Այսօր լրանում է հայ մեծագույն գրող, բանաստեղծ, հասարակական գործիչ Հովհաննես Թումանյանի ծննդյան 144-ամյակը։ Նա ծնվել է 1869 թվականի փետրվարի 19-ին, Լոռվա Դսեղ գյուղում` հոգևորականի ընտանիքում։

Նախնական կրթությունը ստացել է հայրենի գյուղում, այնուհետև Ջալալօղլու (այժմյան՝ Ստեփանավան) դպրոցում։ 1883 թվականից շարունակել է ուսումը Թիֆլիսի Ներսիսյան Ճեմարանում, սակայն նյութական ծանր իրավիճակի պատճառով 1887թ. թողնում է դպրոցը:

Թումանյանը սկսել է ստեղծագործել 80–ականների կեսից, այդ ժամանակ էլ սկսում է համագործակցել հայկական տարբեր թերթերի ու ամսագրերի հետ։

1899 թվականին բանաստեղծը կազմակերպում է «Վերնատուն» գրական խմբակը, որի անդամներն են եղել բազմաթիվ հայ նշանավոր գրողներ և բանստեղծներ։

1905–1907թվականներին մասնակցում է Բաքվի հայ–թաթարական ընդհարումների հաշտեցմանը։ Ցարական կառավարության կողմից երկու անգամ ձեռբակալվում է 1908 և 1911 թվականներին, և բանտ նետվում։

1912–21 թվականներին՝ հայ գրողների կովկասյան միության նախագահն է։ Արդեն Հայաստանի խոհրդայնացումից հետո դառնում է Հայաստանին օգնության կոմիտեի նախագահ։

Հովհ. Թումանյանը մահացել է 1923 թվականի մարտի 23–ին, 54 տարեկան հասակում։

Ստորև Ձեզ ենք ներկայացնում Թումանյանի նամակներից մեկը, որն ուղղված է Օլգա Մաճկալյանին

Օլինկա ջան,

Եթե իրավ՝ հոգին է չափում ժամանակը, ապա տարիք են անցել քեզնից հեռանալու օրից։ Այս չընդունես իբրև մի ֆրազ, արտաքին կեղծ ծեսերի թելադրություն, այլ իբրև անկեղծ սրտի ձայն և վկայություն։ Ես համոզված եմ նույնը և քո կողմից, որը և պետք է մխիթարանք ներշնչե ինձ։ Ինչ վնաս հեռավոր տարածությունը, եթե սրտերը մոտ են միմյանց։

Այսքան ժամանակամիջոցում առաջին նամակս եմ ուղղում քեզ և հավատացած եմ, որ նամակիս ուշանալը չպետք է ձգեր քեզ անմիտ կասկածանքների տակ։ Բանսարկուների չարախոսություններին չպետք է տեղի տայիր քո սրտում, եթե իրավ նույն սիրտը արձագանք է տված իմ խոսքերին։ Եթե իբրև բանական ինձ ճանաչել ես քո սեփական խելքով, էլ ինչո՞ւ պետք է հավատաք ուրիշին։

Ես համոզված եմ, որ դուն կասկած չես տանիլ իմ անազնվության վերա. թող ես խաբված լինեմ, բայց ունենամ իմ սեփական և հաստատ հույսս ու համոզմունքս։ Նամակիս ուշանալու պատճառը գաղտնիք չէ— հիվանդությունն է, որ դուք ևս գիտեք, փառք աստուծո, և մի քանի հանգամանքներ, որ գալովս կպատմեմ։ Օգոստոսի կեսերում հազիվ ելա անկողնուց։ Գուցե ասեք՝ հիվանդ ժամանակ ևս կարելի էր նամակ գրել, բայց կսխալվեք՝ անկարելին կարելի դարձնելով։

Ես առողջ եմ և գուցե նամակիս հետ գամ։

Բարևում են հայրս, մայրս և մեր ընտանիքն, պարտավորեցրել են նույնպես բարև հիշելու շատ բարեկամներ։

Քո Հովհաննես Թումանյան

«Հ. Գ.»

Օլինկա ջան,

Հայրիկիդ նամակ գրելու ժամանակ անպատճառ ինձնից բարև կգրես։ Կբարևես և տատիդ ու նրա քույրերին և այլոց։

Հովհաննես