Այսօր Հայաստանում գիտությունը և գիտնականը դուրս են մղվել պետական և հասարակական ուշադրությունից: Խորհրդային միության փլուզումից հետո ստեղծված ծանր ֆինասկան պայմանները պատճառ հանդիսացան որպեսզի այս ոլորտը հայտնվի ծանր վիճակի մեջ: Ֆինանսական միջոցների անբավարարությունը, գիտական կապերի խզումը հանգեցրին հանրապետությունում գիտական գործունեության լճացմանը։
Հասարակության մեջ փոխվեցին ընկալումները գիտության ու գիտնականի նկատմամբ: Գուցե «թերսնման» արդյունքում է, որ այսօր կանգնած ենք շատ վտանգավոր մի փաստի առաջ. «Հայաստանում գիտությունը կարող է ֆիզիկապես դադարել գոյություն ունենալ: Ուստի Կառավարությունը պարտավոր է անհրաժեշտ գումարներ գտնել ու տրամադրել պետական անվտանգության տեսակետից կարևորագույն խնդիրը` երկրից ուղեղների արտահոսքը կանխելու համար»:
Այս թեմայով մենք զրուցեցինք ֆիզ.-մաթ. գիտությունների դոկտոր Արթուր Իշխանյանի հետ:
Վերջինիս խոսքով հետաքրքիրն այն է, որ ֆինասական լուրջ խնդիրներ ունեցող այս ոլորտը, շարունակում է լուրջ հաջողություններ գրանցել. «Դրա մասին գալիս է փաստելու ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի 2010 թվականի զեկույցը` 10 տարվա կտրվածքով աշխարհում գիտության զարգացման վերաբերյալ: Այն շատ հետաքրքիր փաստեր է առաջ բերում հատկապես Հայաստանում գիտության վիճակի վերաբերյալ:
Առաջին հերթին, ըստ ցուցանիշների Հայաստանը առաջին տեղերից մեկում է գտնվում աշխարհում` մեկ գիտնականին բաժին ընկնող գիտական արդյունքի տեսանկյունից: Այսինքն, մեր գիտությունը արդյուանվետ է, բայց սա ցավոք վերաբերում է միայն ֆունդամենտալ, հիմնարար գիտություններին: Արդյունքի 54 տոկոսը բաժին է ընկնում ֆիզիկոսներին, 40 տոկոսը մաթեմաթիկոսներին, քիմիկոսներին, կենսաբաններին և մյուս բնագետներին, և միայն մնացած չնչին տոկոսներն են բաժին ընկնում հումանիտար ոլորտին: Դա այն պարագայում, երբ գիտական ատենախոսությունների պաշտպանությունների թվով ճշգրիտ հակառակ պատկերն է: Հումանիտարները պաշտպանում են բազմապատիկ ավել, այսինքն գիտությունների թեկնածուների ֆորմալ դիպլոմ ստացողների թիվը բազմապատիկ ավել է, բայց բուն գիտական արդյունքը համարյա զրոյական: ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի այս զեկույցը ցույց է տալիս, որ ճշգրիտ գիտությունների ոլորտում Հայաստանը առաջիններից է, հունմանիտար ոլորտում` վերջիններից:
