Մտածեցի ստեղ էլ դնեմ այս փոքրիկ հարցազրույցը, որ չկորցնեմ

նախաբան

Փակ շուկա… Մինչ նախագիծը քննարկվում է, «վանդալը բարբարոսաբար ոչնչացնում է հուշարձանը»

Միանգամայն համաձայն եմ, բայց ես կգնահատեի 3/5, այդ կարքի ավիրվածությունները միանշանակ սկզբունքորեն փոխել են շենքի կառուցվածքը եւ փիլիսոփայույունը: Մեզանում տարածված են անգրագետ պատկերացումները, թե հուշարձանը պահպանել նշանակում է պահպանել ճակատը՝ այն էլ ընդհանուր առմամբ: Իրականում շենքը միասնական օրգանիզմ է, ներքին տարածությունների կազմկաերպումը ոչ պակաս, եթե ոչ ավելիկարեւոր է:
Ամենավատը նա է, որ նույնիսկ այն մասնագետները, որոնք առանց կասկածների խոսում են Շուկայի քանդման մասին, չեն ասում ամբողջ ճշմարտությունը: Անընդհատ խոսվում է “ինքնափլուզված” կամարների մասին /որոնք, բնականաբար, “ինքնափլուզվել են միայն այն հատվածներում, որտեղ նախատեսվում էր ինքնակամ կառույց իրականացնել, բայց եթե պետք չլիներ, այդ կամարները դեռ 200 տարի հանգիստ կծառայեին, ու եթե նկատել եք, բոլոր “փորձագետները”, որոնք մտային անմարդկային ճիգերով ապացույցներ էին մոգոնում ու երթվում էին, որ կամարները ինքնասպան եղան, բոլոր այդ մարդիկ խոսելուց մատքերը թաքուն խաչ էին անում/: Ես բազմիցս գրել եմ դրա մասին, բայց ոչ մի արձագանք չեմ ստացել: Խոսքը նրա մասին է, որ քանդվել են ոչ թե միայն կամարները, այլեւ շենքի ամբողջ հորինվածքի կարեւորագույն մասը՝ հետեւի պատը մեծ կամարով, որին կպած էին նաեւ շքեղ աստիճանները եւ որով ավարտվում էր շուկայի կամարակապ լուսավոր մեծ դահլիճը եւ որից հետո սկսվում էր շենքի երկրորդ մասը՝ մսի պասաժը: Այդ հզոր պատը, բնականաբար, չեր կարող ինքն իրան քանդվել, բայց դեռ ոչ մի զեկույցում կամ հոդվածում ես մի բառ չեմ տեսել, որը բացատրություն կտա ինչպես դա պատահեց:

Մի խոսքով, եթե հաշվի առնել, որ ծածկի կամարների թվի գրեթե կեսը, ամբողջությամ հետնամասը՝ մսի պասաժը, դահլիճները բաժանող պատը՝ մեծ կամարակապ բացվածքով ավիրված են, շենքի մեջ առաջացել է հսկայական չարորակ ուռուցք՝ բազմահարկ շենք-“էտաժերկա”, գլխավոր մուտքի թուջե դեկորատիվ ցանցը ապամոնտաժված է առանց վերահսկողության եւ փաստացի առեւանգված է /չնայած կարծես գտնվելու վայրը հայտնի է, բայց ոչ մեկ փույլ չէր տվել դրանք տեղափոխել/, ապա Լիլիթ Գալստյանը ճիշտ է, հուշարձանը արդեն ավերված է, եւ շատ դժվար է հիմա հասկանալ, արդյոք ենթակա է գոնե վերականգման թե ոչ:
Խնդիրը այն է, որ ոչ ոք չի ասում, որ հուշարձանների հետ չի կարելի աշխատել, չի կարելի օգտագործել, վերակառուցել: Համաշխարհային փորձը, փառք Աստծո, բազմաթիվ հրաշալի օրինակներ ունի, թե ինչպես կարելի է արդիականացնել հուշարձանները, նրանց դարձնելով արդիական եւ պետքական, բայց միեւնույն պահպանելով նրանց կառուցվածքը, նրանց մեջ դրված միտքն ու շունչը՝ ուղղակի էջ ավելացնելով երկարատեւ եւ հարուստ կենսագրությանը: Եվ եթե մարդավարի հարց դրվեր Շուկան վերակենդանացնելու, ապա պետք էր կատարել ուղումնասիրություններ, լրջորեն աշխատել առաջադրանքի վրա, հետո նոր գտնել լավագույն պատասխանները, թե ինչը եւ ինչպես կարելի է փոխել, ինչին կպնել չի կարելի եւ այլն: Սակայն էն բարբարոսությունից հետո, որ տեղի ունեցավ, իմ խորին համոզմամբ, կա միայն մի լուծում, որը ավելիշատ սկզբունքային է, քան մասնագիտական. ես համոզված եմ, որ հուշարձանը պետք է բերվի նախկին տեսքի, ամբողջությամբ հեռացվի քաղցկեղային ուռուցքը /խոսքը նորակառույց հարկերի մասին է/, վերականգնվեն բոլոր կամարները, մսի պասաժի հատվածը՝ իր ծածկով, հետեւի մեծ պատը: Միակ բանը, որ հնարավոր չի լինի հեռացնել եւ ստիպված կլինենք թողնել, չնայած կիսագրագետ լուծումներին, դա ստորգետնյա կանգառն է: Խնդիրը ոչ միայն շուկան վերադարձնելն է իրական տիրոջը՝ Երեւանին եւ երեւանի քաղաքացիներին, այլ նախադեպ ստեղծել, որ նման բաները անպատասխան չեն մնալու, բայց պատիժը ոչ թե մեղավորներին 10 տարով բանտարկելն է՝ Երեւանին մեկ է, թե թե որտեղ այդ մարդիկ կշարունակեն իրենց դատարկ կյանքը, այլ կարեւորը գիտակցությունն է, որ ուշ թե շուտ սխալը ուղղվելու է: Դա պետք էր անել դեռ “Սեւան” հյուրանոցի ժամանակ:
Սեփականության իրավունքից զրկելու, փոխհատուցման, վերականգնելու եւ այլ հարցերը պետք է հուզական դաշտից տեղափոխել իրավական դաշտ, բոլոր կարծիքները այստեղ անիմաստ են, քանի որ կա օրենք, որը սահմանում է բոլոր քայլերը:

Shur Davadog