Արցախյան երրորդ պատերազմում ԱԹՍ-ների կիրառումը թշնամու կողմից անդառնալի կորուստներ պատճառեց մեզ։ Կորուստներ, անանց ցավ, որ վերապրում ենք բոլորս։ Անօդաչուները խլեցին մի պայծառ ու համարձակ սերնդի կյանք: Ու ծանր հարված հասցրին մեր երազանքին՝ ապահով Հայաստանի մասին… Արդ, ապագա սերունդների համար անվտանգ պետություն ստեղծելու համար այսօր առաջնային է առավել զարգացած զինատեսակների ստեղծումը:

Աշխատում ե՞ն արդյոք ԱԹՍ-ների մշակման ուղղությամբ մեր գիտնականները:

ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի 2020թ. հաշվետվությունից. «Մշակվել և փորձարկվել է անօդաչու թռչող սարքի նկարահանման արդյունքներով տախտակամածի թրթռոցների սպեկտրալ վերլուծության ծրագրային համակարգ» (ՀՀ ԳԱԱ ինֆորմատիկայի և ավտոմատացման պրոբլեմների ինստիտուտ, ղեկավար՝ տ.գ.դ. Դ. Ասատրյան):

Ի՞նչ է սա նշանակում։ Բոլորս գիտենք, որ անօդաչու թռչող սարքերը ներկայում բազմապիսի կիրառություններ ունեն շատ ու շատ ոլորտներում. բացի մահաբեր զենք լինելուց, դրանց միջոցով կատարվում են նկարահանումներ, դիտարկումներ, փորձարկումներ, չափումներ, հետազոտություններ: Այս նպատակներով ստեղծվում են անօդաչուների շատ տարբեր տեսակներ։ Հայաստանում գիտնականներն ու ճարտարագետներն աշխատում են այս բոլոր ուղղություններով։

ՀՀ ԳԱԱ ինֆորմատիկայի և ավտոմատացման պրոբլեմների ինստիտուտում գործող՝ տեխնիկական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Դավիթ Ասատրյանի ղեկավարած գիտական խմբի հիմնական հետազոտական ուղղությունն է՝ թվային պատկերների մշակման նոր և արդյունավետ մոտեցումների, մեթոդների, տեխնոլոգիաների ու ծրագրային միջոցների ստեղծումը: Թվարկվածը կարող է կիրառություն գտնել գիտության ու տեխնիկայի տարբեր բնագավառներում: Եվ կարող է կիրառվել ռազմարդյունաբերությունում։

Գիտական խումբը կազմված է երկու մասից: Առաջինում կա միայն մեկ աշխատակից՝ տ.գ.թ. Գրիգոր Սաժումյանը: Իսկ երկրորդը երևակայական ենթախումբ է, որտեղ ներառված են միայն երիտասարդ գիտաշխատողներ՝ Դավիթ Ասատրյանի նախկին ասպիրանտներ Քուրքչիյան Վարդանը, Հովսեփյան Սամվելը, Պետրոսյան Ալեքսանդրը և Հակոբյան Գուրգենը: Ներկայում Գ. Սաժումյանը և Վ. Քուրքչիյանը մասնակցում են Գիտության կոմիտեի կողմից հաստատված՝ երկակի նշանակության դրամաշնորհային ծրագրին, որը կոչվում է «Անօդաչու թռչող սարքի ավտոմատ տեղորոշման և վերալիցքավորման բանական համալիր»:

Արդյունքները: Անօդաչու թռչող սարքերի (ԱԹՍ) միջոցով և հարակից այլ եղանակներով նկարահանման արդյունքների արդյունավետ մշակման բանական մեթոդների ստեղծման և կիրառման ուղղությամբ ստացվել են մի շարք արդյունքներ, որոնք հրատարակվել են տարբեր հոդվածներում, այդ թվում՝ Web of Science և Scopus միջազգային գիտա-տեղեկատվական շտեմարաններում հաշվառվող ամսագրերում:

Մշակված համակարգի հիմնական կիրառական նշանակությունն այն է, որ հնարավորություն է տալիս ԱԹՍ-ի տախտակամածի թրթռոցները գնահատելու վերջինիս թռիչքի ընթացքում, այդպիսով հետազոտելու և հայտնաբերելու ապարատի անսարքության աղբյուրները, առանց ԱԹՍ-ում տեղադրելու այդ խնդրի լուծման համար նախատեսված բարդ սարքավորումներ: Այլ կերպ ասած՝ ծրագրի միջոցով փորձում են գտնել և լուծել այն խնդիրը, որն ստացել են նկարահանման արդյունքում: «Մշակված համակարգը կարող է օգտագործվել նաև երկրաշարժերի պարամետրերը գնահատելու նպատակով»,- նշում է Դավիթ Ասատրյանը,- «Օրինակ, թռիչքի ժամանակ կարող է ֆիքսել երկրի կեղևի թրթռոցները, օդի տատանումները և վերացնել այն ծրագրի միջոցով: Ներկայում կատարվում են թրթռոցների տվյալների սպեկտրալ վերլուծության արագագործ ալգորիթմների մշակման և փորձարկման աշխատանքներ»:

Որպես վերջաբան՝ Դավիթ Ասատրյանը նշեց. «2020թ.-ը շատ մեծ հետք թողեց մեր երկրի սոցիալ-տնտեսական զարգացման վրա, որն էլ իր հերթին ազդում է նաև գիտական ոլորտի վրա: Որպեսզի կարողանանք հաղթահարել հետևանքներն ու շարունակենք զարգացնել մեր երկիրը, անհրաժեշտ է, որ մեր գիտական հանրությունը, մասնավորապես երիտասարդները, աշխատեն, աշխատեն ու աշխատեն»:

.. Գիտության ու տեխնոլոգիաների գերակայության դարաշրջան է։ Պետք է քայլել դարին համընթաց։ «Թե ուզում ես երգդ լսեն՝ ժամանակիդ շո՛ւնչը դարձիր։- Կապվի՛ր նյարդով յուրաքանչյուր Քո օրերին ու քո դարին»,- ասել է պոետը։ Դարի ձայնը լսել՝ այսօր նշանակում է զարգանալ՝ որպես գիտատեխնոլոգիական ազգ։

Նարինե Փիլոյան