Զեկույցը նաև ցույց է տալիս, որ Հայաստանում 10 տարի շարունակ գիտնակաների միջին տարիքը 10 տարով աճել է, տասը տարի առաջ 48 էր, այսօր` 58: Սա նշանակում է, որ որևէ ներհոսք դեպի գիտություն չկա: Այսինքն` մենք գործ ունենք բացառապես խորհրդային շրջանից ժառանգած կադրերի հետ, իսկ գիտական արդյունք տալիս են այն մարդիկ, ովքեր խորհրդային շրջանում են կայացել: Նոր կադրեր համարյա չկան, հետևաբար 5-6 տարի հետո մեզ սպասվում է աղետ, վթար, որովհետև հին կադրերը 65-ի մոտ, կգնան թոշակի և նրանց հետևից էլ փակվելու են նրանց լաբորատորիաները: Հետևաբար գիտության երիտասարդացումը հանդիսանում է ֆունդամենտալ նշանակության խնդիր»,-ասաց պարոն Իշխանյանը` հավելելով, որ Յունեսկոյի վերը նշված զեկույցը, որը տպագրվեց 2011- փետրվարին, առիթ հանդիսացավ վերաքննարկելու ընդհանրապես գիտության վիճակը մեր երկրում: Եղան բազմաթիվ քննարկումներ տեղի ունեցան բազմաթիվ հանդիպումներ:
Հատկանշական է այն փաստը, որ հենց 21 –րդ դարի գիտական ամենամեծ նվաճումը` համացանցը միջոց դարձավ, որպեսզի Հայաստանում գիտնականները ի վերջո բարձրաձայնեն իրենց խնդիրների մասին:
Ֆեյսբուք սոցիալական ցանցում 2011 գարնանից սկիզբ առավ «Պահանջում Ենք գիտության ֆինասավորում» նախաձեռնությունը: Էջում մասնավորապես ասվում է,
“Այն ստեղծված է գիտության տագնապային վիճակի մասին ահազանգելու համար: Էջի մասնակիցները գիտակցում են, որ Հայաստանի կայուն և մրցունակ զարգացումը հնարավոր է միայն և միայն գիտության նկատմամբ կառավարության խորը հարգանքի և գնահատականի պայմաններում”: Խմբի մասնակիցները, որպես առաջին քայլ պահանջում են
1. ՀՀ կառավարությունից անհապաղ, կտրուկ և առանց նախապայմանների գիտության ֆինանսավորման աճ՝ մոտ ապագայում մինչև ՀՆԱ-ի 2-3%:
2. Գիտնականների և ասպիրանտների միջին աշխատավարձի անհապաղ քառապատկում: Մոտ ապագայում միջազգային ցուցանիշների հասցմամբ:
3 Այդ քայլերն իրականացնելուց հետո անընդհատ աջակցում գիտությանը, մասնավորապես մաքսային և այլ կառավարության մարմինների շփման դյուրացում, կոնսուլտացիաների և արտոնությունների, հասարակության հետ շփումների և բիզնես միջավայրի հարթակների տրամադրում և այլ օպերատիվ համագործակցություն։
Ակտիվ գործունեության շնորհիվ այս խնդրին ի վերջո պետական մակարդակով ուշադրություն դարձվեց: Հանգրվանային կետերից մեկը Ծաղկաձորյան հավաքն էր` նախագահ Սերժ Սարգսյանի մասնակցությամբ:
Ծաղկաձորյան համաժողոնը նվիրված էր գիտության ֆինասավորման ուղիների դիվերֆիկացիային և երիտասարդ գիտնակաների խնդրներին ընդհանրապես: Նախագահը տեղում հայտարարեց, որ կտրամադրվի որոշակի գումար երիտասարդ գիտնակաների խնդիրները լուծելու համար և գումարների կառավարումը ևս կտրվի երիտասարդներին:
Արդեն դեկտեմբերի վերջերին նախագահը իր խոսքը գործ դարձնելով գիտության խնդիրները լուծելու համար տրամադրեց 100 միլիոն դրամ: Այն տնօրինելու է հայաստանի երիտասարդական հիմնադրամը: Իսկ մեխանիզմը հետևյալն է. եռամսյակը մեկ բաց կթողնվի 25 միլիոն: Կառավարման համար ստեղծվել է 9 երիտասարդ գիտնականից բաղկացած ղեկավար մարմին, որը բաղկացած է երեք թևերից.
