Թուրքական «Սաբահ» թերթի հոդվածագիր Էմրե Աքյոզն անդրադարձել է Ապրիլի 24-ին՝ Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին ընդառաջ տեղի ունեցող իրադարձություններին, ամփոփել է անցյալն ու խոսել հնարավոր տարբերակների մասին: Հոդվածը ներկայացնում ենք ստորև.

«Այսօր ամսի 24-ն է… Ապրիլի 24-ին ընդամենը 3 ամիս է մնացել: Այժմ այդ ամսաթվի կարևորության մասին…

«Իթթիհաթ վե Թերաքքիի» («Միություն և առաջադիմություն» կուսակցություն- Tert.am)   ժամանակաշրջանում հայերին այս հողերից «մաքրելու» որոշում կայացվեց:

Դրա մի մասն էլ 1915թ.-ի ապրիլի 24-ին Ստամբուլից հարյուրավոր հայ քաղաքական գործիչների, մտավորականների ու արվեստագետների ձերբակալությունն ու աքսորն էր:

Ապրիլի 24-ը Ցեղասպանության սկզբի օր է հիշատակվում և ոչ միայն հայերի կողմից: ԱՄՆ նախագահները, օրինակ, ամեն ապրիլի 24-ին «Հայկական հարցի վերաբերյալ» ելույթով են հանդես գալիս, սակայն Անկարային անհանգստություն չպատճառելու համար «ցեղասպանություն» եզրույթը չեն օգտագործում:

Օրինակ՝ Բարաք Օբաման, ով նախագահ դառնալուց առաջ քարոզչության ընթացքում «Հայոց ցեղասպանություն» էր ասում, նախագահ դառնալուց հետո 1915-ը բնութագրելու համար հայերի օգտագործած «Մեծ եղեռն» հոմանիշը նախընտրեց:

Դրա փոխարեն, օրինակ, 2012թ.-ին ասածը ցեղասպանության ճանաչումն էր՝ արտահայտված այլ խոսքերով։ «Օսմանյան կայսրության վերջին տարիներին դաժանաբար կոտորված կամ մահվան երթի հարկադրված մեկուկես միլիոն հայերի հիշատակն ենք հարգում»,- ասել էր նա:

Հաջորդ տարիներին էլ գրեթե բառ առ բառ նույնը կրկնեց:

Նախագահներն այդ գիծն են նախընտրում, սակայն ԱՄՆ-ում այլ կարծիքի մարդիկ էլ կան: ԱՄՆ-ի 50 նահանգներից 41-ը ճանաչում է Ցեղասպանությունը: Աշխարհի 22 երկրների խորհրդարաններ էլ են ճանաչել Ցեղասպանությունը:

Այդ առումով Անկարայի կողքին կանգնող փոքրաթիվ երկրներից մեկն էլ Իսրայելն է: Իսրայելի պնդումը հետևյալն է. «Հոլոքոստը՝ ֆաշիստների կողմից հրեաների ցեղասպանությունը, աննախադեպ է և դրա նմանը չի եղել»:

Հետևաբար՝ Իսրայելը Հայոց ցեղասպանությունը չի ճանաչում՝ հրեաների ցեղասպանության առաջնայնությունը պահպանելու նպատակով:

Չանաքքալեի (Գալիպոլի) ռազմավարությունը

Եվ ահա, 2015-ի ապրիլին ընդառաջ Թուրքիայի համախոհների թիվը մեծ չէ: Այդ պատճառով էլ Անկարան Ցեղասպանությունը ժխտող իր թեզն առաջ տանելու համար շատ ջանքեր պետք է թափի:

Փոքր պետություն Հայաստանը մեծ ազդեցություն չունի, բայց հայկական սփյուռքը…այսինքն՝ 100 տարի առաջ Օսմանյան կայսրությունից աքսորված ընտանիքների թոռները լուրջ արշավ են իրականացնելու:

Տեսնենք Նյու Յորքում, Վաշինգտոնում, Փարիզում բարձրանալիք աղմուկին Անկարան ի՞նչ պատասխան է տալու:

Մյուս կողմից Անկարայի ռազմավարությունը քիչ թե շատ հայտնի է. Ցեղասպանության դեմ «Չանաքքալեի պատերազմն է» առաջ քաշվելու, քանի որ այդ կերպ ժողովրդի մեծ մասի զգացմունքներին մոտենալն է հեշտ՝ թուրք լինելու, մուսուլման լինելու, Արևմուտքի դեմ հանդես գալու միջոցով:

Օրինակ՝ երկու տարի անց բոլոր համալսարաններում մարտի 18-ին որպես ճաշ ցորենի ապուր, կոմպոտ և հաց տալու առաջարկ եղավ. 1915-ին Չանաքքալեում զինվորները դրանք էին կերել: Այժմ էլ ուսանողները նույնն են ուտելու և Չանաքքալեի զոհերի հիշատակը վառ են պահելու… Իրական նպատակը 2015-ին նախապատրաստվելն էր անշուշտ:

Ապրիլի 24-ին հայկական սփյուռքը մի կողմից «ցեղասպան թուրքեր» է բղավելու, իսկ մյուս կողմից Անկարան դրան ի պատասխան ասելու է. «Երբ մեր զինվորները զոհվում էին, հայերը մեզ թիկունքից հարվածեցին»:

Այս վիճաբանության ընթացքում ինձ ամենից շատ նեղացնողը լինելու են «սպանել ենք, դարձյալ կսպանենք» ասողները…»։

Հիշեցնենք, որ Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանին Ապրիլի 24-ին՝ Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակի օրը, հրավիրել է Թուրքիա՝ մասնակցելու Գալիպոլիի ճակատամարտի 100-ամյակի միջոցառումներին: Սերժ Սարգսյանն արձագանքել է նրա հրավերին՝ նշելով. «Մեզ մոտ ընդունված չէ հյուրընկալվել հրավիրվողին՝ առանց սեփական հրավերի պատասխանն ստանալու»:

tert.am