Մինչ «Շանթ» հեռուստաընկերությունն իր «Բանակում» հեռուստասերիալով բոլորին փորձում է համոզել, թե հայկական բանակը գրեթե իդեալականի կարգի մի բան է, հայ սպաներն ու ենթասպաները` իդեալական տղաներ, այդ նույն ընթացքում «Քաղաքացիական հասարակության ինստիտուտ» հ/կ-ն ԵԱՀԿ երևանյան գրասենյակի աջակցությամբ մոնիթորինգի է ենթարկում Պաշտպանության նախարարության ենթակայության տակ գտնվող կայազորային կարգապահական մեկուսարաններում և կարգապահական գումարտակում պահվող ազատությունից զրկված անձանց պահման պայմանները:

Արդյունքները հրապարակվել են հատուկ գրքույկով, որի շապիկին այնպիսի մի եվրոկառույցի նկար է տեղադրված, որ այլևս գրքույկն ընթերցելու ցանկություն չի առաջանում. բանակում ծառայածներից ով տեսավ այս լուսանկարը, նույն միտքը արտահայտեց. «եթե գաումպվախտը այսքան լավն է, ավելի լավ է 2 տարին հենց այդտեղ անցկացնել»: Վերջին տարիներին ասվում է, որ բանակում զգալի տեղաշարժեր եղել են, սա այլևս 90-ականների բանակը չէ: Ուսումնասիրությունը, հավանաբար, նախապատրաստվել էր հենց այս նպատակով ևս ցույց տալ, թե ինչքան բան է փոխվել: Պարզվել էր, որ վերջին տարիներին ընթանում են մեկուսարանների վերանորոգման աշխատանքներ, այցելած 11 մեկուսարաններից 7-ը վերանորոգվել էին, իսկ որպես օրինակ բերվող վատ վիճակում գտնվող Վեդիում, Էջմիածնում և Գյումրիում տեղակայված մեկուսարաններից, (Վեդին ըստ արդյունքների անցկացմանն արդեն հասցրել էր վերանորոգվել):

Ուսումնասիրությունը լի է իրարամերժ դիտարկումներով: Օրինակ, այստեղ կարելի է կարդալ` «մեկուսարաններում լողանալն ապահովվում է տեղադրված ցնցուղների միջոցով. հիմնականում 2-3 հատ յուրաքանչյուր մեկուսարանում». (դրանից ավելի էլ ի՞նչ եք ուզում` հարցնող լինի), մի տեղ էլ նշված էր, թե այցելած մեկուսարաններից ոչ մեկում գազաֆիկացում չկար, բայց «ջեռուցումն ու տաք ջրամատակարարումն ապահովվում է էլեկտրականության միջոցով». (հավանաբար, եվրոպացիները «տյոպլի պոլ» են պահանջել, ինչի համար գազաֆիկացումն ուղղակի պարտադիր է):

Պահման պայմաններից բացի, շատ ավելի լուրջ է մեկուսարաններում հայտնվելու հետ կապված խնդիրները: Մինչև 72 ժամ մեկուսացման դեպքում բավական է նաև հրամանատարի բանավոր հրամանը։ Դրանից ավելի երկար ժամկետով կարգազանց զինվորին մեկուսացնելու համար հարկավոր է քննություն անցկացնել, ինչը ըստ ՀԿ-ի` չի արվում: Հատկանշական է, որ հարցվածների ¾-ը մեկուսացվել են առավելագույնը` 10-օրյա ժամկետով: Թե ինչու՞ են հրամանատարներն ընտրում հենց առավելագույն պատժաժամկետը, հ/կ անդամներն այդպես էլ չէին հասկացել. դե, ո՞վ կարող է հասկանալ մեր ուժային կառույցների ղեկավարների կամ անգամ ամենաստորին օղակում գտնվող, բայց մի փոքր իշխանություն ունեցողների ճաշակն ու քմահաճույքները: Զորամասերից մեկում «Քաղաքացիական հասարակության ինստիտուտի» անդամներն «զմայլանքի» արժանի մի հրամանատար էին հայտնաբերել. նա տարվա ընթացքում 300 հոգու ենթարկել էր կարգապահական տույժի`մեկուսացման եղանակով, այլ կերպ ասած, այս հրամանատարը օրը մեկին գաուպվախտ էր ուղարկել, բայց եթե թույլ ենք տալիս կասկածել, որ նա բացի մեկուսացնելուց նաև այլ պատիժներ կարող է կիրառած լիներ, ապա, այստեղ միայն մի բացատրություն կարող է լինել: Երբ Պաշտպանության նախարարությունում նրան գործուղել են զորամաս, տեղեկացրել են,որ հրամանատարի հիմնական գործառույթը զինվորներին պատժելն է. դե, մարդն էլ եկել ու իր գործն է արել:

Մի հետաքրքիր հանգամանք էլ էին բացահայտել մոնիթորինգ իրականացրածները: Ռազմական ոստիկանությունում չէին հիշել թեկուզ մեկ դեպք, երբ զինվորը բողոքարկած լիներ կարգապահական տույժը: Նման դիտարկումը խոսում է այն մասին, որ Արման Դանիելյանն ու նրա թիմի անդամներն այնքան են շփվել եվրոպացիների հետ, որ լրիվ կտրվել են հայ իրականությունից և պահանջելու պես, ասում են բաներ, որ մեր իրականությունում անգամ տարօրինակություն կարող է թվալ: Որքան էլ հայկական բանակը բարեփոխվի, դժվար է պատկերացնել, թե ի՞նչ կարող է լինել բողոքող զինվորի հետ մի փակ տարածքում, որտեղ ասողն ու թելադրողը նա է, ումից հիշյալ զինվորը համարձակվել է բողոքել:

Լ.Կ.