1. Ֆեյսբության նախաձեռնություն
2. Գիտությունների ազգային ակադեմիայի ինստիտուտի երիտասարդներ
3. Բուհական երիտասարդ գիտնականների միավորում:
Ինչպես նշեց Արթուր Իշխանյանը, կազմվել է նաև 5 հոգուց բաղկացած խորհրդատվական մարմին, որի կազմում են ԿԳՆ նախարար Արմեն Աշոտյանը, գիտության պետական կոմիտեի նախագահ Սամվել Հարությունյանը, նախագահի աշխատակազմից Ավետիք Բերբերյանը, ԵՊՀ ռեկտոր Արամ Սիմոնյանը, Գիտությունների ազգային ակադեմիայի ակադեմիկոս-քարտուղար Հրանտ Մաթևոսյանը, և մեր զրուցակից, ֆիզմաթ գիտությունների դոկտոր Արթուր Իշխանյանը: Այս խորհրդատվական մարմինը ունի վետոյի իրավունք, այսինքն` իրավունք հաստատելու կամ չհաստատելու այն որոշումները, որոնք կկայացվեն երիտասարդների խորհրդի կողմից:
Ինչպես տեղեկացանք, այս պահին որոշված է, որ 40 միլիոն ենթադրվում է ուղղել երիտասարդական գիտական դրամաշնորհների հայտարարաման համար, մոտ 20 միլիոն՝ գիտաժողովների կազմակերպման համար, մոտ 20 միլիոն ճանապարհային ծախսեր` միջազգային գիտաժողովներին մասնակցելու համար, և 10 միլիոն տարատեսակ մրցանակների սահմանաման համար:
Ահա այս նպատակների իրագործմանը կուղղվի այդ 100 միլիոնը: Սակայն պետք է նշել, որ դա շատ քիչ է, որպեսզի հիմանարար փոփոխություններ կատարվեն ոլորտում:
Մնում է միայն հուսալ որ այդ 100 միլիոնը գոնե ինչ որ կերպ շունչ կտա արդեն հոգևարքին մոտեցող գիտությանը:
Շուշան Գալստյան
- 12:13Հսկայական ցունամիներ, ատոմային ռումբի պայթյուններ…եթե Երկիրը դադարի պտտվել (տեսանյութ)
- 16:30Մարդկությունը տիեզերքից տարօրինակ ռադիոազդանշաններ է ստացել
- 11:50Համակարգիչ, որը 96% ճշգրտությամբ որոշում է մարդու մահվան տարեթիվը
- 12:10Ուրվականների գոյությունը հաստատող ամենահայտնի լուսանկարները. համոզված են նաև աստղերը (տեսանյութ)
- 12:56Ըստ ՆԱՍԱ-ի գիտնականների կանխատեսումների՝ ծովի մակարդակի բարձրացում կլինի
- 11:42Աշխարհահռչակ աթեիստ գիտնականը հայտարարել է, որ իրոք Աստված կա
- 1:17Էքստրասենսի բժշկումները սատանայի ներգործության միջոցով են տեղի ունենում. քահանա
- 0:38Գիտական սենսացիա. Կյանքը մահից հետո իրողություն է (տեսանյութ)
- 16:23iPhone-ից օգտվողներն այսօրվանից կարող են ներբեռնել «Հայտառ» ստեղնաշարը՝ անվճար. Արմեն Աշոտյան
- 13:16Նոր ծրագրեր՝ երիտասարդ գիտնականների համար
29.09.2024 | 20:03
09.09.2024 | 12:51
26.06.2024 | 10:01
31.05.2024 | 12:54
31.05.2024 | 12:10
31.05.2024 | 11:10
29.05.2024 | 15:42
29.05.2024 | 12:10
29.05.2024 | 11:17
28.05.2024 | 13:20
28.05.2024 | 13:02
28.05.2024 | 11:17
28.05.2024 | 11:11
28.05.2024 | 10:37
24.05.2024 | 15:10
24.05.2024 | 13:10
24.05.2024 | 12:17
24.05.2024 | 11:29
23.05.2024 | 15:10
23.05.2024 | 14:10
23.05.2024 | 13:10
23.05.2024 | 11:10
22.05.2024 | 15:10
22.05.2024 | 14:10
22.05.2024 | 13:10
22.05.2024 | 12:10
22.05.2024 | 11:10
21.05.2024 | 15:10
21.05.2024 | 14:10
21.05.2024 | 13:10
21.05.2024 | 12:10
21.05.2024 | 11:10
20.05.2024 | 15:10
20.05.2024 | 14:10
20.05.2024 | 13:10
20.05.2024 | 12:10
-
Հասցե` Հայաստան, 0023, Երևան, Արշակունյաց 2
Հեռ: +374 (10) 06 06 23 (413, 414), +374 (99) 53 58 26
Էլ. փոստ` armv12@mail.ru -
2010-2011 © Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են:
Մեջբերումներ անելիս հղումը armversion.com-ին
պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ
ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն
առանց armversion.com-ին հղման արգելվում է: -
Կայքում արտահայտված կարծիքների համընկնումը
խմբագրության տեսակետի հետ պարտադիր չէ:
Գովազդների բովանդակության համար
կայքը պատասխանատվություն չի կրում:
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Copyright “Armversion.com” 2010.