«Տյառնընդառաջի» կամ «տրնդեզի» տոնին ընդառաջ Տեր Նիկողոս քահանա Հովհաննիսյանը և ազգագրագետները այսօր լրագրողների հետ հանդիպմանը ներկայացրեցին տոնի քրիստոնեկան և հեթանոսական ծագման պատմությունը:

Տեր Նիկողոսը ներկայացրեց որպես հայ եկեղեցական անխախտ տոն, նշելով, որ «Տյառնընդառաջը» քառասնօրյա Հիսուս Քրիստոսի տաճար ընծայելու օրն է, որը Հայ առաքելական եկեղեցին տոնում է փետրվարի 13-14-ը. «Երբ լրանում է Հիսուսի քառասուն օրականը, Հովսեփն ու Մարիամը նրան տանում են Աստծո տաճար: Փոքրիկ Հիսուսին տեսնելով՝ նրան ընդառաջ է գալիս Սիմոն անունով մի ծերունի: Այստեղից էլ առաջացել է «տյառընդառաջը», որը նշանակում է տիրոջն ընդառաջ գնալ»:

Քահանան նաև նշեց, որ փետրվարի 14-ը նորապսակների օրհնության օրն է: Տյառնընդառաջը, որը տոնում է եկեղեցին, կապված չէ որևէ հեթանոսական տոնի հետ: Ըստ նրա՝ ուղղակի եկեղեցին լինելով ազգային՝ իր մեջ ներառել է նաև ազգային սովորությունները, այդ թվում` և բակերում խարույկ վառելը, որը եթե հեթանոսական երանգ ունի ապա, նաև  Քրիստոսի լույսով մաքրարգործվելու խորհուրդն է:

” Ըստ եկեղեցական արարողակարգի, հունվարի 13-ին քահանան կատարում է անդաստանի արարողություն, օրհնվում է երկրի չորս կողմերը, որպեսզի տարին արագասաբեր լինի, ապա տեղի է ունենում նախատոնի ժամերգություն, որից հետո բակերում կրակ է վառվում,  կրակը մոմերով տուն տանելով՝ հավատացյալները Քրիստոսի լույն են տանում իրենց օջախները”, — տեղեկացրեց Հոգևորականը: 

«Հայ խոհարարական ավանդույթների զարգացման ու պահպանման»ՀԿ  քարտուղար Վահե Անթանեսյանն էլ նշեց,  որ եթե «Ծաղկազարդը» համարվում է աղջիկների տոն, ապա «Տյառնընդառաջը» փեսաների համար է: Իսկ մեր բոլոր տոներն ունեն ավելի խոր ամրատներ, քան քրիստոնեությունն է: Ըստ ազգագրագետի՝ «Տյառնընդառաջի» տոնը մեզանում նշվել է դեռևս հեթանոսական ժամանակաշրջանից և կապված է եղել Տիրի ու Վահագնի պաշտանմունքի հետ: Իսկ  խարույկին հեթանոս հայերը վերագրել են մաքրագործող հատկություն.«Խարույկի վրայով թռչում էին չբեր կանայք, որպեսզի երեխա ունենան, Վահագնի նման արու զավակ, թռչում էին նաև երեխաները, որ առողջ լինեն, տղաները, որ ուժեղ լինեն, բոլոր հիվանդները նույնպես ակնկալում էին, որ կրակը կբուժի իրենց»:

Ազգագրագետը ասաց, որ խարույկը հնում վառել են միմիայն ցորենի հասկերով, իսկ մոխիրը շաղ տվել այգիներում, տներում,   բերքառատ ու արգասաբեր տարվա  ակնկալիքով:

«Հայ խոհարարական ավանդույթների զարգացման ու պահպանման» ՀԿ  նախագահ Սեդրակ Մամուլյանն էլ  խոսեց տոնին պարտադիր մատուցվող ազգային կերակրատեսակների մասին, որոնոք, ըստ նրա, պետք է պատրաստված լինեին հացազգիների հումքի վրա.«Ազգային բոլոր տոները իրենց ծիսակարգի հետ միասին ունեցել են նաև ընդգծված սննդի համակարգ՝ ծիսական իմաստավորված կերակրատեսակներով»:

Այդ օրը պարտադիր պատրաստվում էին փոխինձից պատրաստած գնդիկներ, ապա նաև փուռնիկներ, որը հացատեսակների մի շարք է:«Փուռիկները պատրաստում են ուղղակի հացի խմորի մեջ լցոնելով չրեր, ուտելի խոտաբույսեր: Ընդհանուր առմամբ՝ ձմռան համար պաշարաված յուրաքանչյուր մթերք լցոնվում էր»,- ասաց նա

Ըստ Մամուլյանի, սեղանին պարտադիր դրվում էր նաև հալվան՝ պատրաստված մեղրից ու յուղից, նաև աղանձը՝ բոված ցորենի ու կանեփի հատիկներով: Սեդրակ Մամուլյանը նաև նշեց, որ ազգային համարյա բոլոր տոներին  հարիսա են պատրաստում:

Մամուլյանը գոհ է. գնալով մեծանում է հետաքրքրությունը թե ազգային կերակրատեսակների, և թե ընդհանրապես սովորույթների նկատմամբ:    «Տառնընդառաջի» տոնը «Հայ խոհարարական ավանդույթների զարգացման ու պահպանման» ՀԿ-ն փետրվարի 13-ին Արագածոտնի մարզում կանցկացնի տոնական արարողություն»,ասաց Խոհարար ազգագարագետը համոզված լինելով, որ դա միակ ճանապարհն է ավելի հեշտ վերականգնել ազգային տոներն ու ծեսերը: