright “Armversion.com” 2010.